یارانه بنزین به چه کسانی می‌رسد؟

درحالی که از ابتدای طرح این موضوع گمانهزنیهای زیادی در رابطه با چگونگی و جزئیات آن مطرح شده است، اما هنوز سرنوشت این طرح معلوم نیست. هرچند که وزیر نفت در آخرین اظهاراتش در پاسخ به برخی گمانهزنیها مبنی بر بازگشت سهمیهبندی بعد از احیای کارت سوخت اظهار داشت که فعلا بحث سهمیهبندی بنزین مطرح نیست. بازگشت به سهمیهبندی سوخت طی روزهای اخیر از سوی برخی نمایندگان مجلس طرح شد. جلال میرزایی عضو کمیسیون انرژی مجلس در این زمینه عنوان کرده است که «سهمیهبندی بنزین خودبهخود با احیای کارت سوخت مطرح میشود و دولت باید برای سهمیهبندی سوخت به جمعبندی رسیده و این جمعبندی را به مجلس ارائه کند.» درحالی اظهارات ضدونقیضی درمورد سرنوشت بنزین مطرح میشود که اکثریت نمایندگان مجلس و کارشناسان درمورد ناکارآمدی شیوه قبلی استفاده از کارت سوخت متفقالقول هستند و معتقدند در طرح جدید باید علاوه بر کاهش مصرف سوخت بر توزیع عادلانه یارانه انرژی تمرکز شود.

درحالی برخی منابع رسمی از قاچاق یک میلیارد سوخت تنها ظرف سه ماه حکایت دارد که کارشناسان و مسئولان امر ارزانبودن بهای حاملهای سوخت در ایران را در مقایسه با کشورهای همسایه دلیل اصلی این موضوع عنوان میکنند. آمار منتشر شده همچنین نشان میدهد که رقم یارانه پنهان بنزین بسیار بالاست. گزارش مرکز آمار ایران نیز گواه این مطلب است که برای سال ۱۳۹۵ بیش از ۵۰ درصد مبلغ یارانه پنهان به سه دهک پردرآمد کشور اختصاص یافته و باقی آن بین هفت دهک دیگر توزیع شده است. همچنین خبرگزاری ایسنا گزارش داده که «با ادامه روند کنونی مصرف بنزین در کشور با قیمت فعلی یارانه پنهانی که دولت باید بابت بنزین پرداخت کند، از ۳۵ میلیون دلار به ۴۵ میلیون دلار در روز افزایش خواهد یافت.» داغ شدن مباحث مربوط به حاملهای انرژی سبب شد تا دولت درنهایت به فکر یافتن چارهای برای حل معضل پیشآمده بیفتد و از میان سناریوهای مختلف به انتخاب سناریوی احیای کارت سوخت دست زند.

ایرادهای شیوه قبلی سهمیهبندی

یک عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در مورد ایرادهای شیوه قبلی سهمیهبندی بنزین، اظهار کرد: شیوه قبلی استفاده از کارت سوخت خیلی کارآمد نبوده و ارزیابیها نشان میدهد اهداف آن، طبق آنچه که انتظار میرفت تحقق نیافت. به گزارش ایرنا، محمد حسینی افزود: از ایرادهای شیوه قبلی طرح کارت سوخت این بود که افراد دارای خودرو از یارانه بیشتری بهرهمند میشدند یا برای حملونقل عمومی سهمیه ویژهای در نظر گرفته شد اما توسط مالکان خودرو آن سهمیهها به فروش رسید. باید در شیوه جدید مدیریت مصرف سوخت در توزیع یارانه، عدالت رعایت شود. او یادآوری کرد: اکنون بنزین به نرخ فوب خلیج فارس قیمتگذاری میشود اما به نرخ لیتری یک هزار تومان در داخل کشور به فروش میرسد که مابهالتفاوت این قیمت، تحت عنوان یارانه به مردم واگذار میشود اما باید توجه داشت این یارانه نصیب افرادی میشود که وسیله نقلیه دارند و افراد فاقد خودرو یا کمبضاعت از این یارانه بهرهای نمیگیرند. حسینی ادامه داد: با توجه به پرداخت یارانه سوخت، این سوال مطرح میشود که خودروهایی که یارانه سوخت میگیرند آیا در مقابل دریافت این یارانه، به افراد ضعیف یا افراد فاقد خودرو خدمات ارائه میدهند یا خیر؟ حتی در دوره قبلی اجرای طرح سهمیهبندی شاهد بودیم، سهمیهای که به ناوگان عمومی مانند تاکسیرانی داده میشد بهدرستی مصرف نمیشد و برخی تاکسیداران، سهمیه خود را به فروش میرساندند. این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با بیان اینکه برای مقابله با این مشکلات، راهکارهای مختلف ارائه شده است، گفت: بر اساس طرحی که برخی نمایندگان مجلس پیشنهاد دادهاند به همه افراد، سهمیه بنزین اختصاص یابد، بدین شکل که قیمت بنزین تک نرخی شده و سپس یارانه آن به همه افراد اعطا میشود که آنها میتوانند از این یارانه برای خرید بنزین یا مصارف دیگر بهره بگیرند. او افزود: البته مشکلی که ایجاد میشود این است که این طرح باعث افزایش نقدینگی شده و آثار تورمی به دنبال خواهد داشت. حسینی ادامه داد: البته شدت تاثیر این طرح بر افزایش نقدینگی به نحوه اختصاص یارانه نیز بستگی دارد، یعنی اینکه آیا یارانه به صورت نقدی واگذار شود یا اینکه مبلغ آن به خرید کالاهای خاصی محدود شود. او اضافه کرد: بر اساس طرحی دیگر پیشنهاد شده است شیوه قبلی سهمیهبندی به اجرا گذاشته شود؛ یعنی سهمیه خاصی به مالکان خودرو واگذار میشود و قیمت بنزین غیرسهمیهای بالا رود. به گفته او، طرحهای دیگری نیز برای مدیریت مصرف سوخت و سهمیهبندی مطرح شده که هیچ کدام قطعی نشده است. این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس درباره مقابله با قاچاق به لزوم ساماندهی فروش مرزی بنزین و فرآوردههای نفتی اشاره کرد و افزود: برخی افراد به دلیل امرار معاش اقدام به قاچاق بنزین میکنند که باید اقدامات لازم برای ساماندهی صادرات این محصولات توسط آنها فراهم شود تا خروجی فرآوردهها کنترل شود. او درباره طرح کارت انرژی نیز گفت: این طرح در برخی کمیتهها و کمیسیونهای مجلس مطرح شده است اما طرح اولویتداری به شمار نمیرود. بر اساس این طرح، یارانهای به افراد از طریق کارت انرژی اعطا میشود تا صرف پرداخت هزینه بنزین، گازوئیل، برق و آب شده و در غیر این صورت برای تامین سایر کالاها استفاده شود. حسینی ادامه داد: این طرح یک نوع پرداخت یارانه مستقیم انرژی به شمار میرود که جمعبندی آن هنوز به پایان نرسیده است.