چرا قیمت خودرو کاهشی شد؟

با یک حساب سرانگشتی میتوان ادعا کرد منحنی قیمت خودروهای داخلی در بازار کنونی و در مقایسه با دوران اوج، حدود هفت درصد نزول پیدا کرده است. چند هفته پیش بود که بازار خودرو با رشدی ناگهانی در قیمت مواجه شد و رکوردهایی جدید از جمله پراید ۵۳ میلیونی و پژوی ۱۰۰ میلیونی را به ثبت رساند. روند نزولی تولید در کنار کاهش عرضه و همچنین ورود پولهای سرگردان به بازار خودرو و البته رشد بازارهای ارز و سکه، از جمله دلایل اصلی انفجار قیمتی اخیر بودند. حال گویا عکس این اتفاقات در حال رخ دادن است و از همین رو بازار خودرو روند نزولی را در قیمت به خود میبیند.آنطور که گزارشهای میدانی از بازار خودرو حکایت میکنند (برخی از این گزارشها البته توسط خودروسازان تهیه شدهاند)، منحنی قیمت خودروهای داخلی طی یکی دو هفته گذشته رو به نزول رفته است. بهعنوان مثال، قیمت پراید از ۵۳ میلیون تومان به زیر ۵۰میلیون تومان کاهش یافته و پژویی که در دوران اوج اخیر، ۱۰۰ میلیون تومان قیمت داشت، حالا ۷، ۸ میلیون تومان ارزان شده است.

در باب اینکه چرا بازار خودرو روندی نزولی را در قیمت، آن هم در این مقطع از سال (شب عید) پیش گرفته، دلایل مختلفی مطرح میشود. یکی از این دلایل، افزایش تیراژ خودروسازان است و همانطور که افت تولید، قیمتها را به اوج رساند، حالا روند افزایشی آن یکی از علل کاهش قیمت عنوان میشود. طی چند هفته گذشته، تولید خودروهای سواری افزایش قابلتوجهی داشته؛ بهنحویکه از دو هفته پایانی بهمن به بعد، تیراژ به بالای دو هزار دستگاه در هر یک از دو خودروساز بزرگ کشور نیز رسیده است.این روند رو به رشد به نوبه خود سبب بهبود عرضه خودروها به بازار شده تا دومین دلیل کاهش قیمت نیز شکل بگیرد. این نکته را نباید فراموش کرد که بخشی از این عرضه، به خودروهای پیشفروش شدهای مربوط میشود که طی چند هفته گذشته و پس از تعیین تکلیف قیمتی، تحویل شدهاند. گفته میشود خودروسازان نزدیک به یک میلیون دستگاه محصول پیشفروش کردهاند که بخشی از آن تحویل ثبتنامکنندگان شده است.اما نکتهای که خودروسازان کشور بسیار اصرار دارند آن را یکی از دلایل اصلی کاهش قیمت محصولات تولیدی در بازار عنوان کنند، فروش فوریهای آنها طی سه هفته گذشته است. بنابر حکم وزارت صنعت،معدن و تجارت، خودروسازان ملزم شدهاند از ابتدای اسفند امسال تا پایان سال، هر روز فروش فوری داشته باشند تا به این ترتیب قیمت خودروها در بازار شکسته شود.

بر این اساس، ایرانخودرو و سایپا تقریبا هر روز ۲۰ درصد از تولید روزانه خود را در محصولات مختلف، بهصورت فروش فوری (تحویل ۳۰ روزه) عرضه میکنند، آن هم با قیمتهایی چند میلیون تومان کمتر از بازار. هرچند خودروسازان اصرار زیادی دارند که طرح فروش فوری روزانه را دلیل اصلی کاهش قیمت عنوان کنند، با این حال این طرح یک ایراد بزرگ دارد و آن، رعایت نکردن فرمول حاشیه بازار است.گویا وزارت صنعت، معدن و تجارت الزام کرده که خودروسازان محصولات خود را با قیمتهایی به اصطلاح دستوری (قیمتهای تعیین شده از سوی ستاد تنظیم بازار) عرضه کنند.تبعات منفی این ماجرا خود را پس از تحویل خودروهای ثبتنامی، بیشتر نشان خواهد داد، چه آنکه اختلاف زیاد بین قیمت کارخانه و بازار خودروها، انگیزه دلالی و واسطهگری را باز هم بالا برده است.هرچه هست، اگرچه نمیتوان ادعا کرد فروش فوری روزانه خودروسازان نقشی در کاهش قیمت در بازار نداشته، با این حال بهدلیل تعداد محدود و همچنین اختلاف زیاد قیمت کارخانه و بازار محصولات، طرح موردنظر اثری کامل و جامع در این ماجرا نداشته است. حتی مشخص نیست خودروسازان در سال آینده نیز طرح فروش فوری روزانه را ادامه خواهند داد یا آن را متوقف میکنند.

اما کاهش قیمت خودرو در بازار، دلایل دیگری نیز دارد، از جمله بیم سرمایهگذاران و دلالان از آینده قیمتی آن. آنها خوب میدانند دلیل اصلی رشد قیمت خودرو، افت شدید تولید است و طبعا وقتی تیراژ افزایش یابد و عرضه بالا برود، منحنی قیمت نزول میکند؛ بنابراین بهنظر میرسد افزایش تولید خودروها طی چند هفته گذشته، سیگنالی منفی برای صاحبان پولهای سرگردان در بازار خودرو ارسال کرده و به آنها هشدار داده که با ادامه این روند، قیمتها رو به نزول خواهند رفت. طبعا با چنین چشماندازی، صاحبان پولهای سرگردان و دلالها ترجیح میدهند کمتر در بازار خودرو ریسک کنند.

اتفاقا در همان روزهای اوجگیری منحنی قیمت در بازار خودرو، عنوان شد یکی از دلایل این موضوع، ورود پولهای سرگردان است و حالا ظاهرا این پولها در حال خروج هستند. فعالان بازار میگویند، در حال حاضر فروشنده در بازار خودرو زیاد شده، اما خریدار کم است و این موضوع جدا از اینکه به کاهش قدرت خرید مشتریان مربوط میشود، با آینده مبهم قیمت نیز در ارتباط است. در واقع حالا که قیمتها نزولی شدهاند، بسیاری از مشتریان (بهخصوص مصرفکنندگان واقعی) ترجیح میدهند برای خرید خودرو صبر کنند؛ زیرا گمان میبرند قیمتها پایینتر خواهد آمد. اینکه گمانهزنی مشتریان به حقیقت خواهد پیوست یا سرابی بیش نیست، بستگی مستقیم به آینده تولید خودرو در کشور دارد.

بدون شک اگر روند افزایشی تولید ادامه یافته و خودروسازان بتوانند تیراژ خود را بیشتر کرده و محصولات به اصطلاح ناقص و دارای کسری قطعه را کامل کنند، عرضه بالا رفته و قیمت باز هم افت خواهد کرد. این البته در حالی است که روند افزایشی تولید در مقطع فعلی، ناشی از کمک مالی دولت به زنجیره خودروسازی کشور است و بنابراین با توجه به تداوم تحریم و مشکلات اقتصادی، تضمینی بابت ادامه این روند (بهخصوص در صورت قطع کمکهای دولتی) وجود ندارد. طبعا اگر تیراژ افزایش نیابد یا روند فعلی را حفظ نکند، نمیتوان خیلی به تداوم کاهش قیمت امیدوار بود.در نهایت اما یکی دیگر از دلایل روند نزولی منحنی قیمت در بازار خودرو، افت نرخ ارز و سکه عنوان میشود. قیمتها در بازار خودرو با توجه به ماهیت سرمایهای آن در ایران، معمولا متناسب با قیمت ارز و سکه بالا و پایین میشود و در مقطع فعلی به پیروی از این دو بازار، رو به افت گذاشتهاند.