فرآیند دشوار دریافت مجوز، اعدام کسب‌وکارهای آنلاین؟

در حالی که امروزه یکی از مهمترین دغدغههای بخشهای مختلف کشور، ایجاد اشتغال محسوب میشود و در این بین کسبوکارهای آنلاین هم به سمتی میروند که بتوانند سهم زیادی در این باره داشته باشند و تسهیلات زیادی برای کاربران اینترنتی فراهم کنند، اما همواره تعدد قوانین و فرآیند دشوار دریافت مجوز کار را برای این کسبوکارها که غالبا هم نوپا و کوچک هستند، سخت کرده است. یکی دیگر از مواردی که همواره مورد انتقاد این کسبوکارها بوده، فرآیند فیلترینگ است.

گاهی گروهی از کسبوکارها با فیلتر مواجه میشوند؛ یک روز کسبوکارهای کاریابی و تبلیغاتی، و اخیرا هم اخباری از فیلتر شدن تعدادی از کسبوکارهای فروش آنلاین بلیت و خدمات گردشگری شنیده شده و بدتر از همه اینکه فیلتر این سایتها در روز پنجشنبه و در حالی اتفاق افتاده که به ادعای آنها نه تنها هیچ اطلاعی داده نشده، بلکه نتیجه شکایت و پیگیری هم تا روز شنبه که اولین روز کاری است به تاخیر افتاده، آن هم در شرایطی که برای کسبوکارهای آنلاین، حتی چند ساعت در دسترس نبودن هم ضررهای بسیاری دارد.

اشتباه در نتیجه فیلترینگ غیرکارشناسی

امیر ناظمی عضو هیات عامل سازمان فناوری اطلاعات در این باره اعلام کرده است: فیلتر حدود 180 سایت براساس استعلام دادستانی از سازمان هواپیمایی درباره اسامی سایتهای فاقد مجوز فروش از این سازمان بوده است. دو اشتباه در این استعلام، نادیده گرفتن دو نوع از سایتها بوده است. نخست سایتهایی که پارتنر دارای مجوز دارند و دوم سایتهای مقایسه و معرفی بلیت که کاربر را برای خرید به سایت اصلی هدایت میکنند.

وی با بیان اینکه وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با دادستان صحبت و پیچیدگیهای فنی را تشریح کرده و سازمان هواپیمایی نیز نامهای را برای دادستانی ارسال کرده نیز اظهار کرد: فیلترینگ بدون توجه به این موارد بوده است: 1. عدم نیاز برخی از کسبوکارها به مجوز، ولو عضویت در صنف، 2. همکاری میان چند شرکت، 3. عدم مجوز از یک سازمان به معنای بدون مجوز بودن نیست! 4.برخی به دلایل منافع فردی نهادهای قانونی را برای برخی تصمیمات تحریک میکنند.

اطلاعات دقیقی از تعداد وبسایتها و استارتآپهای فیلتر شده وجود نداشت، با این حال علیاصغر مونسان ـ رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ـ تویئت کرده بود: «در کنار تلخیهای تلاطمات ارزی شاهد رونق چمشگیری در جذب گردشگر بودهایم. انسداد ایجاد شده در فعالیت برخی استارتاپهای خدماتی در مقطع حساس کنونی را پیگیرم. » اما محمد ثابت اقلیدی ـ مدیرکل نظارت و ارزیابی گردشگری این سازمان ـ در توضیح جزئیات این اتفاق گفته است: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به عنوان حامی استارتآپها برای فیلترینگ اقدامی نکرده و حتی تا کنون شکایت، گزارش تخلف و یا حتی درخواستی برای مسدود کردن این استارتآپها نداشته که براساس آن کاری انجام دهد.

او همچنین گفت: درحال بررسی و پیگیری این موضوع هستیم تا مشکلات این سایتها و استارتآپها را برطرف کنیم، اما به طور کل این موضوع خیلی شفاف نیست چون پیش از این، گزارش و یا درخواستی در این ارتباط در اختیار سازمان قرار نگرفته بود و سازمان ما هم آنها را فیلتر نکرده که از جزئیات و یا دلایل آن اطلاع داشته باشد. از طرفی اما عبدالصمد خرم آبادی -معاون دادستان کل کشور در امور فضای مجازی- در واکنشی نسبت به فیلتر این سایتها اظهار کرده است: سازمان هواپیمایی کشوری یکی از علل بالا رفتن قیمت بلیت هواپیما و برخی دیگر از نابسامانیهای مربوط به حوزه فروش بلیت را فعالیت سایتهای غیرمجاز مربوط به خدمات مسافرتی اعلام کرده و با ارائه فهرست برخی از این سایتها از دستگاه قضایی درخواست کرده به منظور جلوگیری از اجحاف به مسافران و ممانعت از اخلال در شبکه فروش بلیت از ادامه فعالیت آنها جلوگیری شود.

وی همچنین با بیان اینکه سایتهای فیلترشده به محض دریافت مجوز و اعلام سازمان هواپیمایی کشوری رفع فیلتر خواهند شد، گفته است: جای تعجب است که بخشی از دولت در اجرای تبصرههای ۱ و ۲ قانون توسعه صنعت ایرانگردی و جهانگردی فعالیت سایتهای غیرمجاز فروش بلیت هواپیما را اجحاف به مسافران و اخلال در شبکه توزیع بلیط تلقی کرده و مصرانه تقاضای فیلتر سایتهای مذکور را میکند و بخش دیگر از دولت این اقدام را تقبیح کرده و در فضای مجازی علیه آن جوسازی میکند.

فیلتر سایتها در آخر هفته؛ اشتباه محض

در این راستا اما رضا الفتنسب عضو هیات مدیره اتحادیه کشوری کسبوکارهای مجازی با بیان اینکه به شکل فیلترینگ این سایتها نقد وارد است  و اینکه آنها را آخر هفته فیلتر میکنند، یک نقد جدی است، گفت: اعلام شده کمیته تعیین مصادیق مجرمانه از ما استعلام کرده که کدام سایتها مجوز ندارند. ماهم جواب دادیم و این اتفاق افتاده است. اما اصل موضوع این  است که باید دید شرایط فعالیت و دریافت مجوز فروش آنلاین بلیت هواپیما طبق دستورالعمل سازمان هواپیمایی کشوری به چه صورت است و آیا استارتاپی که به هیچ جا وابسته نباشد میتواند این شرایط را فراهم کند؟

وی افزود: برخی کسبوکارها نزدیک به یک سال در نوبت هستند که بخواهند مجوز بند الف را بگیرند. در حالی که این کسبوکارها تنها کار آنلاین میکند، به آنها گفته میشود باید مانند آژانس مکان و کانتر داشته باشند. پس از این فرآیند هم باید به دنبال مجوز آنلاین بروند. این چه شرایطی است؟ بر اساس قانون بهبود فضای محیط کسبوکار که ما به هیات مقرراتزدایی هم اعلام کردیم، گفتیم اینها مجوز جدید خلق میکنند. چرا شرایط دریافت مجوز باید اینطور باشد؟

عضو هیات مدیره اتحادیه کشوری کسبوکارهای مجازی با ابراز امیدواری نسبت به رفع فیلتر این سایتها بیان کرد: برخی به سازمان هواپیمایی کشوری رفتند و  مشکل را پیگیری میکنند، اما اگر شرایط مانند سابق باشد و شرایط سخت مجوز برای فروش آنلاین بلیت، شاید 10 درصد این آدمها بتوانند مجوز بگیرند و باقی نمیتوانند. در این هیاهو بحث اصلی این است که وقتی شما سخت مجوز میدهید، هیچ کس نمیتواند مجوز بگیرد. سایتهای بزرگی که پول و ارتباط دارند میتوانند مجوز بگیرند، اما استارتآپ کوچکی و نوپایی که در یک زیرپله کار میکند، قدرت ندارد مجوز بگیرد.

شش عضو کمیته فیلترینگ دولتی هستند

الفتنسب درباره فرآیند فیلترینگ توضیح داد: غالبا یا کمیته مصادیق مجرمانه یک سری موارد را شناسایی و به آنها اعلام میکند که 24 ساعت فرصت دارند موارد مشکلدار را رفع کنند، مثلا اینکه یک لینک باید حذف شود که بیشتر درباره تصاویر مستهجن و این موارد است. زمانی هم نامهای از یک سازمان میآید و گفته میشود که این افراد و این لینکها مجوز ندارند و تخلف کردند که این موضوع به کمیته مصادیق میرود که 13 عضو دارد و شش عضوش دولتی هستند و به فیلترینگ رای میدهند.

به گفته او این کمیته شش عضو دولتی دارد و باید شفاف شود که چه کسانی به فیلترینگ این سایتها رای دادند. یعنی میتوانست این اتفاق توسط خود دولتیها رخ ندهد، اما متاسفانه انگار کسی آنلاینها را قبول ندارد و برایشان مهم نیست که آنها چطور کار میکنند. این شرکتها غالبا جوان و دانشبیان هستند، شفاف هستند و خیلی راحت میتوان جلوی آنها را گرفت. شما میتوانستید آنها را جمع کنید و یک جلسه تشکیل دهید و شرایط را از آنها جویا شوید؛ به آنها وقت دهید که کسبوکار یا جمع کند یا خواستهی شما را انجام دهد.

عضو هیات مدیره اتحادیه کشوری کسبوکارهای مجازی در پاسخ به اینکه آیا نباید به کسبوکارها پیش از فیلترینگ اطلاع داده شود، گفت: بلکه اما در این روند اطلاع خاصی داده نمیشود. طبق قانونی در نظام صنفی، اگر بدون دلیل موجه و حکم جلوی فعالیت یک کسبوکار را بگیرید، باید ضرر و زیان بدهید. اگر این کسبوکارها متهم به چیزی هستند، باید از آنها بخواهید تا درباره اتهامشان توضیح دهند. اگر قانع شدید، به کارشان ادامه دهند و اگرنه به خاطر تخلفی که انجام دادند، وثیقهای بدهند، نه اینکه جلوی کسبوکار را بگیرید.

الفتنسب در ادامه خاطرنشان کرد: این کار یعنی جلوی چندین هزار شغل را بگیرید. مگر موضوع اول مملکت ما اشتغال نیست؟ در حال حاضر همهی این کسبوکارها سرخورده شدند. خیلی از آنها سرمایهگذارهای خارجی داشتند که شاید میخواستند در پروژههای دیگر هم  سرمایهگذاری کنند اما حالا ترسیدند. اما متاسفانه اتفاقات مشابه اینچنینی مدام هم تکرار میشود. از کاریابیها شروع شد، بعد مشکلات تبلیغاتیها با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و حالا این کسبوکارها با سازمان هواپیمایی کشوری.