هفته‌ نزولی در بازار فولاد

رخدادهای روز چهارشنبه اعم از «کمتوجهی نسبی به معاملات بورس کالا»، «دورنمای مبهم قیمتها»، «آینده نه چندان شفاف قیمتی»، «ترس از تداوم کاهش قیمتهای جهانی» و «افت قیمت دلار» همه نشان میدهد که سناریوهای این بازار دیگر مانند روزهای گذشته از ابهام عمیقی برخوردار نیست، بلکه برعکس یک شفافیت نگرانکننده از کاهش قیمتها در حال ارائه شدن است؛ البته انتظار داریم که برای مصرفکننده نهایی این کاهش نرخ جذاب باشد که در نهایت افزایش تقاضا را به همراه داشته باشد ولی در شرایطی که قیمتهای جهانی کاهشی است و تقاضای موثر، ساخت و ساز و پروژههای عمرانی یا واحدهای مسکونی و حتی مصرفی، صنعتی بالایی در کشور وجود ندارد، نمیتوانیم به این داده خیلی خوشبین باشیم. از سوی دیگر چهرهای که از بازار فولاد و بازارهای مشابه،حتی مثلا بازار محصولات پتروشیمی مشاهده میشود قرارگیری در اوایل یک رکود عمیق است که شاید در این رکود تکانههایی از رشد قیمتها را داشته باشیم؛ اما روند عمومی کاهشی ارزیابی میشود.

کارشناسان عرصه فولاد بر این نظرند که افت قیمتها در بازار فولاد باید جدی گرفته شود، چنان که در توضیح این استدلال میگویند: «دیگر سرعتگیر مهمی در برابر افت نرخ وجود ندارد آن هم در شرایطی که بازارهای جهانی میل به کاهش قیمتها را احتمالا از این روزها شدیدتر نشان میدهند.» بازار فولاد در شرایطی وارد فاز کاهش قیمتی شده است که مراجعه «دنیای اقتصاد» به آرشیو گزارشهای مدون این بازار از ۴ هفته قبل نشان میدهد این بازار در طول سه هفته بهصورت پینگپنگی عمل کرده است، اما به چه معنا؟

به این معنا که هرچند روند کلی این بازار میل به کاهش را نشان میدهد ولی هفته به هفته این روند بهصورت رفت و برگشت بین کاهش و افزایش تغییر کرده است، در پایان اولین هفته از آبان بود که این بازار روند سه هفته کاهش قیمتی را پشت سر گذاشت، دلایلی که بازار در آن برهه به این سمت وسو رفته بود جدی شدن فاز رقابت منفی در بازار و ضعف عرضههای بورس کالا البته در آن برهه بود، در آن بازه زمانی کارخانهها به دلایل مختلفی همچون «ضعف نقدینگی»، «مشکلات مالی»، «ضعف تقاضا»، «نیاز به بازار فروش» و «محدودیتهای صادراتی» در حال دست و پنجه نرم کردن با «رکود واقعی» بودند. پس از پشت سرگذاشتن سه هفته کاهشی، هفته دوم آبان، اما با رشد قیمتی شروع به کار کرد که البته این رشد قیمت نشانه قدرتمندی از رونق در این بازار نبود، بلکه به دلیل خودنمایی عامل بازارسازی بود که موجب شد این بازار در هفته دوم آبان سمت و سوی افزایشی بگیرد، سومین هفته آبان با تعطیلات اربعین و رکود نسبی این بازار همراه شد و حال با قرارگیری در چهارمین هفته آبان، بازار ریزش قیمتی را از سرگذرانده است.

روز گذشته کاهش نرخ جدی نفت خام در بازارهای دنیا بیم و امید خاصی را به تمامی بازارهای فلزی بعد از آن تزریق خواهد کرد، اگرچه بازارها تا الان هم شرایط خیلی جذابی نداشتند و به احتمال قوی یک جریان جدید قیمتی هم در بازارهای جهانی و هم در بازارهای داخلی آغاز شده و البته با کاهش قیمت دلار این وضعیت عمیقتر میشود.
صادرات سوپاپ اطمینان بازار فولاد

از سوی دیگر به نسبت اوایل سال جاری قیمتهای موجود بسیار بالا است و البته دلیل اصلی این رشد نرخ را باید در بحران ارزی پیشین جستوجو کنیم، اما تجربه نشان داده است که بعد از هر بحران ارزی و رشد نرخ، رکود عمیقی ایجاد میشود و تا زمانی که بازار رکود را در خودش هضم نکند و قیمتها را به رسمیت نشناسد این وضعیت ادامه دارد، تنها سوپاپ اطمینان یا مفر در بازار فولاد از این به بعد صادرات خواهد بود. یعنی چه واحدهای نوردی و چه واحدهای تولیدکننده بالادستی شمش و حتی واحدهای صنایع تکمیلی اگر نتوانند در این وضعیت از حداقلهای صادراتی بهره ببرند باید نگران آینده باشند.

اهمیت نگارش این گزارش، مخصوصا بعد از گزارش روز گذشته به دلیل شفافتر شدن رخدادهای قیمتی در بازار است و میتواند حیات خیلی از واحدهای تولیدی را با نگرانی روبهرو کند، یعنی تداوم فعالیت آنها را به خطر بیندازد. این وضعیت را باید جدی ارزیابی کرد، یعنی اگر در شرایط فعلی اول از همه واقعیتهای بازار توسط واحدهای تولیدی واقعی ارزیابی نشود و دوم دورنمای قیمتها و حجم معاملات مورد رصد قرار نگیرد، ممکن است این شرکتها تکانههای بزرگی را متحمل شوند. تجربه سالهای گذشته مخصوصا در ۱۰ سال اخیر و بعد از بحران جهانی سال ۲۰۰۸ نگرانیها را برای فعالان باتجربهتر بازار روشنتر نشان میدهد؛ این شرایط را باید مهم ارزیابی کنیم، به این معنا که هیچ تضمینی وجود ندارد که یک رکود جدید در راه نباشد؛ از الان نزدیک به سه هفته است که در بسیاری از بازارها شواهد این رکود بهطور علنی در حال خودنمایی است.

شاید تیر خلاص به وضعیت فعلی، تداوم کاهش قیمت دلار و افت قیمتهای جهانی باشد که بازار را با چهره جدیدی روبهرو میکند آن هم در وضعیتی که قیمت قراضه و قیمت بعضی از محصولات میانی و مواد اولیه بالا است و تاکنون سیگنال مشخصی از افت قیمت در این گروههای کالایی هم دیده نشده است. اگر این وضعیت ادامه پیدا کند کسی که در این بین آسیب جدی میبیند تولیدکننده واقعی است که بهتر است در این وضعیت به فکر استراتژیهای جدید باشد، اما در این شرایط بهترین استراتژی چیست؟ «استفاده از ابزارهای صادراتی آن هم در شرایطی که در دستورالعملهای دولتی، سهلگیری و انعطاف بیشتری در ارز حاصل از صادرات دارد.» با توجه به اجرایی شدن تحریمها، دشواریهای صادرات به کشورهای منطقه هم افزایش پیدا میکند؛ اما به احتمال قوی با پیگیری و جستوجو و بازاریابی برای محمولههای کوچک اتفاقی نمیافتد.