ارزیابی‌ها و بدهی دستگاه‌های دولتی دو چالش اصلی شرکت‌های دانش‌بنیان

بر اساس ماده (3) آییننامه اجرایی قانون حمایت از شرکتها و موسسات دانشبنیان و تجاریسازی نوآوریها و اختراعات،  آئیننامه تشخیص صلاحیت شرکتهای دانش بنیان تدوین شد و به تصویب «کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکتها و موسسات دانشبنیان و نظارت بر اجرا» رسید.

بر اساس این آیین نامه، شرکتهای مورد پذیرش در بخش ویژگیهای عمومی باید از ویژگیهایی چون حداقل دو سوم از اعضای هیأت مدیره شرکت، حداقل دو مورد از شرایط ذیل را احراز کنند:

حداقل دارای مدرک کارشناسی باشند

حداقل 3 سال سابقه فعالیت کاری یا علمی در حوزه فعالیت شرکت و یا سابقه مدیریتی داشته باشند

دارای حداقل یک اختراع ثبتشده ارزیابی شده داخلی یا یک اختراع بینالمللی مرتبط با حوزه کاری شرکت باشند

علاوه بر آن حداقل نیمی از درآمد شرکت در یک سال مالی، ناشی از فروش فناوری، کالا و یا خدمات دانشبنیان (شامل خدمات تحقیق و توسعه و طراحی مهندسی مرتبط با فهرست کالاهای دانشبنیان و خدمات تخصصی دانشبنیان) آن شرکت از طریق قرارداد باشد.

برای اجرای این آییننامه ارزیابهایی برای ارزیابی شرکتها تعیین شدهاند، ولی بسیاری از شرکتها از زمانبر بودن ارزیابیها گلهمند هستند.

طولانی شدن ارزیابیها

با بیان اینکه علاوه بر شرکتهای دانش بنیان، شرکتهای فناوری در کشور تشکیل شده است که از نظر توانمندی همتراز شرکتهای دانش بنیان هستند، افزود: این شرکتها تمایلی به دریافت مجوزهای دانش بنیان شدن ندارند، در حالی که تسهیلات اعطایی مختص شرکتهای دانشبنیان میشود.

وی طولانی بودن ارزیابیهای شرکتها را از دیگر چالشهای این شرکتها دانست و خاطر نشان کرد: در پارک فناوری گیلان تعداد زیادی از شرکتها در نوبت ارزیابی قرار دارند که در بسیار مواقع نوبت ارزیابیها طولانی میشود و این امر را مکررا به مسوولان معاونت علمی اعلام کردیم که این روش ارزیابی مناسب نیست.

متقیطلب با اشاره به کیفیت ارزیابها، اظهار کرد: افرادی که برای ارزیابی اعزام میشوند، رویکردهای متفاوتی دارند و این امر موجب شده طرحی که از سوی یک شرکت ارزیاب تایید شده است، از سوی شرکت ارزیاب دیگر رد شود که منجر به این میشود که چند دوره ارزیابی صورت گیرد.

رییس پارک فناوری گیلان اضافه کرد: به عنوان مثال یکی از شرکتهای دانش بنیان این پارک، به عنوان شرکت نوپا تایید شد و توانست از صندوق نوآوری و شکوفایی تسهیلاتی را دریافت کند ولی بعدا اعلام شد پیچیدگی فناوری تولید شده در این شرکت مورد تایید نیست.

چالشهایی که برای ارزیابی وجود دارد

وی با اشاره به اقدامات انجام شده برای دسته بندی استانهای کشور، گفت: بر اساس این دسته بندی استانها بر اساس میزان فعالیتشان به "فعال"، "نیمه فعال" و "غیر فعال" تقسیم بندی شدند و استانهای فعال عمدتا استانهایی با شرکتهای بزرگ فناور هستند که در بیرون پارکهای علم و فناوری هستند.

متقیطلب بخش عمده چالشهای شرکتهای دانش بنیان را ارزیابها عنوان کرد و ادامه داد: این موضوع را چندین بار اعلام کردیم که بسیاری از ارزیابهایی که به پارکها اعزام میشوند، ارتباطی با شرکتهای مستقر در پارکها ندارند و ما بهترین گزینه برای ارزیابی طرحها و شرکتها هستیم.

به گفته وی، پیش از این قرار بود ارزیابیها از سوی مسوولان پارکها به عنوان کارگزار این طرح انجام شود، ولی این امر محقق نشد. رییس پارک علم و فناوری گیلان اظهار کرد: از این رو تعداد زیادی از شرکتها در صف انتظار نوبت ارزیابی قرار دارند، ضمن آنکه ارزیابها با متدهای مختلفی اقدام به ارزیابی میکنند.

وی با انتقاد نسبت به ارزیابیهای سلیقهای، خاطر نشان کرد: این روند موجب شده آنچه که در تهران تایید میشود، در گیلان تایید نشود و طرحی که در گیلان رد شود، در شهر دیگر مورد تایید قرار گیرد و این امر مشکلات زیادی را برای ما ایجاد میکند، ضمن آنکه اعتراضات شرکتها را در پی داشته است. متقیطلب با بیان اینکه در برخی موارد ارزیابها تخصص لازم را ندارند، افزود: این امر موجب رد طرحها میشود و زمانی که شرکتها اعتراضات خود را ارسال میکنند یا جواب داده نمیشود و یا دیر پاسخ داده میشود.

تفاوت حمایت داخلی و خارجی

رییس پارک علم و فناوری گیلان با مقایسه وضعیت حمایتاز شرکتهای داخلی با سایر کشورها، یادآور شد: در زمان آغاز فعالیت پارکهای علم و فناوری در کشور برای کسب تجربه تیمی از روسای پارکها از پارک فناوری پکن بازدید کردیم و از رییس پارک فناوری پکن پرسیدیم اگر شرکتی شکست بخورد چه رویکردی اتخاذ میشود، گفت فرصت دیگر به شرکتها داده میشود ولی ما این رویکرد را نداریم.

وی با تاکید بر اینکه ارزیابها تنها چالش حوزه دانشبنیانها نیست، یادآور شد: دستگاههای نظارتی هم از دیگر چالشهای ما است؛ چراکه یکی از شرکتهای ما از یک دستگاه دولتی طلب دارد که نمیتواند طلب خود را از این دستگاه دریافت کند، از این رو ما هم نمیتوانیم بدهی شرکتها را دریافت کنیم. در نتیجه دستگاههای نظارتی به ما اعتراض میکنند که چرا بدهیها دریافت نشده است. متقی طلب ادامه داد: به طور دائم دستگاههای موضعی بر این موضوع تاکید دارند که موجب میشود هم وقت ما را بگیرد و هم ما را از ماموریت اصلیمان دور کند و هم بعضا باعث کاهش انگیزه شرکتها شود.