دلایل اصلی گرانی نامتعارف خودرو چیست

عوامل متعددی بر افزایش قیمت خودرو در هفتههای گذشته تاثیرگذارند که تعدادی از این عوامل، قیمت خودرو را به صورت واقعی و تعدادی دیگر قیمتها را به صورت حبابی افزایش دادهاند. افزایش نقدینگی، نوسانات نرخ ارز، پایان ماه رمضان و ورود به فصل تابستان و کمبود عرضه مصنوعی در بازار خودرو، چهار عاملی هستند که میتوان آنها را باعث و بانی اصلی افزایش غیرمتعارف قیمت خودرو در هفتههای اخیر به حساب آورد.

اول: افزایش نقدینگی

«نقدینگی 1500 هزار میلیارد تومانی» عبارتی است که این روزها هر گاه حرف از تورم به میان میآید به چشم و گوش میخورد. دولت و بانک مرکزی طی ماههای گذشته تلاش زیادی را برای کنترل تورم و انتظارات تورمی کرده اند تا یکی از بزرگترین دستاوردهای سالهای گذشته خود را حفظ کنند. با این حال حجم نقدینگی امروزه آن قدر بالا رفته که به نظر میرسد کنترل تورم از دستان دولت و بانک مرکزی خارج است و بسیاری از اقتصاددانان تورمهای بالای 15 درصد را برای ماههای آینده اقتصاد ایران پیشبینی میکنند.

این وضعیت انتظارات تورمی را بالا برده است و باعث شده قیمت خودرو از این حجم نقدینگی متاثر شود. از این رو با جدیت میتوان گفت، آن بخش از افزایش قیمت خودرو که طی هفتههای گذشته به دلیل این سطح از حجم نقدینگی به وجود آمده، ماهیت حبابگونه ندارد و میتوان انتظار افزایش بیش از پبش قیمت خودرو را طی ماههای آتی داشت. موافقت شورای رقابت با افزایش قیمت خودروی داخلی نیز حاکی از این واقعیت است.

دوم: نوسانات نرخ ارز

افزایش نرخ ارز طی چند ماه گذشته بهشدت روی قیمت خودرو تاثیرگذار بوده است. اما نکته مهمتر اینکه بخشی از افزایش قیمت خوردو که به دلیل جهش نرخ ارز اتفاق افتاده است، ماهیت غیرحبابی و بخش دیگری از آن ماهیت حبابی دارد. بسیاری از قطعاتی که در تولید خودروی داخلی استفاده میشوند، از خارج از کشور وارد شده و از همین رو، افزایش نرخ ارز تاثیر بهسزایی در افزایش قیمت تمامشده خودروی داخلی دارد. از این نظر میتوان افزایش قیمت خودرو ناشی از جهش ارزی را غیرحبابی دانست و حتی انتظار داشت که با توجه به کنترل دستوری نرخ ارز و تفاوت حدود 4 هزار تومانی نرخ دستوری با نرخی که در بازار آزاد وجود دارد، اثر متغیر نرخ ارز روی افزایش غیرحبابی نرخ ارز، بیش از پیش خود را نشان دهد.

اما عامل روانی ناشی از افزایش نرخ ارز باعث شده یک خطای رفتاری میان متقاضیان خودرو شکل گیرد. از آنجا که جهشهای ارزی در ایران همواره مردم را با نگرانیهایی در مورد آینده مواجه کرده است، جهش ارزی اخیر مردم را به این وا داشته که به بازار خودرو هجوم آورند و از این طریق، از کاهش ارزش داراییهای خود جلوگیری کنند. آنها تصور میکنند اگر امروز خرید خوردو را به تعویق بیندازند، در آینده قدرت خرید خود را از دست خواهند داد و همین عامل به افزایش قیمت خوردو دامن زده است. اما این تقاضا برای خوردو پایدار نخواهد بود و از این منظر، افزایش قیمت خودرو ناشی از جهش ارزی ماهیت حبابی دارد.

سوم؛ پایان رمضان و ورود به تابستان

معاملات خوردو در ماه رمضان کاهش یافته بود. اما با پایان این ماه و نزدیک شدن به فصل تابستان، تقاضای خودرو افزایش یافت و در چارچوب ساده تحلیل اقتصاد خرد، منحنی تقاضای خودرو به بالا منتقل شد و در همان سطح از عرضه قبلی خودرو، قیمتها افزایش یافت.

این بخش از افزایش قیمت خودرو طی هفتههای گذشته که به دلیل نزدیک شدن به فصل تابستان و پایان ماه رمضان بود، تقریبا ماهیت حبابگونه دارد. زیرا قدرت خرید غالب افرادی که این تقاضا را به خصوص برای خودروهای داخلی به وجود آوردهاند، محدود است و تا سطحی میتوانند این افزایش قیمت را تحمل کنند و پس از آن سطح، خرید خودرو دیگر برای آنها مقدور نخواهد بود. از همین رو انتظار میرود با گذشت چند هفته از پایان ماه رمضان بخشی از قیمت خودرو فرو بنشیند که تغییرات روزهای اخیر قیمت خودرو نسبت به هفته گذشته حاکی از این امر است.

چهارم؛ کمبود عرضه مصنوعی

سودجویی عرضهکنندگان خودرو به افزایش قیمت در این بازار دامن زده است؛ به طوری که عرضهکنندگان خودرو با آگاهی از عوامل فوق و همچنین تاثیراتی که خروج آمریکا از برجام و مذاکرات ایران با طرفین اروپایی میتواند داشته باشد، احتمال قوی برای افزایش قیمت خودرو در ماههای آینده را میدهند و از همین رو حاضر به فروش در قیمتهای کنونی نمیشوند. زیرا میدانند در آینده قیمت دارایی آنها (خودرو) به نسبت از قیمتهای امروز بیشتر است و از همین رو، ارزش حال حاضر دارایی خود را بیشتر برآورد میکنند. این رفتار عرضهکنندگان خودرو نوعی کمبود عرضه مصنوعی را در بازار خودرو پدید آورده است. اما نکته مهم اینکه به گفته بسیاری از تحلیلگران، افزایش بیش از اندازه قیمت خودرو، میتواند بازار خودرو را وارد رکود کند و بخشی از افزایش قیمت ناشی از کمبود عرضه مصنوعی را از بین ببرد.