صرافی‌ها بازگشایی می‌شوند

وارداتی که حاشیههای وسیعی ایجاد کرد که به بخشهایی از هیات دولت هم کشیده شد. اما این روزها انتظار خوشبینانهای در بازارهای پولی و مالی ایجاد شده که اگرچه دلایل متعددی دارد اما اولین تاثیر خود را در توقف و سپس کاهش قیمت ارز و طلا نشان داد. این انتظار خوشبینانه چنان قدرتمند است که در غیبت فعالیت صرافیها هم توانسته قدری موجب کاهش قیمت ارز شود. سوال درباره فعالیت صرافیها از نخستین روزهای تلاطم در بازارهای ارزی وجود داشته است و امروز خبرهای خوبی شنیده میشود. مسعود کرباسیان، وزیر امور اقتصادی و دارایی، از بازگشایی بازار ثانویه ارز تا ۴۸ ساعت آینده (کمتر از ۲۴ ساعت دیگر) خبر داد. وی با اشاره به تصمیم جدید دولت مبنی بر به رسمیت شناختن نرخ دوم برای ارز تلویحا اعلام کرده بود که دولت تصمیم گرفته تا این بازار را به رسمیت بشناسد. معنای دیگر این خبر آغاز به کار دوباره صرافیهاست. صرافیهای دارای مجوز بانک مرکزی، از روز شنبه میتوانند اقدام به معامله با نرخ بورس کنند که از بانک مرکزی مجوز فعالیت دارند. به عبارت دیگر آنها هم میتوانند در بازار ثانویه شرکت داشته باشند.

بازار ثانویه؛ حمله تمامعیار به ابهام

زمانی که دولت تصمیم به تک نرخی کردن قیمت ارز گرفت، فقدان چهارچوب روشن برای بهرهمندی از تصمیم جدید موجب شد که این تصمیم تاثیر واژگونی در بازار داشته باشد. تک نرخی کردن ارز و تاکید بر سختگیریها به معنی بهکار بردن سازوکارهای قدیمی برای یک تصمیم جدید بود. در سوی دیگر بازار کار خود را میکرد و تصمیمهای دولت در این حوزه بسیار مهم مدام واکنش به شرایط سخت و دشوار بود و به همین دلیل قیمت ارز رسمی از ارزش غیر رسمی آن در بازار جاماند و تفاوت بین این دو زمینهساز رانتهای وحشتناک این دو سه ماهه شد و کار به اولتیماتوم روحانی هم کشید. اما امروز با ایجاد بازار ثانویه در این حوزه، دولت از پوسته تصمیمهای واکنشی خارج شده و گام بلندی برای شفافسازی حوزه ارز برمیدارد. ولیا... سیف در حاشیه جلسه هیات دولت گفت: با پیگیری اقداماتی که در رابطه با ساماندهی بازار ارز انجام شد خوشبختانه امروز بازار ثانویه کار خود را شروع کرد که ارز آن از محل ۲۰ درصد صادرات کالاهای غیرنفتی که عمدتا شامل بخش خصوصی و اقلام خرد است تامین میشود. جنبه دیگر این سخن این است که دولت تصمیم گرفته ابتدا اختلاف قیمت را به رسمیت بشناسد و سپس برای غلبه بر آن و کنترل بازار پولی کشور از بازار استفاده کند نه بخشهایی که تنها بهضرورت باید وارد کار شوند. این تصمیم چنان انرژی مثبتی وارد بازار سرمایه کشور کرد که بلافاصله موجب آرام شدن بازار شد. برخی صرافان و تحلیلگران بازار ارز میگویند که بازار در مجموع فضای آرامی را نسبت به روزهای گذشته طی کرده و تقاضا برای خرید پایین بوده است و یکی از دلایل مهم آن انتشار خبر ایجاد بازار ثانویه ارزی و همچنین انجام بخشی از معاملات ارز در بازار سرمایه است که موجب شد برخی با تصور اینکه قیمتهای جدید و البته پایینتر از بازار آزاد در بازار سرمایه تعیین میشود، عطش خود را برای خرید مدام ارز و داغ کردن بازار از دست بدهند.

رفع ابهام از بازار ثانویه

افت قیمت ارز البته در حوزههای دیگر هم دلایل خود را دارد. از دلایل دیگری که برای کاهش قیمت دلار در بازار مطرح میشود میتوان به تزریق ارز در روزهای گذشته از سوی بانک مرکزی اشاره کرد که به گفته صرافان عاملی بوده است، برای تعدیل قیمتها در بازار ارز. این در شرایطی است که در سیاست جدید ارزی، تزریق ارز از سوی بانک مرکزی به بازاری که آن را غیر رسمی اعلام کردند، ممنوع شده بود. موضوع دیگری که مورد اشاره قرار دارد به انتظارات ناشی از سفر رئیسجمهور به سوئیس برمیگردد؛ این فضا ایجاد شده که ممکن است در نتیجه مذاکرات رئیسجمهور در سوئیس اتفاقات مثبتی در مورد شرایط برجامی و توافق با اروپاییها انجام شود. در نتیجه اثر مثبتی بر بازار داشته و موجبات کاهش قیمت دلار را فراهم آورده است. اما اینها خبرهای خوش است. در کنار طرح بازار ثانویه برخی ابهامها هم وجود داشت که رئیس بانک مرکزی دراین باره توضیح داده است. ولیا... سیف گفت: سوء تفاهمی شد مبنی بر اینکه هر صادرکننده میتواند فقط 20 درصد از ارز حاصل از صادرات را به آنجا ببرد در حالیکه بر اساس تقسیم بندی صورت گرفته، ارز حاصل از صادرات کالاهای خاص مانند پتروشیمی و فولاد که عمده است و با دولت ارتباط دارد جزو آن 80 درصد است که باید در سامانه نیما عرضه شود. در حالیکه کل ارز حاصل از صادرات کالاهای غیرنفتی مبنایی برای فعال شدن و تامین ارز بازار ثانویه ارز و در حقیقت برای واردات فهرست سوم کالایی است که از طریق وزارت صنعت، معدن و تجارت ارائه میشود. وی افزود: روال بازار ثانویه اینگونه است که وارد کننده با صادرکننده تفاهم میکند و با ثبت این تفاهم در سامانه جامع تجارت این کار میتواند عملیاتی شود در مرحله بعدی وارد کننده با مراجعه به بانک گواهی ثبت آماری خود را میگیرد و سپس با مراجعه به صادرکننده مربوط، توافق نهایی خود را انجام میدهد این توافق هم در سامانه جامع تجارت ثبت و عملیاتی میشود.

چشمانداز روزهای آینده

بدیهی است که بازار سازوکار خود را دارد و در برابر هر تصمیمی که بیرون از چهارچوبهای شناخته شده بازار باشد با واکنش شدید بازار مواجه میشود و سنگینی و صُلبیت بازار چنان است که به آسانی تصمیمهای غیر اصولی و کارشناسی نشده را با خود میبرد. تلاش دولت روحانی برای هماهنگ شدن با بازار سرمایه، بیتردید در گامهای بعد به تاثیرگذاری قطعی بر آن منجر خواهد شد. تردیدی نیست که با شفاف شدن بازارهای پولی و مالی کار بخشهای نظارتی هم تنها به گوشههای تاریکی معطوف میشود که از ارز تعیین شده برای خودرو، چایساز وارد میکنند.