دلیل توسعه نیافتگی صنعت زغال سنگ/ ۴۰ درصد انرژی دنیا را زغال سنگ تامین می‌کند

در شرایط فعلی اقتصاد ایران و تحریمهای گسترده اقتصادی، معدن، سهم معناداری در ایجاد فرصت های شغلی ،کاهش فقر و رشد اقتصادی برعهده دارد.معادن میتوانند یکی از کلیدهای اصلی برای دست یابی به اهداف توسعه پایدار کشور باشند.

یکی از مهمترین و اساسیترین پایههای اقتصاد هر کشوری منابع معدنی و ذخایر تحت الارضی آن است .کشور ایران با احتساب استفاده کنونی از زغال سنگ تا 400 سال دیگر ظرفیت این مواد معدنی را در خود جای داده است.

زغال سنگ یک منبع ارزان و مناسب برای رشد اقتصاد

سعید صمدی دبیر انجمن زغال سنگ ایران، گفت: زغال سنگ به عنوان یک منبع ارزان و مناسب برای رشد اقتصادی در دنیا محسوب میشود و تا قبل از قرن بیستم ، ۹۵ درصد انرژی دنیا توسط زغالسنگ تامین میشد و در حال حاضر جیزی حدود ۴۰ درصد انرژی دنیا را زغال سنگ تامین میکند و موارد اصلی مصرف آن در صنایع سیمان، فولاد سازی و نهایتا برق است .مصرف سالانه زغال سنگ دنیا چیزی حدود ۸ میلیارد تن است.

زغال سنگ استخراجی ایران در ردیف بهترین زغال سنگ تولیدی در جهان

محمد مجتهدزاده رییس انجمن زغال سنگ ایران، درباره مقایسه کیفیت زغال سنگ وارداتی با زغال سنگ تولیدی گفت: ما نمیتوانیم طلبکار طبیعت باشیم. کیفیت زغال سنگ در پهنههای مختلف مشخصات کیفی دارد که ما باید تلاش کنیم تا بالاترین کیفیت ممکن از این پهنهها را به دست بیاوریم ما ادعا نداریم که زغال سنگ استخراجی ایران در ردیف بهترین زغال سنگ تولیدی در جهان است چون تیپی از زغال که پرمیوم هارد کوکیک کوال( premium hard coking coal) تعیین کیفیت میشود قیمت بسیار بالایی دارد و چیزی حدود ۲۵۰ دلار قیمت جهانی این ماده معدنی است. ما زغال ایران را در رده as hard coking coal ارزیابی میکنیم .در حال حاضر در پایههای کیفی خوشبختانه با ذوب آهن به توافق رسیده ایم و پایههایی را برای زغال سنگ قابل حصول در ایران تعبین کردهایم. برای دستیابی به بهترین کوک در ایران احتیاج داریم که زغال ایران را با درصدی از زغالهای مرغوب جهانی مخلوط و ترکیب کنیم و این درصد از طرف کارشناسان در حدود حداکثر ۳۰ درصد و حداقل۲۰ درصد تعیین شده است. در تبدیل کربن به اکسیژن بین گاز، چوب، زغالسنگ، نفت و بنزین هیچ تفاوتی وجود ندارد

سعید صمدی دبیر انجمن زغال سنگ ایران، افزود: بحث آلودگی و گرمایش زمین دو بحث متفاوت هستند که در خصوص مصرف زغال سنگ مطرح می شود که بحث گرمایش زمین در این خصوص خیلی بیشتر مورد توجه است چون زغال سنگ عمدتا در نیروگاهها تبدیل به برق می شود و بعد از آن به شهر میآید و به عنوان سوخت تمیز استفاده میگردد. در گرمایش زمین زغال سنگ و گاز به یک اندازه نقش دارند مگر اینکه بحث انرژیهای پاک مطرح شود ولی اگر دی اکسید کربن در نظر گرفته شود در تبدیل کربن به اکسیژن بین گاز، چوب، زغال سنگ، نفت و بنزین هیچ تفاوتی وجود ندارد.

منابع معدنی و پتانسیلهای بالقوه در داخل کشور غولی در برابر تحریم

دبیر انجمن زغال سنگ ایران تصریح کرد :منابع معدنی و پتانسیلهای بالقوه این صنعت در داخل کشور غولی در برابر تحریمهاست و زغال سنگ که یک شاخه از این موضوع است می تواند مشتی محکم بر پیکر ضعیف تحریمها باشد. این در حالی است که زغال سنگ در هیچ جای دنیا با یک منبع انرژی دیگر که ۹۰ درصد یارانه دریافت میکند، توانایی رقابت ندارد.

صمدی افزود : دولت یارانه سنگینی برای حامل های انرژی پرداخت می کند به طور مثال دولت برای گاز، ۹۰ درصد یارانه پرداخت می کند بعبارتی یارانه انرژی دولت به بخش فولاد و صنایع ساختمانی در زمینه استفاده از گاز چیزی حدود ۲۳ میلیارد تومان است. زمانی که بحث هدفمندی یارانه ها مطرح بود حدود ۱۰ سال پیش مصوب شد که قیمت انرژی مطابق فوب خلیج فارس باشد, اگر دولت این یارانه بی حساب و کتاب و بی مبنایی که به حامل های انرژی داده می شود را به تدریج کم کند و پس از آن این یارانه را در جاهای اساسی تر مثل بهداشت، آموزش و بخش های دیگر هزینه کند؛ کارخانجات و صنایع می بینند که قیمت حامل های انرژی قیمت گاز به سمت قیمت واقعی جهانی حرکت می کند از اینرو در آن شرایط ناگزیر خواهند بود که به سمت زغال سنگ بیایند و اتوماتیک وار احیای معادن زغال سنگ اتفاق می اُفتد .

تشریح عامل توسعه نیافتگی صنعت زغال سنگ

صمدی، تفاوت قیمت زغال داخلی با قیمت های جهانی را عامل توسعه نیافتگی این صنعت برشمرد و توضیح داد: در حال حاضر قیمت داخلی تنی 510 هزار تومان است ولی اگر ذوب آهن بخواهد از خارج وارد کند یک میلیون تومان به ازای هر تن تمام میشود و مسئله دیگر اینکه "ذوب" در واردات باید هزینه را نقدا پرداخت کند. اگر تفاوت قیمتی داخلی با خارجی تولیدکنندگان زغال سنگ برطرف شود شرکتهای داخلی تولیدکننده میتوانند هزینههای خود را پوشش داده و توان توسعه صنعت را داشته باشند.

وی ادامه داد: در صنعت سنگ آهن شرکت های تولید کننده توانستند با وصل به بازارهای جهانی و فروش به قیمت جهانی، با سود آوری معقول به توسعه این صنعت بپردازند و از طرف دیگر با اتصال به بازارهای جهانی زیر بار فروش به کمترین قیمت ها نرفتند . بعضی از زغال شویی ها بعد از چند سال به خاطر کمبود نقدینگی هنوز راه اندازی نشده اند.

ذوب آهن با مصرف زغال چیزی حدود ۱۷ هزار شغل ایجاد کرده است

دبیر انجمن زغال سنگ ایران گفت : در حال حاضر ذوب آهن اصفهان با زغال سنگ، تولید انجام میدهد و یارانه انرژی هم دریافت نمیکند با وجود این شرایط قیمت محصولات ذوب آهن با فولاد خوزستان و ... هیچ تفاوتی ندارد چون اساسا کار با زغال ارزانتر است. در دنیا ۹۴ درصد فولاد دنیا با زغال سنگ استخراج می شود در کشور ما چون گاز خیلی ارزان است قضیه متفاوت است و در کل هیچ تفاوت قیمتی اتفاق نخواهد افتاد.

وی گفت: ذوب آهن هیچ گونه یارانهای دریافت نمیکند تنها با زغال آزاد و انرژی آزاد تولید انجام میدهد و از نظر کیفیت هیچ تفاوتی معنی داری با بقیه ندارد اما از طرف دیگر ذوب آهن با مصرف زغال، چیزی حدود ۱۷ هزار شغل ایجاد کرده و مقدار زیادی صرفه جویی در مصرف گاز انجام داده است که همین گاز می تواند صادر شود .گاز، منبع انرژی فوق العاده مناسب برای داخل شهرهایت که بهتر است به کشورهای دیگر صادر و به جای آن زغال سنگ تولید و مصرف شود.

عمده استفاده از زغال سنگ در کشور های مختلف تولید برق

بیتا بصیرانی فعال حوزه معدن، گفت: کاربرد های زغال سنگ در کشور های مختلف یکی برای بحث حرارتی هست که در نیرو گاه های حرارتی تولید برق می کند در مرتبه دوم بحث فولاد است و غیر از فولاد سازی و بحث حرارتی مصارف دیگری هم دارد که به صورت جزئی تر است، ولی عمده استفاده از زغال سنگ تولید برق است که در کشور ما متاسفانه خیلی کم انرژی حرارتی برای برق استفاده میشود.

در پروسه معدنی ارزش افزوده بیشتر در قسمت انتهایی زنجیره قرار دارد

بصیرانی اظهار کرد: چند مشکل وجود دارد یکی اینکه همیشه در پروسه معدنی ارزش افزوده بیشتر در قسمت انتهایی زنجیره قرار دارد و همه بیشتر گرایش دارند تا در قسمت های پایانی این زنجیره سرمایهگذاری کنند، و آنقدر که در بحثهای کنسانتره و کک سازی در کشور سرمایهگذاری شده در بحث تولید زغالسنگ فکری نشده و زیر ساختهای لازم را ندارد. ما در حال حاضر واحد های ککسازی و کنسانترهای داریم که نیاز به زغال دارند و هنوز در ظرفیت های خالی مشغول به کار هستند و به ظرفیت کامل نرسیده اند.

وی افزود : مرحله اول متاسفانه احتیاج به یک برنامه ریزی و یک هزینه هنگفت دارد. معدن در ابتدا باید آمادهسازی و زیرساختهایش حاضر شود تا مورد سرمایهگذاری قرار گیرد بعد می توان از آن بهره برداری کرد، اگر ما زنجیره مربوط را از تولید تا فرآوری و استفاده در صنعت مورد نیاز به صورت کامل داشته باشیم و بتوانیم این ارزش افزوده را بین واحدهای تولیدی و واحد های معدنی تقسیم کنیم. شاید بتوانیم زمینه را آماده کنیم تا واحدهای معدنی رغبت به سرمایه گذاری داشته باشند. شاید یک واحد کنسانتره 50 تا 10 میلیون تومان هزینه لازم داشته باشد ولی ظرف سه یا چهار سال میتواند این بازگشت سرمایه را انجام دهد ولی یک معدن با سود کمی که دارد قطعا نیاز به 20 سال بازگشت سرمایه با این حاشیه سود پایین دارد، اگر بدانیم که اینها لازم و ملزوم زنجیره هستند و تا اینها نباشند واحدهای نهایی نخواهند بود، سود را مدیریت خواهیم کرد تا استفاده شود. در اکتشافات معادن و تکمیل زیر ساخت ها ی معدن شاید بتوانیم گام خوبی در زمینه تولید برداریم.

مطرح کردن برند زغال ایران به عنوان یک برند جهانی

این فعال حوزه معدن گفت:علت هدفمند نبودن صادرات زغال سنگ تا به امروز این است که خود ذوب آهن وارد کننده زغال است. وقتی ما یک محصول را در کشور خودمان نیاز داریم و هنوز با کمبود آن مواجه هستیم قطعا همه به فکر تامین نیاز داخل هستند اما امسال با توجه به اینکه عنوان شد ذوب آهن نیازی به زغال سنگ ندارد، انجمن زغال به این فکر افتاد که یک مشتری جدی و یک دریچه جدید را دنبال کند و بحث صادرات مطرح شد. در همین زمان بود که بحث برندینگ و نشان تجاری زغال ایران به عنوان یک علامت تجاری جهانی و قیمتگذاری در بازارهای جهانی عنوان شد.در این زمینه کارهای بسیار خوبی انجام شده است.