رفتاری که آزار تحریم‌ها را بیشتر کرد

در حالی که در آغاز تحریم، هدف از آن فشار اقتصادی بر مردم در راستای تغییر رژیم در ایران عنوان میشد، گویا هماکنون غرب هدف از تحریمها را تغییر داده است. واقعیت چند ماه تحریم در کشور نشان میدهد که افراد جامعه بیش از آنکه از تحریم و پیامدهای آن نارضایتی داشته باشند، از نحوه مدیریت دولت در این شرایط و بیبرنامگی آن متضرر شده و شکایت دارند.

 اتحادیه اروپا در صدد است تا در نشست پانزدهم اکتبر، خود با پیشنهاد سه کشور آلمان، فرانسه و انگلستان، تحریمهای جدیدی علیه ایران وضع کنند.

در این باره گفته شده که قرار است این تحریمهای جدید حوزه انرژی، مالیه، تجارت و حمل و نقل را در بر بگیرد.

اما با گذشت بیش از چند ماه از اجرای تحریمها علیه کشور، گویا تحریمها تغییر هدف میدهند. در آغاز اجرای تحریم در ماه جولای، هدف این تحریمها ایجاد نارضایتی در مردم در راستای دست زدن به اعتراضات مردمی در کشور و تغییر رژیم گفته میشد. هرچند مقامات آمریکایی به گونهای پراکنده و بیشتر در ابهام به این هدف اشاره میکردند، تحلیلگران اقتصادی و مسائل استراتژیک، این هدف را به عنوان قلب و ستون تحریمها میدانستند، زیرا باور بر آن بود که تنها جنگ یا یک تغییر رژیم در ایران میتواند برای همیشه برنامه هستهای ایران را متوقف کند.

اما «فرانسوا اولاند»، رئیس جمهوری فرانسه دیروز پس از سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل در مصاحبه با خبرنگاران، ضمن تأکید بر تصمیم اتحادیه اروپا برای تحریمهای بیشتر بر ایران، هدف این تحریمها را دگرگونه عنوان کرده و گفته است: هدف از این تحریمها، ایجاد فشار بر مردم ایران نیست، بلکه هدف ما بازگرداندن حکومت و دولت ایران بر سر میز مذاکره است.

بنابراین، میتوان به روشنی تغییر هدف تحریمها را با گذشت چند ماه از اجرای آنها در این سخنان دید. بیگمان، تحریم بیش از همه بر مردم ایران و به ویژه قشر متوسط و ضعیف جامعه تأثیر گذاشته است؛ کاهش قدرت خرید این قشر به همراه کاهش قدرت پولی کشور، فشار بر تولید کنندگان و کاهش واردات، همگی پیکان تحریمها را مستقیم به سوی مردم جامعه نشانه رفته است.

اما آن گونه که غرب پیش بینی میکرد، این فشار منجر به آن نشد که حرکتهای اعتراضی در کشور صورت بگیرد یا حتی فراتر از آن، حرکتی در راستای تغییر رژیم در ایران رخ دهد.

دلیل این امر اساساً مشخص است. هرچند افراد جامعه تحریمها را بیشتر در وضعیت کنونی اقتصاد کشور کارآمد میدانند، شکایات بیش از همه از نحوه مدیریت مسئولان در این شرایط است. بسیاری از کارشناسان و اقتصاددانان در کشور بر این باورند که ظرفیتها و پتانسیلهای درونی ایران برای گذر از تحریمها و حتی قطع وابستگی همیشگی به نفت کم نیست، ولی ناتوانی دولت و مسئولان در استفاده از این ظرفیتها و نداشتن برنامه میان مدت و بلند مدت برای کاهش فشار اقتصادی، مسئول مستقیم وضعیت کنونی در کشور است.

اما بارزترین مثال از ناتوانی در مدیریت شرایط را میتوان در وضعیت کنونی بازار ارز دید و در کنار آن، بیتوجهی به وضعیت تولید و کنترل تورم. این مسأله، دغدغه اصلی افراد جامعه را تشکیل میدهد، زیرا در دید افراد، مدیریت تحریم، کار شدنی است که البته مدیران لایق و کاردان میخواهد.

بنا بر این گزارش، غرب پس از گذشت چند ماه از تحریم، اکنون به این نتیجه رسیده که تحریمها نیازمند تغییر هدف است. سخنان رهبران غربی و تلاش آنها در راستای تحریمهای دو چندان بر ایران، حاکی از آن است که تعیین هدف برای تغییر رژیم در کشور، یک دستاورد بلند پروازانه است. در این میان، آنچه اکنون برای غرب مسأله شده، بازگرداندن ایران بر سر میز مذاکره است.

مسلماً وضع تحریمهای جدید میتواند فشار اقتصادی بیشتری بر کشور بار کند. البته بدون فرافکنی و گفتن اینکه تحریمها اثر ندارد، باید واقعیت شرایط اقتصادی کشور پذیرفته شود و دستکم باور کرد که آنچه فشار تحریم را بیشتر کرده، ضعف مدیریت دولت و مسئولان است که با دستپاچگی و بیبرنامگی، به وخیمتر شدن اوضاع اقتصادی منجر میشوند.

اطمینان انداشتن افراد به تصمیمات دولت در ماههای گذشته ـ که ناشی از روش آزمون و خطای دولت و مجلس و نداشتن هدف و برنامهای منسجم برای کنترل شرایط اقتصادی در داخل بوده ـ اکنون بیش از تحریم، موجب آزار اقتصادی است؛ به عبارتی، هرچند دولت در دور زدن تحریمها در خارج موفق بوده، گویا در کنترل شرایط درونی نتوانسته موفقیتی به دست آورد!

واقعیت این است که غرب همه توان خود را برای انزوا و شکست اقتصادی ایران بسیج کرده است. هزینه جنگ برای غرب بسیار بیشتر از اعمال تحریم و انتظار برای دیدن نتیجه آن است. اگر دولت خواهان بیاثر کردن تحریم است، بیش از آنکه به دنبال دور زدن تحریمها باشد، باید اطمینان به مدیریت و توان خود را به جامعه بازگرداند.