آیا «کاویس» رابطه بیمه‌ها و خودروسازان را اصلاح می‌کند؟

خردادماه پارسال بود که بیمه گران در جلسه شورای عمومی سندیکای بیمه گران ایران از سامانه کاویس رونمایی کردند؛ این طرح مشترک شرکت های بیمه برای ساماندهی بیمه خودروهای صفر کیلومتر به شمار می رفت زیرا در سال های اخیر کارشکنی خودروسازان در پرداخت حق بیمه این دسته از خودروها، بیمه گران را معترض کرده بود.

در طرح کاویس که رهبری آن در اختیار بیمه ایران است، اطلاعات خودروهای صفر کیلومتر شرکت های مختلف خودروساز تجمیع می شود و طی دستورالعمل مصوب سندیکای بیمه گران به نسبت سهم شرکتها از بازار بیمه شخص ثالث، بین بیمهها تخصیص می دهد تا فرآیند صدور را انجام دهند.

در ماه های ابتدایی راه اندازی این سامانه خودروسازان تلاش داشتند از همکاری با کاویس امتناع کنند زیرا این کار به معنی پرداخت بدهی های معوق آنان به شرکت های بیمه بود، اما سرانجام این طرح اجرایی شد و آنطور که «محسن پورکیانی» مدیرعامل بیمه ایران در بهمن ماه اعلام کرد، ایران خودرو همه بدهی معوق خود را به بیمه ها پرداخته اما سایپا حدود یک هزار و 500 میلیارد تومان بدهی معوق دارد.

درباره چگونگی اجرای طرح کاویس و اینکه آیا می تواند انتظارات صنعت بیمه را برآورده کند، به سراغ «محمدابراهیم کاردگر» مدیرعامل بیمه دانا رفتیم.

چه شد که شرکت های بیمه با وجود رقابتی که دارند بر سر خودروهای صفرکیلومتر توافق کردند و کاویس شکل گرفت؟

- کاردگر: در گذشته هم سایپا و هم ایران خودرو بیمه نامه هایی را صادر می کردند که تا 20 درصد از اصل حق بیمه را برای خود نگه می داشتند؛ یعنی علاوه بر چهار تا پنج درصد حق صدور بیمه نامه و به همین میزان کارمزد، 20 درصد اضافه از بیمه نامه شخص ثالث کسر کرده و بقیه مبلغ که حدود 70 درصد بیمه نامه می شد را به شرکت ها می دادند.
این کار به دلیل زیان ده بودن رشته بیمه شخص ثالث در ایران، فشار مالی مضاعفی را بر منابع شرکت های بیمه وارد می کرد و در نتیجه شرکت ها را بر آن داشت تا در حوزه خودروهای صفر کیلومتر هم افزایی داشته باشند.

آیا این ارقام جدا از مبالغی است که به عنوان عوارض از شخص ثالث اخذ می شود؟

- کاردگر: بله؛ بر اساس قوانین مختلف از مبلغ دریافتی بابت حق بیمه شخص ثالث باید 10 درصد به عنوان عوارض به وزارت بهداشت پرداخت شود؛ حدود 2 درصد به نیروی انتظامی و راهداری بابت کاهش تلفات جاده ای می رسد و هشت درصد به صندوق تامین خسارت بدنی پرداخت می شود. البته باید به این رقم حدود پنج درصد کارمزد و به همین میزان حق صدور را هم افزود.

با این اوصاف می بینیم با اینکه رشته بیمه شخص ثالث سهم بزرگی در صنعت بیمه کشور دارد اما بخش قابل توجهی از آن صرف پرداخت عوارض مختلف می شود. ضمن آنکه 9 درصد هم سهم مالیات بر ارزش افزوده است؛ یعنی در عمل این رشته زیانده است و سودی برای شرکت های بیمه ندارد.

اگر شخص ثالث برای شرکت ها زیانده است پس چرا خودروسازان 20 درصد از اصل حق بیمه را به شرکت ها نمی دادند؟

- کاردگر: مشکل اینجا بود که خودروسازان صدور حق بیمه را نوعی سود برای خود می دانستند؛ یعنی با این رویکرد که صدور بیمه نامه برای صنعت بیمه سودده است، بخشی از مبالغ حق بیمه را به عنوان سود شناسایی می کردند که رقم آن چند برابر کل سود صنعت بیمه بود.

همین رویکرد شرکت های بیمه را بر آن داشت که برای خودروهای صفر کیلومتر فکر اساسی کنند که نتیجه آن طرح کاویس بود.

مشکل دیگر این بود که شرکت های بیمه حق بیمه را در زمان فروش خودرو به صورت نقد از خریداران دریافت می کردند اما به بیمه ها نمی دادند؛ این کار سبب شده بود شرکت های بیمه در شرایطی به زیان دیدگان حوادث جاده ای خسارت بپردازند که پولی بابت حق بیمه آن دریافت نکرده اند.

حجم بالای بدهی های معوق خودروسازان عامل دیگری بود که بیمه ها بر سر کاویس به توافق برسند.

چرا رهبری کنسیرسیوم خودروهای صفر کیلومتر به بیمه ایران داده شد؟

- کاردگر: این کار دلایل قانونی دارد؛ قانون بیمه شخص ثالث، بیمه ایران را ملزم کرده به عنوان تنها شرکت دولتی تحت هر شرایطی بیمه شخص ثالث به صاحبان خودرو بفروشد، در حالی که دیگر شرکت های بیمه در فروش بیمه نامه شخص ثالث مختار هستند.

پس از اجرای کاویس آیا بدهی های جدیدی از خودروسازان به بیمه ها رسیده است؟

-کاردگر: مطالباتی که شرکت ها از خودروسازان داشتند، بدهی های معوق و مربوط به پیش از اجرای طرح کاویس است و بدهی جدیدی نداریم؛ اجرای طرح کاویس این خوبی را برای صنعت بیمه داشته که خودروسازان را ملزم به رعایت تعهداتشان کرده است.

این پرسش مطرح است که چرا وقتی بیمه ها از خودروسازان طلب داشتند، باز هم حاضر به قبول صدور بیمه نامه برای خودروهای صفر کیلومتر بودند؟

- کاردگر: در صنعت بیمه، فروش بیمه نامه شخص ثالث راحت ترین کار است؛ شرکت های کوچک برای اینکه سهمی از بازار داشته باشند، سعی می کنند از طریق این رشته حوزه فعالیت های خود را توسعه دهند.

یکی از مشکلات صنعت بیمه این است که خصوصی سازی زمانی انجام شد که آمادگی لازم برای آن وجود نداشت؛ یعنی ریل گذاری خصوصی سازی در این صنعت صحیح نبود و به همین دلیل امروز شاهد رقابت های ناصحیح از جمله ارائه نرخ های غیرفنی بین بیمه ها هستیم.

به نظر شما خصوصی سازی در صنعت بیمه چطور باید انجام می شد؟

- کاردگر: ابتدا باید رهبری قیمت ها را به بیمه ایران به عنوان شرکت بیمه دولتی می دادیم تا نرخ ها در صنعت بیمه فنی و کارشناسی باشد؛ در این صورت شرکت های کوچک هم آرام آرام با شرایط بازار کار می کردند و دیگر از این پدیده که شرکت ها برای به دست آوردن بازار نرخ های غیرفنی بدهند، خبری نبود و بتدریج خصوصی سازی صحیح شکل می گرفت.

در این صورت رقابت در صنعت بیمه چه می شود؟

- کاردگر: برای رقابت صحیح ابتدا باید ادبیات رقابت را آموخت؛ وقتی این مشکل حل شد، می توان بازار را آزاد کرد که همه آزادانه فعالیت کنند.

در مجموع چقدر به موفقیت طرح کاویس امید دارید؟

- کاردگر: این طرح با همکاری همه شرکت های بیمه، الگوی موفقی از رفاقت در کنار رقابت در بازار صنعت بیمه خواهد بود و امیدواریم بتوان منافع صنعت بیمه، خودروسازان و صاحبان خودرو را با اجرای کامل آن تامین کرد.