ارزهای دیجیتال؛ ابزار جنگ با تحریم‌ها

به همین سبب برخلاف رویه معمول در قبال پدیدههای نو، چندی است وزارت ارتباطات با کمک پژوهشکده پولی و بانکی و کارشناسان امر در واکنشی زودهنگام پروژه طراحی رمزارز ایرانی را کلید زده است.از تولد اولین رمزارز در سال 2009 تاکنون، تنوع ارزهای رمزپایه در جهان به بیش از 900 نوع رسیده است. اگرچه «بیتکوین» به عنوان مشهورترین ارز رزمزپایه شناخته میشود اما به دلیل استقبال گسترده سرمایهگذاران از این فناوری جدید، اکنون دولتهای بسیاری نیز به تولیدکنندگان رمزارز پیوستهاند. کارشناسان بر این باورند که در ادامه روند پیشرفت تکنولوژی در تمامی عرصهها، شیوههای پرداخت و سرمایهگذاری پولی و بانکی نیز بهزودی متحول شده و ارزهای رمزپایه جای اسکناس و مسکوکات را در همه انواع مبادلات خرد و کلان خواهند گرفت. ماه گذشته نیز جیم یانگکیم رئیس بانک جهانی در نشست سالانه بانک جهانی در شهر بالی اندونزی با اشاره به فناوری نوین بلاکچین گفت: دفترکل توزیعشده پتانسیل بسیار زیادی دارد و بانکها باید با فناوریهای جدید و نوین از جمله بلاکچین (زنجیره بلوک) هماهنگ شوند و خدمات نوینی را ارائه کنند؛ فناوریهای نوین میتوانند با فقر مبارزه کنند و در عین حال رفاه مردم را افزایش دهند. او با بیان اینکه بلاکچین پتانسیل بسیار بزرگی دارد، خاطرنشان کرد: بلاکچین پتانسیل بسیار بالایی دارد و بر همین اساس نیز اولین اوراق قرضه بر پایه بلاکچین در ماه اگوست سال جاری عرضه شد و تمامی فرایندهای این اوراق از جمله ایجاد، توزیع، انتقال و مدیریت بر پایه بلاکچین توسعه و طراحی شد که خدمت نوینی در نظام مالی در راستای کاهش هزینه و فرایندهای کاغذ بازی با فناوری بلاکچین به شمار میرود. به همین دلیل است که باید از فواید فناوریهای جدید در نظام مالی استفاده شود. رئیس بانک جهانی تاکید کرده بود: هدف و اولویت بانک جهانی، توسعه دسترسی جهانی به خدمات مالی تا سال ۲۰۲۰ میلادی به شمار میرود که این هدف با استفاده از فناوریهای جدید محقق میشود؛ در حال حاضر بانکها نتوانستند با توجه به توسعههای بزرگ دنیای فناوری از فناوریهای نوظهور و کارآمد برای ارائه خدمات به خوبی استفاده کنند و خدمات نوینی را از این طریق به مشتریان خود ارائه کنند.

رمزارز ایرانی با پشتوانه ریال

پس از واکنش مثبت ایرانیان به ارز جدید و آشنایی مدیران با این سیستم بانکی، تصمیمگیران بر آن شدند تا در اقدامی پیشدستانه نوعی از رمزارز را به کاربران ایرانی ارائه کنند که با پشتوانه ریال و با تکنولوژی Hyperledger fabric platform طراحی و توسعه پیدا کرده و هیچگونه محدودیتی در زمینه تعداد تولید و انتشار ندارد. بانک مرکزی ایران میتواند به هر میزان که لازم باشد این ارز را صادر کرده و ارائه دهد. بنابر اعلام شرکت خدمات انفورماتیک ایران، این ارز رمزنگار در شبکه زیرساخت بلاکچین خصوصی توسعه پیدا کرده و قابلیت استخراج یا ماینینگ توسط ماینرها مانند ارز رمزنگاری شده بیتکوین را ندارد. از دیگر قابلیتهای اعلامشده برای این ارز آن است که میتواند در فاز اول بهعنوان توکن و ابزار پرداخت برای تبادلات بین بانکی و در فاز دوم پرداختهای خرد بین افراد جامعه را پوشش دهد. همچنین نقش بانکهای تجاری در این رمزارز تایید تراکنشها و نگهداری از دفاتر کل به شمار میرود. چندی پیش خبرگزاریها از آمادگی ورود این رمزارز به بازار خبر داده بودند. پایگاه تخصصی بیتکوین استرالیا نیز بهتازگی در گزارشی مدعی شده است ایران تا راهاندازی اولین ارز دیجیتال خود، تنها یک قدم فاصله دارد و اکنون این ارز بدون نام در انتظار تصویب نهایی بانک مرکزی ایران پیش از توزیع در بانکهای سراسر کشور است.

قابلیت شناسایی مالک در رمزارز ایرانی

یکی از اشکلات وارده بر رمزارزها عدم شناسایی مالکان و خریداران آن است. به همین دلیل بسیاری از دولتها با ورود تجارت بر پایه ارز دیجیتال به گستره مالی خود مخالف بودند چرا که غیرقابل شناختبودن مالکان راه را برای پولشویی و تراکنشهای غیرقانونی کارتلهای مواد مخدر در بازار مالی کشورها به راحتی باز کرده و سیستمهای قضائی، قدرت پیگیری نخواهند داشت. از همین رو دولتها یکی پس از دیگری اقدام به طراحی و ساخت پولهای دیجیتال با پشتوانه قوی کردند تا بتوانند اعتماد صاحبان سرمایه را به سوی خود جلب کنند. اکنون این سیستم مبادله پول و سرمایهگذاری در برخی از کشورها در حال فعالیت قانونی است. از جمله این کشورها میتوان به ترکیه اشاره کرد که به تازگی به این زنجیره پیوسته است. همچنین روسیه، هند، سوئیس، مالزی و برخی دیگر از کشورها قدم به این بازار نهادهاند. بانک مرکزی ایران نیز در آغاز راه ورود به دنیای جدید قرار گرفته است. طراحان پروژه رمزارز ایرانی گفتهاند این پول جدید، بر مبنای توسعه KYC یا راهکار ثبت و تایید هویت بر بستر بلاکچین ساخته شده است؛ بر این اساس مشتری اطلاعات هویتی خود را تنها به یک بانک دیگر ارائه میدهد و اطلاعات روی بستر بلاکچین قرار میگیرد و در سایر بانکها نیز قابل استفاده است و در نتیجه آن مالکیت رمزارزها قابل شناسایی و پیگیری و تحت کنترل نظام بانکی خواهند بود. اگرچه برخی از کارشناسان معتقدند طراحی و توسعه رمزارز ملی که صرفا به عنوان ریال الکترونیکی شناخته شود و شباهت به رمزارز پترو کشور ونزوئلا داشته باشد، هیچ کمکی به کشور نخواهد کرد، اما از سوی دیگر گفته میشود زیرساخت فناوری بلاکچین میتواند به ایران و بسیاری دیگر از کشورها برای خروج اقتصاد از سیطره دلار کمک کند. همچنین مدیرعامل شرکت خدمات انفورماتیک ایران گفته بود: مزایای بلاکچین حذف واسطه است و بلاکچین در ثبت دفاتر و اسناد از سالهای دور وجود داشته است؛ بدین معنا که یکسری افراد معتبر یک سند را امضا کرده و به آن اعتبار میبخشند که روند کار در بلاکچین هم اینگونه است و اطلاعات به صورت یک شبکه توزیعشده از سوی تمام اجزا نگهداری می شود. نجفی با اشاره به بهرهبرداری از فناوری بلاکچین در تمام صنایع، بیان کرده بود: این فناوری بازاری را باز میکند و بهرهگیری از آن در ثبت سفارشها در این بستر منجر به شفافیت میشود، زیرا این بستر قابلیت دستکاری ندارد ولی به دلیل این که فناوری جدیدی است نیاز به سرمایهگذاری جدی دارد. او تصریح کرده بود: ۷۰ نوع پلتفرم در بلاکچین وجود دارد که در صورت عدم هماهنگی در پیادهسازی این فناوری با مشکلات متعددی مواجه میشویم. همچنین پیشبینی شده تا سال ۲۰۲۷ در حدود ۱۰درصد GDP کشورها با بهرهگیری از فناوری بلاکچین در بازارهای مالی تامین شود و این زنجیره بتواند ۱۱۰بیلیون دلار هزینهها را در شبکه مالی کاهش دهد.

دورزدن تحریمها بر بستر بلاکچین

از آنجا که ارزهای دیجیتال، ارزهایی هستند که از رمزنگاری برای انتقال در اینترنت استفاده می کنند، رمزنگاریهای ارزهای دیجیتال غیرقابل هک و پیگیری هستند. به همین سبب برخی معتقدند به شرط ایجاد بستر مناسب میتوانند در دورههای خاص مانند تحریمها به کمک نظام پرداخت ایران بیایند. کارشناسان ایجاد یک بستر بلاکچین مشترک و محدود میان ایران و کشورهای دوست و همسو را یکی از راههای کمک به پرداخت عواید فروش نفت و کالا در زمان تحریمها برمیشمرند. با توجه به تحریم سیستم بانکی ایران و نیز آغاز تحریم فروش نفت بهعنوان بزرگترین منبع درآمد کشور، ایجاد چنین کانال مالی غیرقابل پیگیری، میتواند به عنوان یک طرح جدی مورد بررسی قرار گیرد. به باور کارشناسان برای دوری از هرگونه تهدید میتوان از ذخایر طلا برای ایجاد پشتوانه در این بستر استفاده کرد. این فرصت مغتنم همچنین میتواند سرآغاز تحول بانکی و ورود زودهنگام ایران به باشگاه دولتهای دیجیتال باشد. اکنون که کشورهایی نظیر چین و هند در کنار روسیه و ترکیه بهعنوان شرکای تجاری ایران به این بستر پیوستهاند، ایجاد یک زنجیره مشترک غیرقابل نفوذ دور از ذهن به نظر نمیرسد.