راز از نفس افتادن قیمت دلار

حسین عبده تبریزی درباره تغییرات نرخ ارز از منطقی نبودن نرخهای 17 و 18 هزار تومانی دلار صحبت کرد و گفت: این نرخها بسیار بالاتر از تقاضای بازار بودند و نمیتوانستند باقی بمانند. در واقع، شرایط هیجانی آن روزها بهگونهای بود که نرخها overshoot کردند.

این استاد امور مالی در توضیح علت افزایش نرخ ارز و تورم، به نقدینگی و شرایط تحریم اشاره کرد و گفت: کشیدهشدن ماشه تحریم و انتظارات به وجود آمده منجر به افزایش تقاضای سفتهبازی برای ارز شد که به علت نبود تقاضا در نرخهای بسیار بالا، شاهد بازگشت نرخهای بازار به سطحهای جاری هستیم.

وی اقدامات بانک مرکزی در این رابطه را نیز مؤثر دانست و اظهار کرد: بانک مرکزی با مداخلاتی که هر از چند گاه در بازار دارد، توانسته تأثیر مطلوبی بر قیمت ارز بگذارد. به عنوان مثال، محدودیت سقف برداشت از دستگاههای خودپرداز (POS) و نیز قوانین جدید مربوط به چکهای تضمینشده از جمله اقدامات مؤثر بانک مرکزی در این زمینه بودهاند.

عبده‎تبریزی با اشاره به تجربة شوکهای ارزی پیشین، اظهار داشت: در نظام چندنرخی ارز، رانت و فساد غیرقابل اجتناب میشود. معمولاً دولتها در ایران پس از هر شوک ارزی، به دلیل وجود نظام چندنرخی، رانت بزرگی توزیع کردهاند. مثلاً در این تجربة اخیر، چون نقدینگی زیادی از سال 1392 تا 1396 خلق شد و این نقدینگی عظیم بهتدریج قیمت ارز را تعدیل نکرد، تغییر قیمت ارز با شدت زیاد از پایان سال 1396 آغاز شد.

وی در این رابطه افزود: دولت دلار را در چهار هزار و 200 تومان تثبیت کرد و بلافاصله نظام چندنرخی جدیدی حاکم شد. عدهای که دسترسی داشتند، دلار ارزانقیمت گرفتند. در چنین مواقعی، شاهد خروج و فرار سرمایه از طرف همان عده که ارز ارزان گرفتهاند هستیم. در شوک اخیر، به دلیل وجود بیشترین شکاف بین نرخهای ارز، این رانت خیلی بزرگتر شد.

عبدهتبریزی با تأکید بر اینکه تکنرخیشدن ارز، عامل اساسی در جلوگیری از ایجاد رانت و فساد است، افزود: در حال حاضر امکان تکنرخی کردن ارز وجود ندارد. زیرا در شرایط تحریم و در شرایطی که به جای پول، از طرفهای تجاری خود مانند هند و چین، کالا دریافت میکنیم، ارزش ارز دریافتی از کشورهای مختلف متفاوت است. با این حال، عزم جدی برای کاهش شکاف بین نرخها میتواند به عنوان راهحلی در شرایط کنونی مد نظر قرار گیرد.

وی درباره پیشبینی نرخ ارز برای سال آینده اظهار کرد: نمیتوان پیشبینی دقیقی در این رابطه ارائه داد، اما به طور کلی و با فرض حفظ شرایط موجود و نیز فروکشکردن تقاضای سفتهبازی که در کوتاهمدت به وجود آمده بود، به نظر میرسد بتوان نرخ دلار را در بازه قیمتی 12 تا 15 هزار تومان تا پایان سال 1398 در نوسان یافت.