تعیین نرخ دلار با شاخص برابری قدرت خرید/ اثر معکوس سیاست تثبیت ارز

عبدالناصر همتی، با بیان اینکه باید قیمت واقعی ارز مشخص شود اظهار داشت: سازوکار بازار بین بانکی برای مدیریت بازار مناسب است اما مهمترین مؤلفه در این زمینه تعیین واقعی قیمت ارز است.

وی افزود: کسانی که در مورد بازار ارز انتقاد میکنند، باید از آنها پرسید زمانی که در مجلس هفتم طرح تثبیت قیمتها را تصویب کردید، در حالی که همه اقتصاددانان با آن مخالفت کردند چرا اجرایی کردید؟

به گفته وی، اینگونه اقدامات و تثبیت کردن قیمتها در آن زمان منجر به بروز چنین اتفاقاتی شد..

مدیر عامل بانک سینا با بیان اینکه اقتصاد یک علم است، گفت: این علم دارای بایدها و نبایدها و اثباتها است؛ هم اکنون یک قیمت اسمی و یک قیمت واقعی ارز وجود دارد که تورم داخلی و خارجی بر آن تاثیر میگذارد؛ این چهار متغیر نرخ تعادلی را مشخص میکند و هرکدام از این چهار مؤلفه ثابت نگه داشته شود عدم تعادل در اقتصاد و بازار ارز به وجود میآید.

تثبیت قیمت دلار در 10 سال گذشته یکی از عوامل اصلی افزایش قیمتها

وی افزود: در چندین سال گذشته در حالی که هر سال بین 10 تا 20 درصد تورم داشتهایم، اما نرخ ارز تقریباً ثابت بود و حتی گفته میشد باید تا 700 تومان هم کاهش یابد و این به نوعی خلاف جریان آب شنا کردن است؛ وقتی اتفاق افتاد، در واقع هزار تومان قیمت واقعی ارز نیست و مطمئناً باید این نرخ افزایش مییافت.

همتی با اشاره به شاخص برابری قدرت خرید، اظهار داشت: براساس این شاخص، وقتی دولت در سال 89 قیمت حاملهای انرژی را افزایش داد به صورت طبیعی شاخص برابری قدرت خرید افزایش یافت، اما سیاستگذاران به این مساله توجه نکردند و به یک باره قیمت ارز به شدت افزایش یافت.

وی افزود: در همان زمان باید قیمت ارز اصلاح میشد؛ در ابتدا باید کارگروهی برای تعیین قیمت واقعی ارز تشکیل شود و پس از بررسیهای کارشناسی، قیمت واقعی ارز را تعیین کنند.

این اقتصاددان گفت: متأسفانه برخی افراد غیرکارشناس به خود اجازه میدهند که در مورد همه مسائل از جمله قیمت واقعی ارز اظهار نظر کنند و قیمتهای مختلفی را برای دلار اعلام میکنند؛ در صورتی که تعیین قیمت ارز با اعلام یک نماینده مجلس یا مقام مسئول، واقعی نمیشود، بلکه باید همه مؤلفههای واقعی اقتصاد برای تعیین ارز مورد توجه قرار گیرد.

وی افزود: حمایت از تولید ملی در سال جاری چگونه قابل اجراست؟ تولید ملی با واقعی کردن قیمت ارز حمایت میشود و اگر قیمت واقعی نشود، تولید رونق نخواهد گرفت.

افزایش قیمت ارز تولید ملی را رونق میدهد

همتی در پاسخ به این سؤال که آیا با افزایش قیمت ارز، تولید ملی رونق خواهد گرفت، گفت: حتماً افزایش قیمت ارز به رونق تولید کمک میکند و واردات صرفه اقتصادی کمتری خواهد داشت؛ اگر شما به کشورهای خارجی سفر کنید با قیمت ارز 2500 تومانی خرید اجناس خارجی به هیچوجه اقتصادی نیست.

وی تصریح کرد: به عنوان مثال شلوار 100 درهمی به قیمت فعلی حدود 95 هزار تومان میشود که اصلاً برای یک فرد ایرانی خرید آن مقرون به صرفه نیست.

مدیرعامل بانک سینا با بیان اینکه افزایش نرخ ارز تاثیر بسیار خوبی برای تولید دارد، تصریح کرد: با این اتفاق واردات کاهش خواهد یافت و کالای داخلی را با کالای مشابه خارجی رقابتی خواهد کرد؛ قیمت دلار 1226 تومانی را باید فراموش کرد و قیمت تعادلی ارز بالاتر از این نرخ است.

وی ادامه داد: از سال 81 که طرح یکسانسازی قیمت ارز اجرا شد تا به حال حدود 200 درصد قیمتها افزایش یافته است و اگر قیمت ارز در آن تاریخ را سه برابر افزایش دهیم، چه قیمتی به دست میآید؟

لزوم تشکیل کارگروه تعیین قیمت واقعی

همتی تأکید کرد: فارغ از این محاسبات، باید کارگروهی متشکل از کارشناسان و مسئولان اقتصادی با بررسیهای دقیق قیمت واقعی ارز را براساس شاخص برابری قدرت خرید تعیین کنند؛ البته در این بین برخی معتقدند که باید براساس عرضه و تقاضا قیمت ارز تعیین شود که این در اولویت بعدی قرار دارد.

وی افزود: تقاضای ارز با برخی سیاستها قابل کنترل است و نیازی نیست برای مسافرت، به افراد ارز دولتی داده شود. وقتی قیمت ارز پایین باشد، مسافرتها و خریدهای غیرضروری شکل میگیرد که همین مسائل موجب افزایش تقاضای ارز میشود.

مدیر عامل بانک سینا تأکید کرد: سازوکار بین بانکی و پرداخت ارز از طریق شبکه بانکی اقدام مناسبی است، اما مهمترین مسئله تعیین قیمت واقعی ارز است، البته برخی اقلام مانند دارو و کالاهای بسیار مهم میتواند با قیمت ارز پایینتری تأمین شود، اما سایر اقلام باید با قیمت ارز واقعی تأمین شود.

وی ادامه داد: البته این امکان وجود دارد که به صورت موقت و کوتاهمدت بازار سفتهبازی به وجود بیاید، اما پس از مدت کوتاهی از بین خواهد رفت؛ ما مجاز نیستیم سرمایه ملی که همان نفت است را به این صورت خرج کنیم.

 اصلاح ساختار اقتصادی کشور براساس قیمت ارز واقعی

همتی تصریح کرد: هماکنون زمان مناسبی برای اصلاح ساختار اقتصادی کشور است که یکی از اصلاحات اساسی نرخ ارز و تغییر جهتگیری اقتصاد از واردات به تولید صادراتی است؛ در طول سالهای گذشته همواره تورم به وسیله واردات کنترل میشد، اما از این به بعد باید با تولید ملی واردات را کنترل کرد.

وی در پاسخ به این سؤال که علیرغم افزایش شدید قیمت ارز و مزیتدار شدن صادرات، در شش ماهه سال جاری حجم صادرات غیرنفتی حدود 4 درصد کاهش داشته است، در حالی که سال گذشته بیش از 28 درصد صادرات افزایش یافته بود، بنابراین افزایش نرخ ارز چه تأثیری داشته است؟ گفت: باید شرایط استثنایی را درنظر گرفت؛ وقتی برخی محدودیتها در تجارت خارجی وجود دارد، این مسائل هم پیش خواهد آمد و نمیتوان تأثیر این مسائل را نادیده گرفت.

مدیر عامل بانک سینا افزود: از طرف دیگر، تأثیر قیمت ارز بر صادرات به یکباره خود را نشان نمیدهد، بلکه حداقل دو سال زمان نیاز دارد تا تأثیر خود را بر افزایش صادرات نشان دهد. از زمان رایزنی با فعالان اقتصادی کشورها تا ثبت سفارش و برای صادرات کالا و ارسال آن به بازار هدف، حدود یک سال زمان نیاز است و همچنین تولید باید بر مبنای صادرات شکل بگیرد که این به زمان بیشتری نیاز دارد.

وی با تاکید بر اینکه افزایش نرخ ارز تنها راهکار حمایت از تولید نیست، گفت: مطمئنا این اقدام یکی از روشهای اثرگذار است؛ تولید ملی با شعار درست نمیشود بلکه ابزار مهم آن سود ناشی از تولید است که این سود هم در گرو گسترش تولید و توسعه بازار است.

وی ادامه داد: نظریه اصل شتاب در اقتصاد میگوید که سرمایهگذاری تابعی از تغییرات سطح محصول است، یعنی اینکه تولید بیشتر افزایش یابد که لازمه آن وجود بازار بیشتر است که در صورت عدم امکان گسترش بازار سطح تولید هم افزایش نمییابد. رشد محصول هم منجر به افزایش سرمایهگذرای میشود.

تأثیر بیشتر بهروری پایین و عدم کارایی بر هزینه تولید بیش از نرخ ارز

وی در پاسخ به این سوال که به دلیل اینکه بخش قابل توجهی از مواد اولیه تولید داخلی با واردات تامین میشود، آیا قیمت محصولات نهایی داخلی به واسطه افزایش نرخ ارز رشد نخواهد کرد، گفت: بله، این امکان وجود دارد اما هزینه عدم کارایی و بهرهوری پایین تولید، تاثیر بسیار بیشتری بر افزایش هزینه تولید دارد که دلیل اصلی آن عدم امکان رقابت تولید داخلی با کالای مشابه خارجی است.

به گفته وی، بیش از آنکه قیمت ارز بر هزینه تولید تاثیر داشته باشد بهرهوری پایین سرمایه و نیروی کار بر هزینه تولید تاثیرگذار است.

سیاست جایگزینی واردات شکستخورده است

همتی تاکید کرد: سیاست جایگزینی واردات در دنیا شکست خورده است و نباید دوباره نباید این اشتباه را تکرار کرد. این سیاست در قبل از انقلاب هم اجرا شد که شکست خورد و باید سیاست توسعه صادرات محور قرار گیرد؛ البته شرایط جهانی و روابط بینالمللی در توسعه صادرات و تجارت کشور تاثیرگذار است و تحلیلها باید مورد توجه قرار گیرد.