آیت‌الله مکارم شیرازی: آیا ۲۸ درصد سود، قرض‌الحسنه است؟

آیتالله مکارم شیرازی پیش از ظهر روز یکشنبه 23 اردیبهشتماه در دیدار جمعی از مسئولان حراست بانک سپه کشور که در مدرسه امیرالمؤمنین(ع) قم برگزار شد، به مسائل مهم در بانکداری اشاره کرد و گفت: اساسا فلسفه تاسیس بانک حفظ اموال مردم  است. سابقا مردم مجبور بودند، اموال خود را مخفی کنند، اما الان مرکزی به نام بانک است که حافظ اموال مردم است و یقین دارند، اموال مردم در بانک حیف و میل نمیشود. این ضرورت اجتماعی را بانکها برای خود قرار دادند.

این مرجع تقلید افزود: اما هدف دوم از راهاندازی بانک این است که  بانکها اموال را در مسیر فعالیت مثبت اقتصادی بکار بگیرند. مردم سرمایه کمی دارند. وقتی همه در کنارهم در بانک بگذارند، تبدیل به سرمایه عظیم میشود و میتوان برای فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی به کار گرفت. وی بیان کرد: سرمایه کوچکی که در دنیای امروز بازده ندارد، با تجمیع درجایی مانند بانک میتوان به صورت احسن تبدیل کرد و به دو صورت به کار گرفت.

وی افزود: یک قسم فعالیت اقتصادی بانک این است که یا خود بانک برای فعالیت اقتصادی، سرمایه را  بکار بگیرد یا به مردم بدهد تا مردم در فعالیتهای خصوصی بکار گیرند، بخش خصوصی گاهی سرمایه کلان و کوچک دارند، اگر اینها سالم کار کنند، بانکها به رسالت خود عمل کردهاند.

آیتالله مکارم شیرازی با بیان اینکه شرط سالم کار کردن بانک این است که ربا حذف شود، گفت: ربا مایه بدبختی جامعه اسلامی و ویرانی اقتصادی است و اندیشمندان نشستند و فکر کردند مسائلی مانند عقود اسلامی و شرعیه و بانکداری بدون ربا را به وجود آوردند.

وی ادامه داد: اگر به این معیارها عمل شود، باعث شکوفایی اقتصادی میشود و اگر به این موارد عمل نشود، تبدیل به ربا خواری مخفی شود، مایع بدبختی میشود. اگر بانکداری بدون ربا باشد، جامعه مشکلی نخواهد داشت.

فاکتور صوری بلای بانکها است

وی بیان کرد: بسیار دیده شده وقتی به افراد به عنوان تسهیلات میخواهند وامی بدهند، تا کارخانهای راه  بیاندازد، کشاورزی و دامداری کند، بانک میگوید، برو فاکتور صوری بیاور. این فاکتور صوری بلای بانکها است. این مرجع تقلید تاکید کرد : این فرد این پول را تبدیل به جهیزیه میکند، بعضی میگویند پول گرفتیم در مسیر دیگر هزینه کردیم و رفتیم کربلا و ماشین خریدیم. این پول به صورت بدهی میماند، بدهی را نمیتواند بدهد، به این وامها، جریمه میخورد نمیتواند بدهد، که خود همین عاملی برای بدبختی است.

وی ادامه داد: اگر بیایند تسهیلات را از عقود شرعیه به فاکتورهای صوری ببرند، یقین داشته باشید که نتیجه آن منفی است و آن چیزی که ما از بانکها انتظار داریم که همانا شکوفایی اقتصادی است، تبدیل به ضد میشود.

آیت الله مکارم شیرازی اظهار کرد:  این که خود بانک فعالیتهای اقتصادی داشته باشد. به این صورت که سرمایهها را در مسیری به کار بگیرد که چندان فایدهای برای کشور نداشته باشد، و تنها پول در بیاورد، این عمل بانک درست نیست، بانک باید ضرورتها را درنظر بگیرد. بانک پولها را در مسیرهایی که باعث اسباب تجمل است، بکار گیرد، کار اشتباهی است.

آیا ۲۸ درصد سود، قرضالحسنه است

این مرجع تقلید گفت: معتقدیم قرضالحسنه کار مزد دارد و بانک هم مخارج دارد و گفتیم تا ۴ درصد سود به دلیل مخارج بانک مشروع است؛ اما غیر از آن درست نیست و ربا است. بعضی بانکها قرض الحسنه ۲۸ درصدی میدهند، یعنی چه!؟ نام ربا خواری را  به دورغ، قرض الحسنه میگذارند که درست نیست.

وی ادامه داد : گفتیم ۴ درصد در کل زمان، اما آن غیر از این تفسیر میکند و میگوید ۴ درصد در هر سال. اگر ۵ ساله باشد، سال اول ۴ درصد، باقی ماندهاش سال دوم، ۸ درصد، باقی مانده سال سوم، ۱۲ درصد، سال ۵ به ۲۰ درصد میرسد، در حالی که ما در کل سال ۴ درصد گفتیم. نه اینکه در هر سالی یک چهار درصدی اضافه شود که آن باقی مانده سال ۵ را ۲۰ درصد بگیرند. وی افزود : نباید با شگردهایی،   قانون را دور زد و مسائل را  مخفی کرد. این درست نیست. صادقانه با مردم رفتار کنیم. قرضالحسنه، قرضالحسنه است.

بانکها به وامگبرندگان مهلت دهند

وی بیان کرد :مشکل دیگر جریمه برجریمه است. کسانی نمیتوانند بدهی خود را پرداخت کنند، خواسته کار کند ولی ورشکست شده است باید به آن فرد مهلت داد، چون این دستور قرآن کریم است. قرآن دستور میدهد  به بدهکاری که نمیتواند بدهی خود را بدهد، مهلت دهید؛ نه اینکه به زندان ببریم. البته این زندان نبردن برای کسی است که توان پرداختن ندارد. اما چرا کسی که ندارد، مهلت نمیدهیم و دنبال حساب سود بر سود هستیم. همین برای مردم  مشکل ایجاد میکند.

آیت الله مکارم شیرازی گفت: بانکها مراکز ضروری هستند؛ اما مشکلات و آسیبها زیاد است. یکی از مشکلات بالا بودن سود تسهیلات عقود است. ما معتقدیم صنایع باید با خارج رقابت کند، رقابت در کیفیت و قیمت. این کار خوبی است. این چه رقم میتواند قیمت را پایین بیاورد درحالی که ۲۸ درصد به بانک سود میدهد. کجا میتواند رقابت کند.

سود زیاد، مشکلات اقتصادی را حل نمیکند

وی افزود: بانکهای خارجی یک درصد سود میدهند، اما بانکهای ما چندین درصد سود از صنایع میگیرند. این آدم  چه رقم میتواند رقابت کند؟ این نوع سودها مشکلات اقتصادی را حل نمیکند. وی ابراز کرد: دراین نوع مسائل بن بست نداریم، میتوان برای حل این مسائل مانند عقود فکر کرد و راه حل داد، باید راه حل پیدا کرد. فعلا مشکل اقتصادی کشور از مشکل سیاسی بیشتر است و مشکل سیاسی ریشه در مشکل اقتصادی دارد که بانک یکی از مراکز اثر گذار در این عرصه است.

فروش سکه اشتباه است

وی افزود: بحث ارز، سود بانکی و فروختن سکه خود مشکلی دیگر است که با دست خودمان داریم عمل میکنیم. چون پول مردم را  از گردش خارج میکنیم. پول، تبدیل به سکه میشود و در خانه میماند. یا دلار میفروشیم. اینها مسائلی است که باید گفت و برای حل آن فکری کرد. آیت الله مکارم شیرازی با بیان اینکه حراست نظارت بر همه مسائل است گفت: در بحث حراست باید با دوست و دشمن در مسائل یکسان رفتار کنیم.

وی افزود: قرآن میفرماید «دشمنی با قومی باعث بیعدالتی نشود. اگر از کسی میخواهید گزارش دهید، دوست یا دشمن، باید صادق باشید. دشمنی باعث بیعدالتی نشود. فرق نگذاشتن، قوانین را یکسان رعایت کردن از جمله مسائل مهم در صدق است.