تکمیل زنجیره فولاد نیازمند راهبرد اجرایی

امروز جمهوری اسلامی با تدابیر اتخاذی ظرفیت تولید فولاد خام کشور را به بیش از 30 میلیون تن رسانده که در واقع پشت سرگذاردن افزون بر نیمی از راه پیش بینی شده است.

متوازن سازی زنجیره فولاد یک اصل مهم

دستیابی به ظرفیت پیش بینی شده در سند چشم انداز فولاد کشور نیازمند برقراری توازن لازم بین زنجیره شامل استخراج مواد خام، کنسانتره سازی، گندله سازی، آهن اسفنجی و سرانجام فولادسازی است.

بررسی ها نشان می دهد توازنی در سال های 90- 1384 وجود نداشت و نامتوازن بودن زنجیره فولادسازی کشور و توقف بسیاری از طرح ها همچون فولادهای استانی هشتگانه، بستر تولید را با چالش های مختلف روبرو ساخته بود.

به گفته محمد اتابک عضو شورای نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، در نیمه دهه 80، منشاه مشکلات در زنجیره فولاد، نبود توازن بود؛ در بعضی از عرصه ها طرحی شروع اما به نتیجه نرسید و کار متوقف مانده بود.

وی یادآور شد: طرح های هشتگانه فولادی، سال ها با معضل نداشتن منابع روبرو بود و متوقف شد؛ این امر پیامد واردات میلیونی فولاد را بدنبال داشت.

به اعتقاد این متخصص صنعتی، امروز بحران آب این واقعیت را پیش روی برنامه ریزان قرار داده که طرح های فولادی باید در کنار آب های بین المللی ایجاد شود تا برای تامین آب مورد نیاز، واردات مواد اولیه و صادرات محصولات نهایی دغدغه ای نباشد.

164 میلیون تن سنگ آهن نیاز داریم

بررسی ها در چارچوب سند چشم انداز 1404 نشان می دهد دستیابی به ظرفیت 55 میلیون تنی فولاد نیازمند تامین سالانه 164 میلیون تن سنگ آهن است که از این رقم براساس ظرفیت کنونی بیش از 28 درصد تحقق یافته است.

اطلاعات موجود نشان می دهد علاوه بر ظرفیت حدود 47 میلیون تنی سنگ آهن کشور، طرح هایی در قالب ظرفیت 50 میلیون تنی نیز در دست اقدام است. بنابراین 67 میلیون تن ظرفیت جدید نیاز داریم تا استخراج این ماده معدنی برپایه آن صورت گیرد.

نیازمندی به 80 میلیون تن کنسانتره

برپایه سند چشم انداز صنعت فولاد در افق 1404، یکی از پیش نیازها کنسانتره است که برای این منظور حداقل 80 میلیون تن کنسانتره باید تامین شود. ظرفیت کنونی کشور به 48 میلیون تن رسیده و طرح های در دست اجرا به 20 میلیون تن رسیده است.

مهدی کرباسیان رییس هیات عامل سازمان توسعه ونوسازی معادن و صنایع معدنی ایران ( ایمیدرو ) نیز معتقد است، همه تلاش صورت گرفته در زمینه زنجیره فولاد از مرحله کنسانتره، گندله، آهن اسفنجی و شمش این است که به توازن برسیم.

وی افزود: یکی از اقدامهای مهمی که برای ایجاد توازن در سالهای 92 و 93 انجام شد این بود که طرح جامع فولاد به صورت دقیقتری مورد بازنگری قرار گرفت و اکنون در دوره های سه ماهه برنامه دستیابی به 55 میلیون تن ظرفیت فولاد در چشمانداز 1404 برای حفظ و ایجاد توازن زنجیره فولاد، مورد پایش قرار می گیرد.

ایجاد تعادل در بخش کنسانتره نیاز به سرمایه گذاری دارد

اتابک ضمن یادآوری شتاب بخشیدن به اجرای طرح های فولاد استانی در شرایط کنونی گفت: مجموع ظرفیت کنونی و طرح های دردست اجرای کنسانتره به 68 میلیون تن رسیده؛ در واقع بیش از 85 درصد هدف برنامه تکلیفش روشن شده و بقیه نیز نیازمند سرمایه گذاری است.

مدیرعامل شرکت گسترش صنایع معدنی و فلزی کاوه پارس (وابسته به بنیاد مستضعفان) نیز گفت: اکنون 12 میلیون تن ظرفیت جدید برای کنسانتره نیاز داریم که امکان تعادل بخشیدن در این بخش را در چارچوب سند چشم انداز به همراه خواهد داشت.

وی اضافه کرد: برخی براین باورند با وجود کمبود کنسانتره، صادرات سنگ آهن چگونه قابل توجیه است، اما تا مادامی که ظرفیت سازی لازم برای ایجاد واحدهای تولید کنسانتره فراهم نشود، واحدهای سنگ آهن برای توسعه به سرمایهگذاری و جذب ارز نیاز دارند؛ بنابراین ناگزیر از صادرات می شوند.

نیاز به 75 میلیون تن گندله در قالب سند چشم انداز

پس از فراهم سازی بستر تامین نیاز کشور در بخش کنسانتره سنگ آهن، حلقه گندله یکی از دغدغه های اصلی بوده و اکنون دارای ظرفیت 44 تا 45 میلیون تنی است.

به گفته رئیس هیات عامل ایمیدرو، افتتاح طرح های پنج میلیون تنی گندله سنگان و اوپال در سال گذشته، حرکتی رو به جلو در این بخش است.

اتابک افزود: در چارچوب سند چشم انداز اکنون به حداقل 75 میلیون تن گندله نیاز داریم؛ بنابراین سرمایه گذاری در این بخش یک ضرورت است.

این عضو هیات نمایندگان اتاق ایران گفت: طبق بررسی ها میزان ظرفیت واحدهای گندله سازی در دست اجرا بیش از 30 میلیون تن است که با احتساب ظرفیت فعال، تعادل در این بخش برقرار خواهد شد.

17 میلیون تن ظرفیت جدید آهن اسفنجی در دست اجرا

پس از کنسانتره و گندله سازی در زنجیره فولاد، تولید آهن اسفنجی اهمیت بسزایی دارد. برپایه اطلاعات، اکون کشورمان نخستین تولیدکننده آن در خاورمیانه محسوب می شود.

ظرفیت کنونی آهن اسفنجی 28 میلیون تن اعلام شده و برای دستیابی به رقم 52 میلیون تن ظرفیت در افق 1404، علاوه بر 17 میلیون تن ظرفیت جدید در دست اجرا، نیازمند سرمایه گذاری برای تحقق اهداف ترسیم شده است.

براساس اعلام شرکت ملی فولاد، در زمینه آهن اسفنجی برنامه ریزی شده تا جایی که امکانپذیر است نسبت به ایجاد واحدهای گندلهسازی اقدام شود؛ این اقدام ضمن کاهش هزینه، زنجیره تولید را تکمیل می کند.