بی‌کیفیت‌های گران قیمت در آشفته بازار اقتصاد

هر چیزی عمر مفیدی دارد و پس از آنکه عمر مفیدش به سر آمد، باید از دور خارج شود که نمونههای آنرا میتوانیم در سالهای اخیر مشاهده کنیم. یکی از این موارد، انواع خودرو است. هنوز یادمان نرفته که وقتی اتوبوسهای شرکت واحد از خیابانی عبور میکرد، دود ناشی از ضعف تکنولوژی موتور این خودرو باعث میشد تا خیابان مدتی در دود سیاه و غلیظی محو شود. هنوز به خاطر داریم که ماشینهای سواری به اندازهای قدیمی و البته بی کیفیت بود که دود موتور این خودروها نیز دست کمی از اتوبوسهای شرکت واحد نداشت و این در مورد کامیونها نیز صادق است. در گذشته وضعیت صنعت خودرو سازی به نوعی محدود بود که اگر یک پیکان صفر میخریدیم و چندین سال سوار میشدیم، بازهم قیمت خود را حفظ کرده بود و در اثر مشکلات مالی کشور، پیکان بهترین خودرو محسوب میشد و همواره مشتری خودش را داشت. تا اینکه یک باره دگرگونی در صنعت خودرو سازی کشور رخ داد و نسل جدید خودروها وارد کارخانههای کشور شد و در تصمیمی مهم، خودرو پیکان از خط تولید خارج شد و این روال نوسازی خودرو در کشور ادامه داشت. تا سال 84 که دولت احمدینژاد مدیریت کشور را بر عهده گرفت، فرهنگ خرید خودرو تعریف تازه ای بر مبنای مصادیق جهانی یافته بود. بدین معنا که برای خودروها عمر مفید تعریف شد و تولید کارخانجات خودرو سازی به اندازه ای بالا رفته بود که به دنبال مشتری یا بهتر بگوییم بازار خرید میگشتند. در نتیجه قانون خودرو فرسوده مصوب شد و شرکتهای لیزینگ شکل گرفت. از سوی دیگر از تردد خودروهای قدیمی جلوگیری شد و هر سال نیز نسلی از خودروها، از رده خارج میشد تا خودروهای به روز که مصرف کمتری داشتند و البته آسایش و آرامش بیشتری برای مصرف کننده به همراه داشت جایگزین خودروهای قدیمی شوند. تا آنکه امروز در نقطه ای ایستاده ایم که در نتیجه عملکرد ضعیف مدیران کشور، تاریخ گذشته در حال تکرار شدن است و دوباره خودرو فرسوده قیمت پیدا کرده است.

در بازار چه خبر است

بازار فروش خودرو هر جمعه و یا روزهای تعطیل در جنوب تهران فعال میشود. در گذشته این بازار کلی بود و تمام خودروها در یک محل عرضه میشد تا آنکه به مرور زمان با کاهش تعداد خودروهای قدیمی، بازار عرضه خودرو نیز به خودروهای مدل بالا و مدل پایین تقسیم شد. وارد این بازار میشویم تا از قیمت و شرایط خرید و فروش خودرو آگاه شویم. پدری به همراه پسر جوانش که تازه گواهینامه گرفته، برای خرید خودرو به این مرکز آمده و به دنبال پراید میگردند و در حال بازدید پراید عدسی رنگی هستند. تقریبا به توافق رسیدهاند اما مشکل کمبود نقدینگی خریدار است. فروشنده 6 میلیون و 500 هزار تومان بابت خودرو عدسی رنگی میخواهد که به قول خودش از صفر کیلومتر دست خودش بوده و در سال 84 آنرا به قیمت 6 میلیون و 900 هزار تومان خریده است. خریدار هم که با هزار مکافات توانسته 6 میلیون تومان پس انداز کند، از خریدار تخفیف میخواهد. خریدار میگوید: دو ماه قبل برای خرید چنین خودرویی به همین بازار آمده بودم و قیمت 5 میلیون و 200 هزار تومان بود و من به خاطر 200 هزار تومان لجبازی کردم و نخریدم و الان با 6 میلیون تومان آمده ام که چند مدل بالاتر بخرم، اما متوجه میشوم که باید چند مدل پایین تر بخرم. آخر این چه مملکتی است؟

صاحب پراید هم ناراحت است و میگوید: ایکاش که من هم یک سال قبل ماشینم را فروخته بودم، آن وقت میتوانستم با اضافه کردن 2 میلیون تومان یک خودرو در حد صفر بخرم اما اکنون باید 6 میلیون بگذارم تا بتوانم یک خودرو صفر بخرم. فروشنده نیز با طرح این سوال که این چه مملکتی است میگوید: این درست است که 7 سال سوار این ماشین بشوم و همان پولی را بگیرم که 7 سال قبل داده بودم؟

نکته جالب اینجاست که ماشینهای قدیمی و تصادف کرده زیاد شده و افرادی که توان مالی زیادی ندارند و با هزار قرض توانسته اند پولی جمع و جور کنند به دنبال یک چهارچرخه میگردند. عده ای به دور یک پراید سفید مدل 75 جمع شده اند و بحثهایی که رد و بدل میشود در نوع خود جالب است. خریدار تخفیف میخواهد و تحلیل میکند که این خودرو 16 سال پیش تولید شده و کم کم باید اوراق شود. فروشنده هم میگوید: این خودرو «اصل کره» است و بهترین لوازم را روی آن بسته اند.

امروزه خودروهایی که تولید میشود ماشین کوکی است و تمام قطعاتش چینی و یک بار مصرف است. این فروشنده پراید مدل 75 میگوید: اگر یک سری به تعمیرگاهها بزنید، خودروهایی که صفر کیلومتر هستند و تازه از کارخانه بیرون آمده، جلوی تعمیرگاهها صف کشیدهاند. اما همین پراید کره ای اصل، معنای تعمیرگاه را نمیداند. بنابراین اگر این ماشین را بخرید خیلی بهتر از آن است که خودرو صفر کیلومتری بخرید که کلی از قطعاتش بی کیفیت چینی است.

رویایی برای حقوق بگیران

کمکم زندگی کردن در ایران برای حقوق بگیران سخت میشود زیرا با رشد فزاینده قیمتها و افزایش نامناسب دستمزدها، امکان خرید بسیاری ازکالاها و خدمات برای قشر حقوق بگیر رویایی بیش نیست. در گذشته اگر یک کارگر یا کارمند قصد میکرد خودرویی بخرد، با دریافت یک وام 5 یا 7 میلیون تومانی میتوانست خودرو صفر کیلومتری را از کارخانه خریداری کند و ماهیانه نیز مبلغی بین 130 تا 150 هزار تومان را به صورت اقساط بپردازد. به عبارت بهتر یک خودرو پراید که مبلغ آن 7 میلیون تومان بود با یک وام 5 میلیون تومانی و پیش زمینه 2 میلیون تومان به راحتی قابل تهیه بود، اما اکنون برای خرید همین پراید باید 12 میلیون تومان بپردازید. یعنی اگر موفق شوید از 7 خان مدیریت بانکها عبور کنید و وام 5 میلیون تومانی خرید خودرو را دریافت کنید، تازه اول ماجراست و باید 7 میلیون تومان هم از قبل داشته باشید. در این رابطه «مسعود–ح» که به تازگی یکی از محصولات ایران خودرو را خریداری کرده میگوید: چند ماه قبل برای خرید خودرو به کارخانه مراجعه کرده بودم و قیمت بالا رفته بود من هم به گمان اینکه قیمتها بی حساب و کتاب بالا رفته و به زودی پایین میآید، منصرف شدم. اما وقتی دیدم روز به روز بیشتر گران میشود به ناچار این خودرو را با شرایط لیزینگ به قیمت 19 میلیون تومان با اقساط ماهیانه 850 تومان خریدم.

اما تاسف آور اینجاست که هنوز 3 ماه از خرید آن نگذشته که قیمت آن 24 میلیون تومان شده است. اکنون سوال اینجاست که آن کارگر یا کارمندی که بر اساس مصوبه شورای عالی کار باید ماهیانه 390 هزار تومان دستمزد بگیرد، آیا میتواند به خرید خودرو فکر کند یا به زودی شاهد خواهیم بود که خودروهای فرسوده خارج از رده، در بین اقشار آسیب پذیر معامله میشود و دوباره به خیابانها باز میگردد.

سوء مدیریت در اداره کشور

در این رابطه یک عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی با ابراز تاسف از بالا رفتن قیمت خودرو میگوید: متاسفانه تورم و گرانی مختص به خودرو نیست، بلکه امروزه همه چیز چند برابر شده است.

سید شریف حسینی با اشاره به بالا رفتن قیمت دلار میگوید: بسیاری از قطعات خودروها از خارج وارد میشود و آن قطعاتی هم که وارد نمیشود و در داخل تولید میکنیم، مواد اولیه ای میخواهد که با ارز وارد میشود. وی با یادآوری اینکه قیمت ارز در مدت کوتاه 18 ماهه بیش از 3 برابر رشد داشته است میگوید: معنای بالا رفتن قیمت ارز ، پایین آمدن ارزش پول ملی است و چون بسیاری از خودروهای داخلی به صورت مونتاژ تولید میشود باید هم قیمت آن بالا برود.

نماینده اهواز با اعلام اینکه اکنون خط تولید برخی خودروها متوقف شده است میگوید: به دلیل آنکه کشورمان در تحریم قرار گرفته و بسیاری از کشورها کالاها و قطعات مورد نیاز کشورمان را تامین نمیکنند ناچار شده ایم خط تولید برخی خودروها را متوقف کنیم. وی با اشاره به اینکه اکنون کارخانههای بزرگی مانند پژو فرانسه در نتیجه تحریم ایران با بحران مواجه شدهاند میگوید: بسیاری از کارگران کارخانه پژو فرانسه اخراج شده اند و همین امر بیانگر اهمیت بازار ایران بر کارخانه بزرگ فرانسوی است.

حسینی میافزاید: با یک تحلیل ساده متوجه میشوید که وقتی کارخانه بزرگ فرانسوی با تحریم ایران دچار بحران به این بزرگی میشود بنا براین حجم قابل توجهی از تولید خودرو در ایران به پژو مربوط است.وی در پاسخ به اینکه خریداران خودرو از کیفیت قطعات آن ناراضی هستند میگوید: متاسفانه درد بزرگ کشورمان، سوءمدیریت است. اگر به قطعه سازان مراجعه کنید متوجه میشوید که مطالبات سنگینی از کارخانههای خودرو سازی دارند و خودروسازان این مطالبات را نمیپردازند. از سوی دیگر قطعات را از تولید کنندههای چینی وارد میکنند.

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس با تاکید بر اینکه خودرو سازان برای کاهش قیمت مجبور شدهاند کالای بی کیفیت چینی را بخرند میگوید: از یک سو کارخانههای تولید قطعه به دلیل کمبود سرمایه در گردش مجبور شده اند کارگران را اخراج و کارخانه را تعطیل کنند و از سوی دیگر قطعه بی کیفیت چینی را بر روی خودرو تولید داخل نصب میکنیم و باعث میشویم تا خودرو ایرانی به یک خودرو بی کیفیت مشهور شود.

وی با اشاره به اجرای غلط هدفمندی یارانهها میگوید: قرار بود دولت 30 درصد درآمد ناشی از هدفمندی یارانهها را در اختیار صنایع قرار دهد که متاسفانه این کار را نکرده و اکنون هیچ کارخانه ای را پیدا نمیکنید که از اجرای غلط هدفمندی یارانهها زیان ندیده باشد.

شریف حسینی با ابراز تاسف از اینکه کشور از سوءمدیریت دولت رنج میبرد میگوید: وقتی هم با هزار دلیل حاضریم ثابت کنیم که 80 درصد مشکلات کشور ناشی از سوءمدیریت دولتمردان است، رییس جمهور ناراحت میشود و نمایندگان مردم را به خاطر شفاف سازی متهم به غرض ورزی میکند.

دلالان خودرو باعث گرانی

طبق معمول که در کشورمان برای هر سوءمدیریتی یک بهانه ای میآورند و به جای اینکه مشکل را شناسایی و از ریشه حل کنند یک مقصر میتراشند تا گناه را بر گردن او بیندازند، دربرخی اظهار نظرها شاهد بودیم که نقش دلالها و نمایشگاههای اتومبیل در گرانی خودرو برجسته شده است.در این رابطه مالک یکی از نمایشگاههای اتومبیل در پاسخ به اینکه چرا قیمت خودرو بالا رفته است و آیا نمایشگاه داران دراین گرانی نقش دارند میگوید: ما که ناراحت نیستیم، اگر تا دیروز یک درصد سهم بنگاه از معامله یک خودرو 5 میلیون تومانی 50 هزار تومان میشد، امروز که خودرو 10 میلیون تومان شده، سهم بنگاه هم 100 هزار تومان میشود. بنابر این افزایش قیمت خودرو برای ما بد نشده است.

وی با تاکید براینکه بالا رفتن قیمت خودرو باعث رکود بازار میشود میگوید: اگر قیمت پایین باشد معامله بیشتر میشود و هنگامیکه قیمت بالا میرود باعث کاهش معامله میشود. این نمایشگاه دار ماشین با طرح این پرسش که چرا گران شدن خودرو را از چشم نمایشگاه دار میبینید میگوید: بهتر است دلیل گرانی را از کارخانههای خودرو ساز بپرسید. اگر کارخانههای تولید خودرو ارزان بفروشند قیمت پایین میآید و اگر گران بفروشند قیمت بالا میرود.

وی ادامه میدهد: گمان میکنید اگر قیمت پژو پارس صفر کیلومتر 15 میلیون تومان مانده بود، امروز یک پژو پارس که 4 سال قبل تولید شده، بازهم 15 میلیون تومان معامله میشد؟ این نمایشگاه دار اتومبیل با اشاره به بالا رفتن قیمت دلار میگوید: همین الان از همین بقال کناری پنیر بخرید و ببینید که قیمت آن 30 درصد بالا رفته و هنگامی که اعتراض کنید، پاسخ میدهد که قیمت دلار بالا رفته است. هیچ کسی هم نمیپرسد که دلار چه ربطی به پنیر دارد؟ وقتی گاو، علوفه، کارگر و خلاصه همه چیز مربوط به تولید پنیر در داخل کشورمان است و ربطی به بازار جهانی ندارد گران شدن آن چه معنایی دارد؟ اما ماشینی که قطعات آن از خارج میآید، در تحریم هستیم، قیمت دلار هم 3 برابر گران شده و خط تولید هم پایین آمده است، دایم میپرسیم که چرا قیمت بالا رفته است؟

بیکیفیتهای گران قیمت

با وجودی که قیمتها روز به روز بالا میرود اما از کیفیت خبری نیست. هیچ کس نمیپرسد خودرویی که قیمت آن درمدت کوتاهی 2 برابر شده از نظر کیفیت چه تغییری کرده است. البته تا دیروز آقایان ژست خودکفایی میگرفتند و اعلام میکردند که پراید و پژو در ایران ملی شده و از صفر تا صد آنرا در داخل کشورمان تولید میکنیم و دیگر نیازی به خارج از کشور نداریم. اما اکنون که قیمتها را بالا میبرند، گرانی دلار را بهانه میکنند، تحریمها را مطرح میکنند و با نمایش دادن تظاهرات کارکنان کارخانه پژو فرانسه، چنین القا میکنند که تحریم ایران کارخانه پژو را به معرض بحران کشیده است! اگر این ادعا درست است چرا تا دیروز ژست خودکفایی میگرفتید و اگر این اظهارات درست نیست و شاید کمی تا قسمتی درست باشد و تحریمها ربطی به صنعت خودرو کشور ندارد و تولید خودرو صد در صد داخلی است، چرا قیمت آن را بالا بردهاید؟