خوراکی‌های ارزبگیر در صدر گران‌شده‌ها

اما حد واسط این طرف و آن طرف آمارهای رسمی قیمت کالاهای اساسی نشان میدهد که خانوارها امروز باید تقریبا دوبرابر سال گذشته هزینه کنند تا بتوانند همان سبد کالایی را داشته باشند. بهطور میانگین قیمت پنج خوراکی اساسی سبد مصرفی مردم شامل لبنیات، تخممرغ، گوشت قرمز، میوه و چای بیش از 30 درصد افزایش پیدا کرد. در پی همین گرانشدن کالاهای سبد مصرفی خانوارها، یکی از نمایندگان شورای عالی کار موضوع ترمیم حداقل دستمزد در نیمه دوم سال را مطرح کرده است. این پیشنهاد چه عملی بشود و چه در حد یک پیشنهاد باقی بماند، گواه این واقعیت است که در شرایطی که دستمزد مزدبگیران افزایشی نداشته، گرانشدن کالاهای اساسی یعنی کوچکشدن سفرههای آنها و ازدسترفتن قدرت خرید؛ همچنان که نمود آن را در میزان مصرف کالاهایی مانند لبنیات در ماههای اخیر میتوانیم مشاهده کنیم؛ شرایطی که اقتصاد ایران در اواخر دهه 80 و اوایل دهه 90 تجربه کرد.

جنگ قیمت با معیشت

بعد از تکنرخیشدن ارز، تعیین قیمت چهارهزارو 200 تومان از سوی دولت برای هر یک دلار و ممنوعیت هرگونه خرید و فروش ارز در صرافیها، بازار آزاد ارز به شکل مهارناپذیری روند قیمت ارز را صعودی کرد. تا جایی که مابهالتفاوت قیمت ارز دولتی و آزاد به بیش از صددرصد رسید. در جریان همین بالارفتن قیمت ارز بود که قیمت کالاها در بازار به طور ناگهانی وارد خیز افزایشی شد. حتی در بازه زمانی یک تا دو هفتهای قیمت برخی کالاها در طول روز تغییر میکرد، فروشندگان صبح کالای خود را با یک قیمت و غروب همان روز آن کالا را با قیمت بالاتری میفروختند. بخشی از این افزایش قیمت را میتوان ناشی از هیجانات بازار دانست و در تأیید آن هم فروکشکردن افزایش قیمت ناگهانی روزانه را مثال زد. اما درباره قاعده کلی روند صعودی قیمتها دیگر نمیتوان به هیجانات و حباب استناد کرد؛ آمارهای رسمی هم به ما اجازه اینگونه تحلیل را نمیدهد. طبق آخرین اعلام بانک مرکزی که مربوط به هفته منتهی به پانزدهم تیرماه است، کالاهای اساسی که شامل لبنیات، برنج، حبوب، میوههای تازه، سبزیهای تازه، گوشت قرمز، گوشت مرغ، قند و شکر، چای و روغن نباتی میشوند، نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش قیمت چشمگیری را تجربه کردهاند.

کالاهای ارزبگیر دولتی در  صدر  گرانشدهها

در گروه لبنیات کره پاستوریزه با بیشترین افزایش قیمت همراه بوده و نسبت به بهای آن در سال قبل 52.2 درصد گرانتر شده است. کره جزء همان کالاهایی بود که طبق اطلاعات فهرست ارزی واردکنندگان، ارز دولتی معادل 65 میلیون یورو را به خود اختصاص داده بود اما با وجود این میزان ارز که نسبت به سال قبل 25 میلیون یورو بیشتر بوده، امسال بیش از 50 درصد افزایش قیمت داشته است. برنج وارداتی غیرتایلندی هم با افزایش قیمت 45درصدی همراه بوده و هر خانوار برای یک شانه تخم مرغ امسال باید 47 درصد بیشتر از پارسال هزینه کند. لوبیاچیتی یکی دیگر از کالاهایی که ارز دولتی بالایی دریافت کرده و اکنون در جدول قیمت عرضه کالاهای اساسی بانک مرکزی جزء خوراکیهای گرانشده است. کالایی که واردات آن مورد استقبال بسیاری از شرکتهای نامربوط قرار گرفت؛ برای مثال دو شرکتی که یک ماه قبل از تعیین نرخ ارز دولتی اساسنامه خود را تغییر دادند و واردات دام و خوراک را اضافه کردند، پس از تغییر اساسنامه خود به میزان 120 هزار یورو لوبیا چیتی وارد کردهاند یا شرکت رهروان خودرو پیشگامان نگین جنوب هم در کنار خودرو، ارز دولتی برای واردات لوبیا چیتی دریافت کرد. اما گویا تمامی این ارزها تبدیل به لوبیاچیتی نشده و قیمت این کالا درحالیکه در سال گذشته تقریبا روند ثابتی در قیمت داشته، در نیمه اول تیرماه افزایش قیمت بیش از 20 درصدی داشته است. میوههای تازه اما در گرانی دست بالا را میان دیگر کالاها دارند و امسال در مجموع 52 درصد نسبت به سال پیش گرانتر شدهاند و میوههایی مانند هندوانه افزایش قیمت 148درصدی را تجربه کردهاند. گیلاس هم امسال به قیمتی دوبرابر سال پیش فروخته میشود.

در میان کالاهای خوراکی قیمت گوشت مرغ تقریبا ثابت مانده بود که دیروز مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونیهای کشاورزی مرغداران اعلام کرد ستاد تنظیم بازار با متوسط قیمت 9هزارو 250 تومانی مرغ موافقت کرده است. این به معنای افزایش بیش از 30درصدی قیمت مرغ است و هر کیلو گوشت مرغ از هفتهزار تومان به 9هزارو 250 تومان میرسد. گوشت قرمز هم بیش از 20 درصد افزایش قیمت داشته و سبزیهای تازه هم 15درصد گرانتر از قبل شدهاند. نکته جالب توجه این است که در حالی بانک مرکزی قیمت کالاهای اساسی را رو به گرانی توصیف کمی کرده است که نرخ تورم خوراکی طبق آخرین اعلان (اردیبهشتماه)  8.4 درصد است. البته گرانشدن قیمت کالاهای مصرفی در بازار همواره خود را با وقفه روی شاخص متوسط بهای کالاهای مصرفی خانوارهای شهری نشان میدهد اما شیب افزایشی قیمت کالاها تاکنون آثار تورمی چندانی را در نرخ تورم رسمی نشان نداده است.

ارقام بالا فقط تصویری جزئی از بهای کالاهایی بود که اقلام حیاتی در سبد مصرفی خانوار بهشمار میرود اما همین ریز قیمتها و روند صعودی آن نشان میدهد معیشت عموم مردم در میان این گرانیها دشوارتر از قبل شده و با همان درآمد قبلی باید مبالغی بیش از دو برابر قبل صرف هزینههای خوراکی کنند. علی خدایی، نماینده کارگران در شورای عالی کار گفته است: متأسفانه شرایط اقتصادی که در سال 97 به وجود آمد، شرایط بدی را هم برای حقوقبگیران و هم برای تولیدکنندگان ایجاد کرد؛ بهنحویکه عملا تعدیل دستمزد و افزایشی که برای سال 97 در نظر گرفته شد، از بین رفت و شاهد سقوط ارزش دستمزد در مقابل هزینهها هستیم. او اعلام کرده گروههای کارگری در چنین شرایطی یک درخواست مشخص از شورای عالی کار دارند: «ترمیم دستمزد برای نیمه دوم سال».