فیلترینگ فیلترشکن‌ها

نام آذریجهرمی پس از آن بر سر زبانها افتاد که با فیلتر پیامرسان تلگرام از سوی دستگاه قضائی، فیلمهایی در شبکههای اجتماعی منتشر شد که در آن رئیسجمهوری با تاکید بر اینکه ما بهدنبال فیلتر کردن شبکههای اجتماعی نخواهیم بود، از سوی وزیر ارتباطات قول میدهد که دست وزیر هرگز روی دکمه فیلترینگ نرود.

فیلترینگ فیلترشکنها

موضوع مخالفت وزیر با فیلترینگ تلگرام تا جایی پیش رفت که حتی در زمان فیلتر تلگرام شایعاتی مبنیبر استعفای وزیرهم مطرح شد. اما این شایعات بلافاصله از سوی آذریجهرمی تکذیب شد. بعد از فیلترینگ تلگرام، استفاده از نرمافزارهای دور زدن پراکسی یا همان فیلترشکنها بین عموم کاربران رایج شد و آمارها نشان داد که بیشترین اپلیکیشنهای دانلود شده کاربران ایرانی پس از فیلتر تلگرام در ایران، فیلترشکنهای رایگان بوده و این موضوع تایید میکرد که میزان استفاده از فیلترشکن در میان مردم بالا رفته است. به این ترتیب با هجوم کاربران فضای مجازی به نصب فیلترشکن در موبایلها و وسایل ارتباطی خود برای ورود به پیامرسان فیلترشده تلگرام، به ناگهان یکبار دیگر نام وزیر ارتباطات بر سر زبانها افتاد. این بار اما دلیل آن نه فیلترینگ تلگرام، بلکه فیلترینگ فیلترشکنها بود! به عبارتی دیگر، اظهارات وزیر ارتباطات که در گفتوگویی از لزوم مبارزه و مسدودسازی فیلترشکنها سخن گفته و دلیل حمایت از این حرکت را نقش مخرب فراگیرشدن فیلترشکنها و استفادههای ضدامنیتی این نرمافزارها عنوان میکرد، خیلی سریع با واکنش کاربران شبکههای اجتماعی مواجه شد.

در واکنش به این اظهارات در فضای مجازی هشتگی تحتعنوان # فیلتر-فیلترشکن، شکل گرفت و در آن به فیلترشدن فیلترشکنها انتقادات فراوانی شد. برخی کاربران توئیتر با منشن کردن وزیر به اینکه «هنوز در توئیتر هستیم» از عدم موفقیت فیلترینگ فیلترشکنها نوشتند. در عین حال کاربری به شوخی نوشت «وزیر ارتباطات قول داده بود که دستش روی دکمه فیلترینگ نرود، اما درباره دکمه فیلتر فیلترینگ قولی نداده بود». در همین رابطه طرحها و کاریکاتورهایی درخصوص اقدام وزیر به فیلترینگ فیلترشکنها در فضای مجازی دست به دست شد. اعتراضات به این تصمیم تاحدی بالا گرفت که آذریجهرمی در اینستاگرام، ضمن تصحیح سخنان خود توضیح داد که اگرچه فیلترشکنها بهعنوان باجافزار عمل میکنند، اما دولت هنوز مسدودسازی آنها را آغاز نکرده است. او حتی گفت که متاسفانه براساس شواهد، کاربران شبکههای اجتماعی در حال مقاومت در برابر دستور قضائی هستند و این موضوع امنیت فضای مجازی را با چالش مواجه کرده است.

در چنین شرایطی که وزیر ارتباطات با انتشار تصویری در استوری اینستاگرام خود تلویحا به شکست فیلترینگ تلگرام و بازگشت تدریجی مردم با استفاده از نسخههای ایرانی تلگرام و فیلترشکنها اشاره میکرد، معاون قضایی دادستان کل کشور در کانال پیامرسان خود اعلام کرد که فیلتر و مسدودسازی قسمتی از تلگرام در ایران باعث سقوط فاحش رتبه این پیامرسان در ایران و جهان شده است. عبدالصمد خرمآبادی، تصویر نموداری را منتشر کرد که از سقوط آبشاری و ناگهانی رتبه تلگرام در سایت الکسا خبر میداد و در عین حال تاکید کرد که نظام جمهوری اسلامی هر زمان اراده کند فیلترشکنها را بهطور کامل مسدود خواهد کرد. او نوشت که توانایی فنی نخبگان سایبری نیروهای امنیتی و انتظامی جمهوری اسلامی ایران فوقتصور است و هنوز از توانایی این نیروها برای مبارزه با فیلترشکنها استفاده نشده است.

حالا در شرایطی که موضوع فیلترشکنها و استفاده از آنها بهطور عمده برای دسترسی به تلگرام، کمکم در حال تبدیل شدن بهعنوان یک مساله در کشور است به ناگهان خبرهایی از ممنوعیت فعالیت صنفی یا تبلیغاتی در بستر تلگرام به گوش میرسد. آنگونه که معاون قضائی دادستان کل کشور اعلام کرده، در جلسهای که در معاونت امور فضای مجازی دادستانی کل کشور برگزار شده، مقرر شده که اگر واحدهای صنفی به فعالیت صنفی یا تبلیغاتی در تلگرام ادامه دهند، وزارت صنعت و مراجع صنفی اقدامات قانونی لازم را به عمل آورند. از طرفی اتحادیه فناوران رایانه هم اعلام کرده که استفاده از فیلترشکن در کافینتها حبس و جریمه نقدی بهدنبال دارد. این موضوع در حالی اتفاق میافتد که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات پیشتر گفته بود، تلگرام در ایران ٢٠٠ هزار شغل ایجاد کرده است. هرچند فعالان اقتصادی این رقم را تا ٥٠٠ هزار شغل نیز برآورد میکنند. حالا با محدودسازی دوباره فضای تلگرام برای کسبوکار اصناف در کنار فیلتر فیلترشکنها و نیز ممنوعیت تبلیغات در این فضای مجازی، کمپینهایی که پیشتر در حمایت از شاغلین در تلگرام به راه افتاده بود دوباره با هشتگهای # «من-در-تلگرام-میمانم» و یا #«شغل-من-را-نگیرید» از رئیسجمهور میخواهند تا از پیامرسان تلگرام، رفع فیلتر شود. موضوعی که به نظر میرسد از سوی مراجع قضائی به هیچ وجه پذیرفته نیست و هر روزی که میگذرد، بر ممنوعیت این پیامرسان روسی صحه بیشتری از قبل گذاشته میشود.