اثر سیاست‌های دستوری بر نوسانات ماه‌های اخیر بازار ارز

سید بهاءالدین حسینی هاشمی ضمن ریشهیابی اتفاقات اخیر بازار ارز با تأکید براینکه بیشترین علت این نابسامانیها در سیاستهای پولی و بانکی نهفته است، اظهار داشت: اگر این سیاستها متناسب با شرایط اقتصادی و واقعگرایانه تعیین شود و آرمانی و دستوری نباشد میتواند نوسانات بازار ارز و سکه را کنترل کند.
حسینیهاشمی تغییرات قیمتی در دنیا از جمله کاهش ارزش دلار و تغییرات قیمت یورو و انرژی را در اتفاقات بازار ارز را بیتأثیر ندانست و گفت: نباید از این نکته غافل شد که سیاست پولی متناسب با شرایط اقتصادی کشور و همچنین شرایط اقتصادی دنیا نداریم.

*عدم جلب رضایت مردم در بانکها به معنای خروج سپردههاست

به اعتقاد این فعال بانکی، هماکنون سیاستهای دستوری برای تعیین نرخ سود که بزرگترین و مهمترین شاخص کنترل اقتصاد است با واقعیت فاصله زیادی دارد و مورد اعتراض مدیران بانکها و سپردهها گذاران قرار گرفته از همین رو سیاستهای خودتجارتی بین مردم به وجود میآید و دلالی و واسطهگری و بورس بازی و سفته بازی افزایش مییاد.
وی افزود: اگر برگردیم به اصول و استانداردهای صحیح و اتخاذ سیاستهای پولی و بانکی متناسب با شرایط اقتصادی با نگرش توسعهای و همچنین توجه به خصوصی سازی واقعی که پیششرط آن دخالت کمتر دولت در بانکهاست، اقتصاد رونق خواهد یافت.
حسینیهاشمی با تأکید براینکه اگر رضایت مردم در بانکها جلب نشود، سرمایههای نقدی به سمت بازارهای طلا و ارز حرکت میکنند، افزود: البته افراد سودجو و دلال و واسطهگر در بازار برای کسب سود کاذب مردم را به این بازارها هدایت میکنند.

*بازیگر اصلی بازار ارز، دولت است

مدیرعامل سابق بانک تات درباره وضعیت فعلی سیاست ارزی کشور، گفت: نرخ ارز در کشورما نرخ ارز شناور مدیریت شده است به این معنا که دخالت دولت خیلی کم بوده و این نرخ تابع عرضه و تقاضا تعیین میشود ولی اگر عواملی موقتی بخواهد بازار را تحت تأثیر قرار دهد دولت آنرا مدیریت میکند.
وی اضافه کرد: اما در برخی مواقع تقاضا برای ارز افزایش مییابد به این معنی که در مقاطعی به طور طبیعی تقاضای ارز در پایان سال به خاطر افزایش سفرهای خارجی و یا به دلیل فرارسیدن ایام حج و تعطیلات تابستانی، افزایش مییابد.
به گفته این کارشناس اقتصادی، در مقاطع زمانی فوق، دولت در بازار دخالت کرده و با افزایش عرضه اجازه نمیدهد قیمتها بالا بروند.
حسینیهاشمی در پاسخ به این پرسش که نرخ ارز در بازار اقتصادی ایران توسط چه متغییرهایی دچار نوسان می شود؟ تصریح کرد: بازار ارز ایران تنها یک بازیگر دارد و آن هم دولت است بنابراین اگر دولت بخواهد با هر هدفی به روش دستوری و آئیننامهای ارز را مدیریت کند، اختلالات و نوسانات جمع میشود و یکباره بروز میکند.
مدیر عامل سابق بانک تات تأکید کرد: نوساناتی که از ابتدای سال نمایان شد حاصل سیاستهای دستوری مدیریت ارزی بوده است.

*مهمترین دلایل افزایش تقاضای ارزی در بازار

این کارشناس بانکی به تشریح برخی از مهمترین دلایل برای افزایش تقاضای ارزی در بازار پرداخت و ادامه داد: هماکنون به خاطر عدم ارتباط بانکهای دنیا با بانکهای ایرانی، عدم انجام اعتبارات اسنادی و واردات کالا از روش معمول در درون بانکها و سایر مشکلات ناشی از تحریمها تقاضای فیزیکی برای ارز افزایش یافته است.
حسینی هاشمی برنامهریزی بانک مرکزی برای عرضه ارز از طریق صرافیها را یکی از راهکارهای این امر عنوان و تصریح کرد: از آنجایی که برخی از مشکلات در بازار ارز در حوزه حواله است تقاضا برای برگ اسکناس ارز به صورت فیزیکی افزایش مییابد چراکه امکان مبادله ارز از طریق بانکی وجود ندارد، از همین رو دولت باید برگ اسکناس ارزی زیادی را تأمین کند.
وی گفت: زمانی که از طریق سیستم بانکی "ارز بازرگانی " مبادله نمیشود باید صرافی ها را تقویت کرد اما به جای این کار با محدود و طبقهبندی کردن صرافیها برخی از آنها را ضمن محرومیت از خدمات ارزی در خصوص ارز مسافرتی نیز محدود کردند.
این فعال بانکی پیشنهاد میکند که دولت و بانک مرکزی باید به قدرت برابری خرید ارز ما با سایر ارزها توجه و قیمت ها را برهمین اساس تعدیل کنند و در برخی مواقع که تقاضا زیاد و یا برعکس است بازار را با افزایش یا کاهش عرضه کنترل کند.

*در هیچ جای دنیا، یکشبه نرخ ارز را بالا نمیبرند

وی به افزایش نرخ ارز رسمی در بازار اشاره و اضافه کرد: در هیچ کشور و در هیچ شرایطی نباید ظرف یک روز درصد خاصی نرخ ارز را افزایش یا کاهش ارزش نمیدهند چراکه در حقیقت با کاهش ارزش پول ملی تورم کشور به همان درصد افزایش مییابد.
وی در ادامه درباره تأثیر افزایش نرخ ارز رسمی برای جلوگیری از اختلاف نرخ آزاد و رسمی دلار در بازار، گفت: زمانی که بانک مرکزی بخواهد نرخ ارز را تعدیل کند به معنای این نیست که ارز مرجع را افزایش دهد چراکه این راحتترین کار است.
حسینی هاشی با بیان اینکه زمانی که امکان کاهش نرخ ارز آزاد در بازار وجود نداشت بانک مرکزی نرخ رسمی ارز را افزایش داد، افزود: زمانی که ارز در بازار آزاد افزایش یافت و به 1200 تومان هم رسید بانک مرکزی برای جلوگیری از ارزانفروشی ارز و ضرر خزانه و دولت به جای اینکه سیاستی به کار گیرد تا نرخ ارز آزاد را کاهش دهد یک باره نرخ رسمی خود را بالا برد و این اختلال در بازار ایجاد شد.
به اعتقاد این کارشناس بانکی، ممکن است دولت از افزایش نرخ رسمی ارز منتفع شده و از فروش ارز منافع بیشتری به دست بیاورد ولی بسیاری از سرمایهگذارهای بخش خصوصی از اجرای این سیاست ورشکسته میشوند در این شرایط دولت باید هزینه کند تا این شرکتها را سر پا نگه دارد.
وی ادامه داد: نرخ ارز باید براساس قدرت برابری خرید تغییر کند یعنی باید به تدریج نوسانات در بازار اعمال شود و همه بدانند این نرخ به کجا می رود تا بتوانند برنامهریزیهای اقتصادی خود را بر همین اساس انجام دهند.
حسینیهاشمی گفت: درصورتی که چند سال نرخ ارز ثابت نگه داشته شود و مجلس هم این مورد را تصویب کند ولی یکروزه فرضاً 10 درصد این نرخ کاهش داده شود به جای اصلاح نرخ ارز در بازار اختلال ایجاد میشود.

*موافق ارزانفروشی ارز نیستم

مدیرعامل سابق بانک تات البته در این خصوص روش معقولی را پیشنهاد داد و اظهار داشت: اما اگر نرخ ارز تدریجی و برحسب قدرت برابری خرید و شاخصهای واقعی اقتصاد، افزایش پیدا کند تمام بخشها آگاهانه با این نرخ همراهی میکنند.
حسینیهاشمی همچنین با بیان اینکه دولت نباید به منافع خود فکر کند، گفت: البته بنده موافق ارزان فروشی ارز نیستم تا عده ای از خرید و فروش ارز منعفت کرده و بزرگنمایی در واردات و کوچکنمایی در صادرات به وجود آید ولی ضمن اینکه دولت میتواند در کوتاه مدت با تأمین نیازهای ارزی قیمت را تعدیل کند براساس قدرت برابری ارزی برای یک بار هم شده قیمت ارز را درست تعیین کرده و بر اساس اصول بازار مدیریت کند.
وی با تأکید براینکه آرامش بازار بستگی به قوی شدن اقتصاد دارد، تصریح کرد: تقویت پول ملی بستگی به مثبت بودن تراز و پرداخت خارجی، عدم کسری بودجه، کوچکسازی دولت و کاهش هزینههای این بخش، صرف پساندازهای بانکها برای سرمایهگذاری و حفظ اشتغال موجود، رقابتی شدن بازار و واقعی شدن قیمتها دارد.