پامپئو امروز در مورد ایران چه خواهد گفت؟

 «مایک پامپئو» وزیر خارجه جدید آمریکا قرار است امروز (دوشنبه) در سخنرانیای در اندیشکده محافظهکار «بنیاد هریتیج» راهبرد این کشور در قبال ایران پس از خروج از برجام را تشریح کند. این دومین راهبرد اعلامی آمریکا در قبال ایران از زمان روی کار آمدن «دونالد ترامپ» رئیسجمهور آمریکا است و طبق گزارشها بر تلاش برای ائتلافسازی برای فشار بیشتر به ایران مبتنی خواهد بود.

پایگاه «اکسیوس» به نقل از یک منبع مطلع نوشته او در بخشی از سخنرانیاش، خواهد گفت: «ایران در طول اجرای برجام، در سرتاسر خاورمیانه پیش رفته است... این کشور این کار را با سود [حاصل از برجام] انجام داده، با ثروتی که توسط غرب ایجاد شده است... این روند ادامه نخواهد یافت.»

یک مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا درباره این سخنرانی گفته است: «ما از همه کشورها برای پیوستن به ما در پس زدن ایران استقبال میکنیم. مشارکت همه کشورها در نظام تحریمهای ما و تلاشهای گستردهتر ما، مورد استقبال است. قطعا این متحدان ما در جهان عرب، متحدان اروپایی ما و متحدان آسیایی ما را شامل میشود. تهدید ایران در سرتاسر جهان گسترش یافته و این رفتار مخرب باید پاسخی درخور دریافت کند.»

شبکه «سی. ان. ان» هم به نقل از مقامهای دولت آمریکا گزارش داده طرح واشنگتن «تشکیل یک ائتلاف جهانی» برای فشار به ایران برای ورود به مذاکره برای دستیابی به «یک معماری امنیتی تازه» است که از مسئله هستهای فراتر رود.

«برایان هوک» مدیر سیاستگذاری وزارت خارجه آمریکا روز جمعه درباره این سخنرانی به خبرنگاران گفت: «ما به یک چارچوب جدید نیاز داریم که به مجموعه تهدیدات ایران بپردازد. این شامل مجموعهای از موارد است؛ برنامه هستهای، موشکها، انتشار موشکها و فناوریهای موشکی، حمایت این کشور از ترویستها و فعالیتهای مخاصمهجویانه و خشن این کشور که بر آتش جنگ در سوریه و یمن میدمد.»

مقامهای کاخ سفید میگویند دولت آمریکا میخواهد با اعمال فشار حداکثری، ایران را در منطقه به عقب براند. با این حال، سی. ان. ان به نقل از افراد نزدیک به دولت نوشته هدف نهایی طرح بسته به اینکه کدام مقام در موردش صحبت میکند، فرق میکند.

افرادی مانند «جان بولتون» مشاور امنیت ملی کاخ سفید امیدوارند که این فشار نهایتا به تغییر نظام سیاسی ایران منجر شود، اما یک منبع نزدیک به پامپئو میگوید وزیر خارجه آمریکا و همفکرانش احساس میکنند که هنوز برای چنین هدفی زود است. به گفته این منبع و دیگران، پامپئو معتقد است که فشار میتواند ایران را به مسائل داخلی مشغول کرده و این کشور را وادار کند «از یمن، سوریه و مناطق دیگر عقبنشینی کند.»

هوک میگوید: «اعمال دوباره تحریمهایی که ذیل برجام برداشته شدند، ایران متحمل فشار اقتصادی خواهد شد. این فشار اقتصادی بود که همین چند سال پیش ایرانیها را پای میز مذاکره کشید.»

با این وجود، به نظر میرسد مقامهای اروپایی چندان نسبت به سخنرانی پامپئو و راهبردی که او امروز رونمایی میکند، خوشبین نیستند.

یک مقام ارشد اروپایی که از محتوای مذاکرات سطح بالای آمریکا و اروپا مطلع است، میگوید اگر آنچه شنیده درست باشد، راهبرد مد نظر پامپئو و ترامپ «یک توافق بزرگتر و بهتر» است، که علاوه بر اروپاییها، کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و آسیاییها هم باید در آن مشارکت داشته باشند. وی افزود: «ما پامپئو را دوست داریم، او نشان داده از آنچه پیشبینی میکردیم عملگراتر است. اما یک مسئله بنیادین وجود دارد.»

به نوشته اکسیوس، مسئله بنیادین از نظر اروپاییها این است که ترامپ با وجود اصرارهای اروپا، برجام را ترک کرده و حالا اتحادیه اروپا باید برای حفظ برجام و کمک به ادامه حضور شرکتهای اروپایی در ایران، راهی بیابد. در مقابل، آمریکا معتقد است که اتحادیه اروپا نهایتا کوتاه خواهد آمد، چراکه بین تجارت با ایران و بازار عظیم ایالات متحده، انتخاب چندانی ندارد. خروج شرکتهایی چون «توتال» فرانسه از ایران هم موجب شده تا این نظریه قوت بگیرد.

این پایگاه نوشته اغلب کارشناسان مسائل ایران معتقدند که بعید است راهبرد ترامپ به توافق جدیدی منجر شود و نهایتا آمریکا به اعمال تحریم ادامه داده، اروپا اندکی کوتاه میآید و ایران هم به مرور فعالیتهای هستهای محدود شدهاش را از سر میگیرد.

با این وجود، مقام ارشد اروپایی مورد استناد اکسیوس با بیان اینکه یک راه میانه وجود دارد، میگوید: «این راه این است که اروپاییها به پایبندی به برجام ادامه دهند، ایالات متحده خارج از برجام بماند، اما تحریمهای ثانویه را علیه شرکتهای اروپایی اعمال نکند. [سپس] با هم روی مسئله موشکها و منطقه کار خواهیم کرد.»