نفس‌های آخر فرش ایرانی

پس از لغو تحریمها و در دوران پسابرجام روند صادرات فرش دستباف ایرانی سیر صعودی به خود گرفت، طوری که بیش از 4700 تن فرش دستباف با ارزش بیش از 377میلیون دلار از ایران به حدود 80 کشور دنیا صادر شد و آمریکا بهعنوان بزرگترین واردکننده فرش دستباف در 11ماهه سال 96 بیش از 100میلیون دلار فرش از ایران وارد کرد. این اتفاق در حالی رخ داد که صادرات فرش دستباف ایرانی پیش از لغو تحریمها به صفر رسیده بود. در سالهای 95 و 96 صنعت فرش کشور جایگاه پیش از تحریم را در بازار جهانی از رقبایی چون هند و پاکستان پس گرفت و صدرنشین تجارت جهانی فرش دستباف شد. اما با خروج آمریکا از برجام دفتر کنترل داراییهای خارجی وزارت خزانهداری آمریکا شش تیر سال جاری در بیانیهای اعلام کرد که مجوز واردات پسته، فرش و خاویار ایران به آمریکا لغو شده است. در این بیانیه آمده بود که هر شرکتی که در این زمینهها در حال تجارت با ایران است باید آن را تا ششم آگوست متوقف کند؛ در غیراین صورت با اقدامات تنبیهی دولت آمریکا مواجه میشود. در پی این اتفاقات در تاریخ 12تیر سال جاری، رئیس مرکز ملی فرش ایران برای حمایت از این صنعت اعلام کرد: با همکاری مجلس بهدنبال حذف مالیات بر ارزش افزوده از صنعت فرش دستباف هستیم و بهزودی این مهم محقق میشود. فرشته دستپاک، در آیین برگزاری نخستین میز فرش کشور افزود: با این اقدام سازنده تمام فرایند تولید فرش، تامین مواد اولیه، نهاده و نیز خرید و فروش فرش نهادها از مالیات بر ارزش معاف میشوند. او با اشاره به اینکه 70درصد بافندگان فرش کشور را زنان تشکیل میدهند، ادامه داد: زنان با کمترین سرمایهگذاری بهترین تولیدات را ارائه میکنند و در این راستا طرح حمایتی از تعاونیهای فرش دستباف در دستور کار قرار دارد.

جایگاه امروز فرش ایرانی

فرش دستباف ایرانی یکی از قطبهای ایران بهلحاظ قدمت، طرح، رنگ و نوع بافت محسوب میشود. تزلزل جایگاه فرش ایران در بازارهای جهانی در پی چالشهای سیاسی موجب بروز مشکلاتی در بخشهای مختلف این صنعت شده است و فروش فرشهای ایرانی تحت تاثیر تحریمها دچار افول دوباره شده است. با وضع موجود شاهد نفسهای آخر فرش هستیم و آمار دقیقی از میزان تولید، تعداد بافندگان و میزان صادارات فرش دستباف وجود ندارد. به گزارش فارس، رئیس اداره فرش تبریز ضمن اشاره به این امر که تولیت فرش در دست اداره فرش مستقر در سازمان صنعت، معدن و تجارت است، در این مورد اظهار کرد: با توجه به وضع موجود هیچیک از ابزارهای موجود در دست ما نیست و با توجه به اینکه نقش اصلی سازمان صنعت و معدن، نقش سیاستگذاری است، اما بهصراحت باید بگویم فرش نفسهای آخر خود را میکشد. ناصر آویشن، ادامه داد: اگر از همین امروز فکری اساسی و مدیریتی یکپارچه برای فرش در نظر گرفته نشود، در آیندهای نهچندان دور شاهد افول بیش از پیش این هنر-صنعت هستیم. او در مورد آمار و ارقام دقیق برای تولید و صادرات فرش گفت: متاسفانه آمار دقیقی از مقدار تولید و صادرات و نیز افراد شاغل در این حوزه در دست نیست و این امر موجب درج اخبار و اطلاعات گمراهکننده در این حوزه میشود.

حمایت اروپا از فرش دستباف ایرانی

فرش دستباف کشور یک صنعت قدیمی و نوعی میراث برای ایران به حساب میآید که با وجود تمام مشکلاتی که در فرایند تولید و تهیه مواد اولیه و روابط تجاری و صادرات ایران، تاکنون سد راه این صنعت-هنر بوده است را یکی پس از دیگری کنار زده و با محبوبیت خود در بازارهای بینالمللی مورد تقاضا قرار گرفته است. معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در این مورد گفته است که با توجه به تحریمهای آمریکا و از دستدادن بازار صادراتی این کشور و امارات متحده عربی، میتوانیم بر سایر بازارها از جمله آلمان، روسیه، ژاپن و حتی عمان و کویت متمرکز شویم. به گزارش ایرنا، صادق نجفی در مراسم امضای تفاهمنامه همکاری بین مرکز ملی فرش ایران و سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران در 20تیر سال جاری با یادآوری وضع تحریمهای جدید آمریکا علیه کشورمان، اظهار داشت: صادرات فرش و ارزآوری آن از جمله زمینههایی است که در این شرایط میتواند بسیار کارساز باشد. او افزود: سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران با ارائه مشوقهای مختلف از جمله در اختیار گذاشتن زمین و کارگاههای خود با هزینههای پایین آب، برق، گاز و غیره، آماده کمک برای توسعه خوشههای صنعتی فرش دستباف است. این مقام مسئول همچنین به اعلام آمادگی اتحادیه اروپا برای حمایت از شرکتهای کوچک و متوسط همکار با ایران در پی وضع تحریمهای جدید آمریکایی اشاره کرد.

قوانین خلقالساعه، دستوپاگیرتر از تحریمها

در حال حاضر صنعت فرش دچار بحران و نگرانیهای بسیاری شده است. در صورتی که اگر از این صنعت حمایت شود، قطعا میتواند همزمان با اشتغالزایی به حل مشکلات بیکاری در کشور کمک کند و ارزآوری نامحدودی را بههمراه داشته باشد. مدیرعامل اتحادیه تعاونیهای فرش دستباف با بیان اینکه قیمت مواد اولیه فرش از جمله پشم و ابریشم ۳۰درصد افزایش قیمت داشته است، گفت: افزایش قیمت مواد اولیه و حاشیه سود پایین، روند تولید فرش در کشور را کاهش داده است. به گزارش میزان، عبدا... بهرامی اظهار کرد: افزایش قیمت مواد اولیه و تحریم موجب بهوجودآمدن تنگنا برای تولید و صادرات شده است. او افزود: با توجه با افزایش قیمت مواد اولیه و حاشیه سود پایین طی چند سال اخیر روند تولید فرش در کشور کاهش و انگیزه برای تولید بیشتر از بین رفته و در حالت خوشبینانه،سالانه سهمیلیون متر مربع فرش تولید میشود. مدیرعامل اتحادیه تعاونیهای فرش دستباف با اشاره به مشکلات موجود بر سر بازار صادراتی فرش، خاطرنشان کرد: هیچ قدمی برای ایجاد بازارهای صادراتی جدید با خدمات جدید برداشته نشده است. بهرامی گفت: فروش و برگشت ارز حاصل از صادرات موضوعی بود که تا اندازهای برطرف شده بود و قرار بود طی ششماهه برگردانده شود، اما در بخشنامه جدید به دو ماه کاهش یافت و این قوانین خلقالساعه به صادرات بسیار آسیب میزند. مدیرعامل اتحادیه تعاونیهای فرش دستباف تصریح کرد: برای ایجاد انگیزه در بازار داخلی توافقی با بانک توسعه تعاون صورت گرفت تا برای خرید فرش دستباف به هر نفر 39میلیون تومان با بازپرداخت سهساله پرداخت شود. بهرامی درباره بیمه قالیبافان نیز خاطرنشان کرد: از سال 94 فرد جدیدی بیمه نشده و از طرفی تعداد افراد بیمهشده از 450هزار نفر به 320هزار نفر کاهش یافت.

وضعیت نامساعد بافندگان ایرانی

خبرگزاری سی.ان.ان با رضا ذولانواری یکی از تجار فرش ایران در شیراز گفتوگو کرده و نوشته است ۵۰درصد از بافندگان باید بهدنبال راه دیگری برای گذران زندگیشان باشند. به گزارش ایلنا، بهگفته این تاجر ایرانی، همه کسانی که در حوزههای هنری و خلاقیت کار میکنند، دچار ناامیدی و عدم اعتماد به نفس شدهاند؛ آنها نگران زندگیشان هستند. این رسانه آمریکایی به نتیجه سیاست آمریکا بر اقتصاد ایران اشاره کرد و نوشت: صنایع فرش ایران بسیار مهم است. بهطور تاریخی این صنایع بسیار قدرتمند بوده و سطح بالایی از اشتغالزایی محلی را در پی داشته است. با برداشتهشدن تحریمها بعد از توافق هستهای، صنایع فرش ایران رشد سریعی را تجربه کرد. بین ماه مارس ۲۰۱۷ تا ژانویه ۲۰۱۸، ۳۳۶میلیون دلار فرش صادر شده است. ایالات متحده یکی از مقاصد فرشهای ایرانی است. این رسانه با اشاره به دوران تحریمها علیه ایران در زمان اوباما، نوشت: در آن زمان برخی تجار برای دورزدن تحریمها تصمیم به بازگشایی مراکزی برای فروش فرش ابریشم در هندوستان گرفتند. بهگفته تجار، با لغو تحریمها زمان خوبی فرارسیده بود. آنها فرشهای بزرگتری تولید میکردند و آمریکاییها را برای نمایش فرشهایشان به ایران دعوت میکردند.