قاچاق ‌میلیاردی لوازم زیبایی

با توجه به اینکه موسسه تحقیقات بینالملل در لندن این رقم را در ایران پنجمیلیارد دلار اعلام کرده ممکن است ایندرصد بیش از آمار اعلام شده باشد. بر اساس آمار منتشرشده حدود ۱۷میلیون زن ایرانی در سال ۱۰ تریلیون و ۲۰۰میلیارد تومان برای خرید لوازم آرایشی هزینه میکنند و سبب سود کشورهای دیگری چون چین، ترکیه و تایلند که بازارهای لوازم آرایشی ایران را در اختیار دارند، میشوند. با پولهای کلانی که صرف چنین هزینههایی میشود میتوان مشکلات بسیاری را حل کرد؛ مشکلاتی چون کنترل ریزگردها، نبود امکانات در مناطق محروم و زلزلهزده، کمبود مدارس و خانه و ایجاد آن به قدر تقاضای مردم در کشور که در چنین شرایطی قطعا باید به روند واردات و قاچاق این محصول به قدر نیاز توجه کرد.

ایران در میان کشورهای خاورمیانه پس از عربستان دومین کشور مصرفکننده لوازم آرایشی محسوب میشود به همین دلیل اگرچه بزرگترین برندهای لوازم آرایشی و بهداشتی متعلق به کشورهای آمریکایی و اروپای غربی است، اما ایران یکی از بازارهای اصلی محصولات آرایشی و بهداشتی در جهان شده است و شرکتهای بزرگ تولیدکننده از ایران بهعنوان یک بازار هدف استفاده میکنند، اما سهم تولیدکنندگان داخلی در این صنعت بسیار ناچیز است، طوری که افزایش قاچاق و فروش برندهای تقلبی پیش روی فروشندگان و مصرفکنندگان قرار گرفته است. بنابر گزارشهای منتشرشده، کل مصرف فرآوردههای آرایشی در خاورمیانه در سال 2008 حدود 2/7میلیارد دلار بوده که در میان کشورهای منطقه، ایران با 1/2میلیارد دلار با فاصله کمی از عربستان2/2میلیارد دلار و در رده هفتم دنیا قرار دارد و رشد سالانه مصرف فرآوردههای آرایشی در عربستان 11 و در ایران 12درصد است و شاید تنها مرجعی که میتوان براساس آن میزان مصرف فرآوردههای آرایشی در ایران را برآورد کرد متوسط هزینه و درآمد خانوار باشد. براساس اطلاعات مرکز آمار، متوسط هزینه سالانه هر خانوار شهری و روستایی به قیمت جاری در سال 90 به ترتیب بیش از 132میلیون و 716میلیون و 716هزار ریال و 83میلیون و 973هزار ریال و برای کل کشور 119میلیون و 341هزار و 31 ریال برآورد شده است. با توجه به اینکه متوسط هزینه سالانه هر خانوار شهری و روستایی و کل کشور به قیمت جاری در سال 90 برای خرید لوازم آرایشی به ترتیب سهمیلیون و 288هزار ریال و دومیلیون و 580هزار ریال و سهمیلیون و 95هزار ریال برآورد شده، به این ترتیب هر خانواده ایرانی بهطور متوسط در سال 90 حدود 5/2درصد از هزینههایش را صرف خرید فرآوردههای آرایشی کرده است. ایران هفتمین کشور مصرفکننده مواد آرایشی در جهان و دومین کشور در خاورمیانه محسوب میشود، اما اغلب محصولات آرایشی موجود در بازار وارداتی هستند.

سود قاچاقچیان با افزایش تعرفه واردات

بر اساس بخشنامه گمرک، واردات لوازم آرایشی مطابق قانون بودجه سال جاری مشمول افزایش ۱۰درصدی عوارض گمرکی و سود بازرگانی شد. در این بخشنامه آمده است، کلیه کالاهایی که ذیل ردیفهای 3303 و 3304 طبقهبندی میشوند طبق قانون بودجه سال 97 مشمول عوارض 10درصدی مذکور میشوند. اصطلاح آرایشی، بهداشتی طیف گستردهای از کالاها را شامل میشود که البته لوازم آرایشی عمدتا در فصل ۳۳ کتاب مقررات صادرات و واردات طبقهبندی شده و حقوق ورودی آن ۲۶درصد ارزش آن بوده است. طبق گزارشات منتشرشده با توجه به اینکه این گروه جزو گروه کالایی ۱۰ به حساب میآید، سود بازرگانی آن دو برابر بوده که در نتیجه حقوق ورودی لوازم آرایشی تا پیش از این مصوبه ۴۸درصد ارزش بوده است و ۹درصد نیز مالیات ارزش افزوده به آن اضافه میشد که با افزایش ۱۰درصدی عوارض گمرکی و سود بازرگانی این کالاها، واردات این کالا مشمول ۵۸درصد حقوق گمرکی میشود. به گزارش ایسنا، افزایش میزان حقوق گمرکی واردات لوازم آرایشی بر اساس تصمیم نمایندگان مجلس در جریان رسیدگی به لایحه بودجه ۱۳۹۷ انجام شد که از ۲۲۰ نماینده حاضر در مجلس، ۱۵۰ رأی موافق، ۴۱ رأی مخالف و ۹ رأی ممتنع به مصوبه فوق داده شد. این در حالی است که طبق اعلام ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، ۶۳درصد لوازم آرایشی موجود در بازار به شیوه قاچاق تامین میشود. گذری بر بازار لوازم آرایشی کشور گویای آن است که بخش قابل توجهی از این بازار در دست کالاهای قاچاق است و مراکزی که به فروش لوازم آرایشی واردشده از مجاری رسمی میپردازند، قیمتی به مراتب بیشتر برای کالای خود اعلام میکنند. بر همین اساس حتی بسیاری از خریداران این بازار هم ترجیح میدهند برای پرداخت هزینه کمتر از کالاهایی که به شیوه قاچاقی وارد شدهاند، استفاده کنند. معاون مدیرکل مبارزه با قاچاق کالاهای هدف از تامین ۶۳درصدی لوازم آرایشی به شکل قاچاق خبر داده و گفته که طبق برآوردهای انجامشده، قاچاق لوازم آرایشی و بهداشتی در سال ۱۳۹۵حدود 5/1میلیارد دلار بوده که از نظر مقدار، فراوانی بالایی دارد. از سوی دیگر، رئیس هیاتمدیره انجمن تولیدکنندگان فرآوردههای شوینده، آرایشی و بهداشتی نیز در واکنش به این تصمیم مجلس، گفته بود که بهطور حتم تولیدکنندگان موافق افزایش گمرکی لوازم آرایشی نیستند، چراکه به موجب آن شاهد افزایش قاچاق و تاثیرات منفی در این بخش خواهند بود. البته موضوع قاچاق لوازم آرایشی به ایران مربوط به دیروز و امروز نیست و همواره بخش اعظمی از واردات این محصولات از طریق مبادی غیررسمی انجام شده است که این موضوع منطق افزایش میزان تعرفه واردات را برای این محصول کاهش میدهد و بهنظر میرسد که با این اوصاف تولیدکننده و واردکننده از این موضوع متضرر شده و در نهایت سود اصلی را از این افزایش تعرفه، قاچاقچیان میبرند.

مصرف بالا؛ ناهنجاری اجتماعی

گرایش روزافزون به مصرف فرآوردههای آرایشی در کشور از مسائل مهمی است که از منظر اجتماعی، فرهنگی، سلامت و البته اقتصادی قابل بررسی است.گرچه گرایش و توجه انسان به زیبایی یک امر طبیعی محسوب میشود، اما امروزه ماهیت و کارکرد زیبایی و همچنین کاربرد لوازم مورد استفاده در آن تغییر یافته است. بنابراین لازم است مسئولان امر علاوه بر بررسی و ریشهیابی دلایل موثر بر رشد مصرف فرآوردههای آرایشی در کشور و ارائه راهکارهایی برای جلوگیری از تبدیلشدن این موضوع بهنوعی ناهنجاری در جامعه، بستر ایجاد و تقویت صنعت فرآوردههای آرایشی و بهداشتی متناسب با نیاز جامعه را فراهم کنند تا علاوه بر تامین امنیت سلامت افراد جامعه، مانع از سودجویی قاچاقچیان و هدررفت فرصتهای اقتصادی داخلی شوند. به گزارش خبرگزاری صداوسیما، میزان واردات انواع آرایشی و بهداشتی در سال 93 17میلیون و 855هزار و 218 کیلوگرم به ارزش 118میلیون و 81هزار و 99 دلار بوده است این رقم در ششماهه اول پارسال به حدود 9میلیون و 985هزار و 677 کیلوگرم به ارزش 59میلیون و 808هزار و 490 دلار رسیده است. واردات فرآوردههای آرایش مو نیز شامل بیش از 73هزار و 629 کیلوگرم فیکساتور مو به ارزش 157هزار و 578 دلار، معادل حدود 457میلیون تومان و چهارهزار و 59 کیلوگرم فرآورده فر و بازکردن فر مو به ارزش حدود 22هزار دلار یا 61میلیون تومان و سایر فرآوردههای بهداشتی و آرایشی مو غیراز شامپو به مقدار دومیلیون و 123هزار و 116 کیلوگرم به ارزش بیش از 31میلیارد تومان یا 10میلیون و 745هزار و 894 دلار میشود. همچنین، در این مدت چهارمیلیون و 485هزار و 973 کیلوگرم شامپو به ارزش بیش از 35میلیارد تومان یا 12میلیون و 354هزار و 781 دلار، وارد کشور شده است. اگرچه آمار روند کاهشی واردات محصولات آرایشی و بهداشتی را نشان میدهد، اما بهدلیل سوددهی بالا بازار آن همچنان داغ است که این موضوع معضل قاچاق و واردات این محصولات را از مبادی غیررسمی جدیتر میکند.