سکه‌های کاغذی

در این طرح به سرمایهگذاران در طرح پیشفروش سکه این امکان داده میشود تا در صورت تمایل اوراق گواهی پیشخرید خود را به اوراق سکه طلا که قابلیت خرید و فروش در بورس را دارد، تبدیل کنند. دارندگان اوراق این امکان را دارند تا پس از سررسید و در صورت تمایل، با ارایه اوراق به بانک مرکزی نسبت به دریافت سکه طلای فیزیکی اقدام کنند.

بانک مرکزی، سازمان بورس کالا و شرکت کارگزاری بانک ملی ایران شنبهشب گذشته در آستانه دومین دور عرضه سکههای پیشفروش شده که از بیست و ششم تیرماه آغاز میشود، تفاهمنامه همکاری امضا کردند. در این نشست همچنین مقرر شد تا سامانهای برای تبادل و معامله اوراق پیشفروش سکه راهاندازی شود، چرا که نهاد سیاستگذار پولی قرار است با تبدیل گواهی پیشفروش شده سکه به اوراق سکه، بازار ثانویهای برای آن تشکیل دهد تا بلکه با افزایش عرضه، بازار را به سمت آرامش و ثبات حرکت دهد. براساس این طرح، امکان نقدپذیری سکههای پیش فروش شده وجود خواهد داشت. در سال گذشته بالغ بر ٧ میلیون و ٦٠٠ هزار قطعه سکه پیشفروش شده است که تاکنون حدود ٨٠٠ هزار قطعه سکه از آنها در زمان سررسید تحویل داده شده و مابقی سکهها در سررسید تعیین شده به خریداران تحویل خواهد شد. حال وقتی این گواهی سکه تبدیل به اوراق میشود یعنی اینکه قبل و بعد از سر رسید در بازار بورس قابل خرید و فروش است. این قابلیت نقدشوندگی گواهیها، باعث تعمیق بازار میشود بدین معنا که ٦ میلیون و ٨٠٠ قطعه سکهای که هنوز تحویل داده نشدهاند قبل از زمان تحویل در سر رسید، میتوانند در بازار مورد معامله قرار بگیرند. این طرح با افزایش عرضه سکه در بازار میتواند کاهش سطح قیمتها را به دنبال داشته باشد. نگرانی و سوال احتمالی که شاید از سوی آحاد اقتصادی وجود داشته باشد این خواهد بود که آیا سکهای در قبال این برگههای کاغذی وجود خواهد داشت؟ جواب این سوال را میتوان در سخنان پیمان قربانی، معاون اقتصادی بانک مرکزی یافت. او در این رابطه اشاره میکند که این اوراق به پشتوانه سکههای پیشخریداری شده صادر شده و در حکم سکه است. لذا دارنده اوراق میتواند در زمان سررسید سکه را دریافت کند یا تا پیش از سررسید اوراق آن را نقد کند. ضمن اینکه در زمان سررسید اوراق یا پس از آن، امکان تبدیل اوراق گواهی به سکه طلا وجود خواهد داشت.

صعود سکه

قیمت سکه همچنان در حال طی کردن روند صعودی خود است. هر چند در مقاطعی هم افت قیمت داشته اما در دو، سه هفته اخیر حرکت قیمت سکه دوباره افزایشی شده بهطوری که روز گذشته هر سکه بهار آزادی به قیمت ٢ میلیون و٧٠٠ هزارتومان رسید، قیمتی که نسبت به روز دوشنبه، تغییری ٤,٢٥ درصدی معادل با افزایشی ١١٠ هزارتومانی را نشان میداد. حال سوالی که وجود دارد این است که این افزایش قیمتها ناشی از چیست و آیا در آینده نیز شاهد این روند افزایشی خواهیم بود؟ و اینکه ابزارهای نهاد سیاستگذار پولی در جهت ثبات بخشی به بازار سکه چه خواهد بود؟

اگر به بازار سکه نگاهی بیندازیم، میتوانیم تقاضای آن را تابعی از عواملی همانند نرخ بهره، نرخ تورم و قیمت دلار بدانیم. همچنین انتظارات نسبت به تغییر قیمت موارد ذکر نشده در آینده نیز نقش فراوانی در جهت تقاضای سکه خواهد داشت. قیمت جهانی طلا و تصمیم نهادهای سیاستگذار پولی همانند فدرال رزرو و بانکهای مرکزی اروپایی در جهت تغییر نرخ بهره، نیز نقش فراوانی در تغییر قیمت طلا خواهد داشت.

به هنگام افزایش سطح قیمتها به دلیل کاهش قدرت خرید پول، یا به اصطلاح اقتصادی آن داغ شدن پول، تقاضا برای داراییهایی که توان حفظ ارزش پول را داشته باشند، افزایش پیدا خواهد کرد. مسلما سکه یکی از این داراییها خواهد بود چرا که توان جذب سرمایههای خرد را نیز خواهد داشت. در شرایط تورمی که انتظارات تورمی نیز بالا باشد، میزان تقاضا بیشتر خواهد شد. چرا که علاوه بر حفظ ارزش پول، انگیزه کسب سود ناشی از رشد قیمتها نیز بر تقاضای قبلی اضافه خواهد شد. اگر تمام بازارها را همانند چند ظرف ببینیم که از طریق لولههایی به دیگر متصل باشند، منطق حکم میکند که اگر آبی در این ظروف ریخته شود آنقدر از طریق لولهها جابهجا شده تا در نهایت سطح آب در همه ظروف برابر شود. طی ماهها و هفتههای گذشته قیمت در سایر بازارها یعنی ارز، سرمایه و کالا روندهای صعودی به خود دیده است. هر گاه اختلاف بازدهی بین بازارها وجود داشته باشد، بازیگران اقتصادی در جهت کسب عادی به آن بازار هجوم خواهند برد. به دلیل تاثیرپذیری که بین بازارها وجود دارد، بازار سکه نیز به موازات سایر بازارها حرکت کرده است و افزایش قیمتها در این بازار پاسخی به انتظارات نسبت به آینده و البته تغییرات قیمتی سایر بازارها است.

زبان اعداد

حال در شرایط کنونی که به زبان اعداد و ارقام بازار سکه ناآرام است، یک ابزار برای کاهش ناآرامیها میتواند جذاب کردن سایر بازارها باشد. یک گزینه نرخ بهره بانکی است که در شرایط کنونی به اعتقاد بسیاری از کارشناسان هرگونه تغییر آن میتواند خود آثار زیانبار دیگری داشته باشد. در نتیجه نهاد سیاستگذار پولی به خوبی نمیتواند از این ابزار بهره بگیرد. در همین راستا نهاد سیاستگذار تصمیم گرفته است تا با ایجاد بازار ثانویه، افزایش قیمتها را کنترل کرده و در جهت ثبات این بازار قدم بردارد. این اقدام را میتوان از جهات مختلف مثبت قلمداد کرد، اول اینکه با تبدیل گواهی پیش خرید سکه به اوراق گواهی سکه، امکان خرید و فروش آن فراهم خواهد شد و از این طریق حجم عرضه در بازار طلا با سررسیدهای مختلف افزایش مییابد. لذا انتظار میرود اجرای این طرح تاثیر بیشتری در ثبات بازار در مقایسه با تزریق تدریجی سکه داشته باشد. همچنین با اجرای این طرح، اوراق سکه طلا حکم سکه فیزیکی طلا را دارد و به دارندگان این امکان را میدهد تا ضمن برخورداری از منافع آن، ریسک نگهداری طلا را حذف کرده و از امکان معامله این اوراق در بازار بهرهمند شوند.

البته باید توجه داشت که عامل اصلی حرکت اقتصاد به سمت ثبات و آرامش، اعتماد نسبت به آینده و البته سیاستهای نهاد سیاستگذار است. زمانی که اعتماد به ارزش پول ملی و ثبات قیمتها کاهش مییابد، شاهد تلاش بازیگران اقتصادی در جهت تبدیل پولشان به سایر داراییها هستیم. هنگامی که اعتماد به روابط سیاسیمان با دیگر کشورها کاهش مییابد، ترس از نااطمینانی نسبت به آینده، بازارها را آشفته میکند. همانگونه که بیاعتمادی به پول ملی، ارزش آن را از بین خواهد برد، بیاعتمادی به هر ابزاری آن را بیارزش خواهد کرد. ابزار جدید بانک مرکزی در جهت ثبات بخشی به اقتصاد، زمانی اثرگذار خواهد بود که اعتماد عمومی را جلب کند. در شرایط کنونی اقتصاد که بیثباتی بیشتر بازارها را فراگرفته است، اعتماد تنها گزینهای است که میتواند راه نجات را هموار کند.

----------------------------------

مزایای اوراق سکه

١ به خریداران این امکان داده میشود تا در صورت تمایل اوراق گواهی پیشخرید خود را به اوراق سکه طلا که قابلیت خرید و فروش در بورس را دارد، تبدیل کنند.

٢ دارندگان اوراق این امکان را دارند تا پس از سررسید و در صورت تمایل، با ارایه اوراق به بانک مرکزی نسبت به دریافت سکه طلای فیزیکی اقدام کنند.