نرخ دلار را دولت تعیین‌ می‌کند؛ نه بازار

مجیدرضا حریری  عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، اظهار کرد: اصولا نمیدانیم واژه نرخ واقعی از کجا پیدا شده است. باید بتوان ارزش حقیقی پول ملی را در یک شرایط نرمال و پارامترهای مشخص ارزیابی کرد. البته  نرخ واقعی که از سوی فعالان اقتصادی تا سقف ۵۵۰۰ تومان بیان شده، بیشتر ساخته اذهان عمومی است تا آنچه در اقتصاد شکل میگیرد. چنین اتفاقهایی را باید در بازار واقعی دید که درحال حاضر نیز بازار واقعی در ارزش پول ملی وجود ندارد. وی افزود: افرادی هم که در حال حاضر بازار ثانویه و امثال آن را شکل دادهاند از یک نکته اصلی غافل هستند و آن این است که هرشخص با کوچکترین اطلاعات اقتصادی به یک رابطه منطقی به نام عرضه و تقاضا اتکا میکند و میگوید در آنجا کشف قیمت میشود. همچنین قیمت کالا و از جمله دلار را هم میشود بر اساس عرضه و تقاضا پیدا کرد.

نرخ ارز را دولت تعیین میکند؛ نه عرضه و تقاضا

این عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران تاکید کرد: نکتهای که ظاهرا به نظر میرسد در موضوع عرضه و تقاضا فراموش میشود این است که بعد از عرضه و تقاضا بحثی وجود دارد که باید عرضه و تقاضا در بازار بدون انحصار شکل بگیرد. اگر بازاری انحصار داشته باشد یا اصطلاحا شکست بازار وجود داشته باشد، دیگر نمیتوان به رابطه عرضه و تقاضا اطمینان داشت. وی با بیان اینکه در کشور بیش از ۹۰ درصد آنچه منابع ارزی است، گفت:  طی سال از صادرات نفتی و غیرنفتی ارز مستقیم یا به واسطه بسیار مستقیم حاصل میشود که در اختیار دولت بوده و دولت عرضه کننده آن در بازار است؛ پس چطور میشود در بازاری که ۹۰ درصد ارزش را یک عرضهکننده در اختیار دارد و فقط ۱۰ درصد دست عرضهکنندگان دیگر است، به نرخ تعادلی، واقعی یا هر شکل دیگری که نامگذاری میشود، نزدیک باشد؛ بنابراین بر مبنای عرضه و تقاضا، نرخ ارز پیدا نمیشود.

نرخ دلار بر مبنای هزینههای دولت است

حریری تصریح کرد: آنچه طی سالها مرسوم بوده این است که دولتها محاسبه کنند میزان هزینههایش چقدر است و بر مبنای آن، هزینهها را در بودجه مینویسند. همچنین درآمدهایی که بخشی از فروش نفت حاصل میشود، گفته میشود این درآمدها را اگر بخواهیم به ریال تبدیل کنیم و با آن ریال هزینهها را پوشش دهیم باید قیمت دلار خاص باشد؛ بنابراین قیمت دلار بر مبنای هزینههای دولت محاسبه میشود. وی با بیان اینکه موارد فوق فقط مربوط به دولت حال حاضر نبوده بلکه چندین سال است که به همین شیوه محاسبات صورت میگیرد، اظهار کرد: همین شده که دولتها روز به روز بزرگتر، لختتر، پرهزینهتر و بیفایدهتر شدهاند، چراکه میدانند هرچه پرهزینهتر باشند، میتوانند با بالا آوردن نرخ دلار، هزینههای خود را جبران کنند.

پیشبینی افت ارزش ارزهای خارجی

این عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی افزود: قاعدتاً فشارهای وارده از بیرون همچون تحریمها، بازار را دچار آشفتگی خواهد کرد و دولت نمیتواند ارز حاصل از فروش نفت و کالاهای نفتی همچون گاز، میعانات یا مواد پتروشیمی را  به راحتی داخل کشور برگرداند و به ریال تبدیل کند؛ بنابراین زمانی که دسترسی دولت به منابع ارزی همچون حال حاضر کم میشود، نمیتواند از طرق مختلف نفتی را  که میفروشد ارزشش را داخل کشور بیاورد. حریری پیشبینی کرد که در آینده شرایط سختتر شود. در نتیجه ارزش ارزهای خارجی در بازار به شدت کاهش پیدا میکند؛ بنابراین چون عرضه کننده در بازار انحصاری نمیتواند مقدار ارزی که لازم دارد را برای مخارجش تامین کند و از آنجاکه مقدار ارزی که میتواند وارد بازار کند، کم میشود، قیمتها را بالا میبرد تا بتواند هزینههایش را جبران کند.

نرخ واقعی دلار بدون تنشهای سیاسی نهایتا ۳۵۰۰ تومان!

وی درباره نرخ واقعی دلار گفت: نرخ واقعی تابع چند متغیر است که اگر بر مبنای اندازه، ظرفیتهای اقتصادی، روابط ما در دنیا و پتانسیلهای اقتصادی کشور که موجود و بالقوه هستند، اگر تنشهای سیاسی را از آنها بگیرند و فشارهای خارجی  را نیز بردارند، میشود گفت نرخ واقعی دلا قطعا رقمی در حدود ۳۰۰۰ تا ۳۵۰۰ تومان است.

این عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران با اشاره به اینکه آنچه شرایط حال حاضر اقتصاد کشور و بازار است، در اختیار فعالان اقتصادی و تجار نیست بلکه تاثیر تحریم، فشارهای بیرونی و سیاستگذاریهای دولت است، اظهار کرد: سیاست گذاریهای دولت بر این مبناست که اگر دولت به طور مثال ۱۰۰ دلار در بازار وارد کند و به قیمت ۵۰۰۰ تومان بفروشد، میشود ۱۰۰ تا ۵۰۰۰ تومان. اما اگر نتواند حتی۸۰ دلار بیاورد در حالی که نیازش همان ۵۰۰ هزار دلار باشد، باید دلار را گرانتر و به دوبرابر بفروش برساند.

دلار حباب ندارد؛ نرخ موجود سیاستگذاری دولت است

حریری اظهار کرد: دولت مخارج ثابت دارد که ارزش دلار را تعیین میکند و راهحل این است که با فروش نفت، ارز حاصله را وارد بازار و تبدیل به ریال کند و مخارجش را تامین کند؛ بنابراین بطور قطع نمیتوان گفت نرخ واقعی ارز باید چقدر باشد. به اعتقاد این عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، با توجه به اندازه و ظرفیتهای اقتصادی، منابع زیرزمینی، ظرفیتهای صنعتی، کشاورزی، معدنی و خدماتی که در کشور وجود دارد دلار را بیش ۳۵۰۰ تومان روی کاغذ ارزیابی نمیشود. اما در عالم واقع آنچه اتفاق میافتد این است که عرضه کننده انحصاری به بازار عرضه میکند و بر اساس آن نرخ تعیین میشود؛ بنابراین رقم بالاتری دارد و نمیتوان گفت قیمتها حباب دارند بلکه سیاست گذاری دولت هستند.

نرخ مطلوب دلار برای دولت ۷۰۰۰ تومان

حریری اظهار کرد: دولت در مورد نرخ ارز صادقانه با مردم حرف نمیزند و ثابت کرده که نرخ مطلوبش در کانال ۷۰۰۰  تومان است. ولی مقداری هم بازار از دستش خارج شده است، چراکه وقتی بازار شلوغ شده و دچار تنش میشود، قطعاً دیگران هم در بازار تاثیرگذار خواهند بود و بازار را به بازی میگیرند، هرچند که به نظر میرسد بازیگر اصلی خود دولت است. پس از تک نرخی شدن دلار و تعیین قیمت ۴۲۰۰ تومان از سوی دولت در فروردین ماه، مشکلات و رانتهایی در اقتصاد شکل گرفت و باعث سوءاستفادههایی شد؛ لذا دولت بسته جدید ارزی اعلام کرد که طبق آن دلار برای واردات ۲۵ قلم کالای اساسی ۴۲۰۰ تومان تعیین شده و بقیه کالاها در بازار ثانویه باید تامین ارز کنند که نرخ دلار در این بازار در ابتدا در رنج ۸۰۰۰ تومان قرار داشت و پس از آن روند افزایشی به خود گرفت که اکنون در حدود ۱۰ هزار تومان معامله میشود.