پومپئو یک طرح جایگزین برای توافق هسته‌ای دارد

اکنون که دولت ترامپ از توافق هستهای با ایران خارج شده و متحدان اروپاییاش را خشمگین کرده، آماده است تا درباره یک طرح جایگزین یا همان Plan B صحبت کند. مایک پومپئو وزیر امور خارجه آمریکا قرار است روز دوشنبه در بنیاد هیرمتیج یک سخنرانی ارائه دهد که به گفته مقامات در آن، یک استراتژی جامع برای مقابله آمریکا و اروپاییها با فعالیتهای غیرهستهای ایران را تشریح خواهد کرد.

این سخنرانی تقریبا دو هفته پس از آنکه دونالد ترامپ رییسجمهور آمریکا اعلام کرد از توافق هستهای با ایران خارج میشود و تحریمهای تهران را باز میگرداند، انجام خواهد شد. اینکه رهبران اروپایی چگونه به آن واکنش نشان میدهند یک سنگ محک برای ارزیابی استحکام روابط آمریکا ـ اروپا خواهد بود که در دوران ریاستجمهوری ترامپ دچار آسیب شده است.

برایان هوک یک مشاور ارشد پومپئو گفت که دولت ترامپ کنار گذاشتن توافق هستهای را یک فرصت میداند، نه یک خودزنی آنگونه که دیگر رهبران جهان توصیف میکنند. هوک روز جمعه در یک کنفرانس گفت: ما نیازمند یک چارچوب جدید هستیم تا به مجموع تهدیدات ایران رسیدگی کند. ما اکنون فرصت داریم تا یک معماری بازدارنده و منع اشاعه بهتر برای ایران و منطقه خلق کنیم.

وی جزئیاتی درباره سخنرانی پومپئو ارائه نداد اما گفت که قرار است روی آنچه یک توافق هستهای بهتر از آنچه که در دوران ریاستجمهوری باراک اوباما در سال ۲۰۱۵ حاصل شد خواند، متمرکز باشد.

توافق هستهای در ژوئیه ۲۰۱۵ میان ایران و قدرتهای جهانی حاصل شد که موجب رفع تحریمهای تهران در ازای محدودیت برنامه هستهای این کشور شد اما بهرغم تایید پایبندی ایران به تعهداتش ذیل این توافق از سوی بازرسان بینالمللی، ترامپ تاکید داشت که این یک توافق کوتهبینانه است و علاوه بر موضوع هستهای باید برنامه موشکی بالستیک و سیاستهای منطقهای ایران را نیز در بر بگیرد. وی همچنین نسبت به اینکه محدودیتهای هستهای ایران پس از یک دوره زمانی منقضی میشوند، انتقاد میکرد.

رییسجمهور آمریکا سرانجام روز هشتم ماه مه خروج از توافق را اعلام کرد. رهبران اروپا از آن زمان در حال رایزنی با ایران درباره چگونگی حفظ توافق هستهای پس از خروج آمریکا هستند. این کار برای کشورهای اروپایی یک چالش به شمار میآید چرا که ماندن در توافق شرکتهایشان را در معرض خطر تحریمهای آمریکا قرار میدهد، هر چند آنها در پی یافتن راههایی برای جلوگیری از مجازات آمریکا علیه شرکتهایشان هستند.

روسیه و چین نیز نارضایتی خود را از این تصمیم ترامپ ابراز کردهاند و این امکان وجود دارد که بخواهند خلاء سیاسی و اقتصادی ایجاد شده توسط آمریکا و اروپا را حتی با وجود خطر تحریمهای واشنگتن پر کنند.

اما با توجه به سالهای زیاد و سازشهای فراوانی که برای حصول توافق هستهای صرف شد، بعید است ایران بپذیرد وارد دور جدیدی از مذاکرات شود که فراتر از برنامه هستهایاش خواهد بود. مشخص نیست که دولت ترامپ چرا تصور میکند میتواند یک ائتلاف را برای فشار بر ایران و آوردن آن پای میز مذاکره ایجاد کند در واقع رییسجمهور ترامپ با خروج از توافقات چندجانبه شامل توافق آب و هوایی پاریس و توافق هستهای، اعتماد اروپا را به لرزه در آورده است.