رفتار دوگانه عراق در تجارت محصولات کشاورزی با ایران

۸۰درصد بازار هدف صادراتی ایران را کشورهای همسایه تشکیل می دهند، در این میان عراق از اهمیت بیشتری برخوردار است چراکه کشور ما با عراق منافع مشترک سیاسی و امنیتی زیادی دارد و بیشترین گذرگاه مرزی را با این کشور داریم.

کشور عراق بخش زیادی از نیاز خود را از طریق واردات تامین میکند، این کشور در ۷ماهه نخست امسال بین ۵.۵ تا ۶ میلیارد دلار گروههای کالایی مختلف را از ایران وارد کرده است. این رقم علاوه بر واردات غیر رسمی کالا از بازارچهها و استان های مرزی است که با کاهش ارزش پولی ایران شدت بیشتری گرفته است. در بین کالاهای وارداتی محصولات کشاورزی و مواد غذایی جایگاه ویژه ای برای کشورعراق دارد.

با این اوصاف انتظار میرود ایران سهم زیادی در بازار محصولات کشاورزی این کشور داشته باشد اما، برخلاف انتظار هر ساله شاهد کاهش واردات محصولات کشاورزی ایران به کشور عراق هستیم.

به گفته کاوه زرگران، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی تهران؛ هرچند بازار عراق بزرگترین بازار صادراتی محصولات کشاورزی و غذایی کشورمان در سال ۹۶ بوده است و ما موفق به صادرات ۳ میلیون و ۴۱ هزار تن از این محصولات به ارزش ۲ میلیارد و ۱۰۶ میلیون به این کشور شده ایم، اما میزان صادرات محصولات کشاورزی و غذایی در سال ۹۶ نسبت به دوره مشابه سال قبل کاهشی بوده است.

وی معتقد است؛ کاهش ۹ درصدی وزنی و ۵ درصدی ارزشی صادرات محصولات کشاورزی و غذایی به عراق در سال ۹۶ به دلیل اعمال محدودیت های این کشور برای صادرات برخی از محصولات کشاورزی و غذایی ایران است.

صدرالدین نیاورانی، نایب رییس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی ایران، همچنین افزایش چند برابری تعرفه ها پس از هر بار ممنوعیت را دلیل کاهش هر ساله صادرات محصولات کشاورزی ایران به عراق می داند.

به طور مثال؛ در آذر ماه سال گذشته تحقق پیش بینی صادرات یک میلیارد دلاری لبنیات به عراق با افزایش ۵۰درصدی تعرفه از سوی دولت این کشور با مشکل مواجه شده است.نمونه دیگر؛ افزایش۲۵ درصدی تعرفه های واردات محصولات کشاورزی در دوماهه ابتدای سالجاری است.

موضوع قابل تامل در رفتار تجاری عراق با ایران این است که در مدت اعلام ممنوعیت واردات محصولات کشاورزی از ایران، این کشورحاضر است محصولات کشاورزی ما را از کشور واسطه و با تعرفه های بسیار پایین تر وارد کند.

کارشناسان اقتصادی بهترین راه حل این مشکل را عضویت در WTO (سازمان تجارت جهانی) میدانند. رفع موانع صادراتی، پایین آمدن تعرفه صادرات و سهولت در ارائه توانمندیها از جمله مزایای عضویت ایران در WTO است. اما، در حال حاضر این عضویت ایران در این سازمان بین المللی با مشکلات زیادی رو به رو است.

رضا نورانی، رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی ایران، راهکار پیشنهادی برای رفع موانع و مشکلات فعالیت تجاری محصولات کشاورزی با سایر کشور از جمله عراق را اینگونه برشمارد: تغییر مدلهای صادراتی محصولات کشاورزی به کشور عراق، پویایی بیشتر اتاق مشترک ایران و عراق، ایجاد نمایشگاههای دائمی و حضور مستمر نمایندگان شرکت های محصولات کشاورزی و لبنی ایران برای توسعه فعالیت تجاری با این کشور، همچنین ایجاد مراکز تولیدی با سرمایه گذاری مشترک در داخل کشور عراق و تولید محصولات با کیفیت در این کشور با اهداف صادراتی، ایجاد نمایشگاههای اختصاصی جمهوری اسلامی در عراق از دیگر پیشنهادات برای ایجاد روابط تجاری مناسب با عراق است.

به گفته وی؛ موافقتنامه تعرفه ترجیحی هم یکی دیگر از الزامات گسترش روابط تجاری با این کشور است و باید قراردادهای الزام آوری قانونی بین تاجران ایرانی با عراقی ها بسته شود تا تاجران ایرانی از امنیت کافی در تبادل تجاری با این کشور برخوردار شوند.

بر اساس این گزارش؛ رفتار دوگانه عراق و تبعض بین تجار ایرانی و سایر کشورها علاوه بر کاهش هر ساله سهم ما از بازار عراق موجب تحمیل هزینه مضاعف به تجار کشورمان شده است. به نظر می رسد مسئولین دولتی در حوزه تجارت و روابط خارجی می بایست با توجه به روابط مثبت سیاسی ما با عراق و مزیت های تجارت با این کشور سعی بیشتری در رفع موانع صادراتی با این کشور داشته باشند.