سرچشمه تورم کجاست؟

همچنین درصد تغییرات شاخص کل در 12ماه منتهی به فروردینماه نسبت به مدت مشابه سال قبل برای کل کشور 30/6 درصد اعلام شده است. درمورد این پرسش که اصولا اتخاذ چه سیاستهای اشتباهی از سوی دولتها باعث بروز ابرتورم در اقتصاد میشود، باید بگویم در مجموع، به ویژه در ایران، تورم از کسری بودجه دولت سرچشمه میگیرد؛ به این معنا که دولت در بودجههای سالانه هزینههایی را برای خود تعریف میکند و رقمهایی برای هر هزینه در نظر میگیرد. در طول سال، بخشی از درآمدهایی که باید برای پوشاندن این هزینهها به دست آید، به طور معمول محقق نمیشود. در چنین وضعی، دولتها بهجای اینکه هزینهها را کاهش دهند یا اینکه منابع درآمدی خودشان را متنوع کنند، به منابع بانک مرکزی به اشکال مختلف متوسل میشود. در مقطعی، دولتها اسکناس چاپ میکردند، اما اکنون شیوه آن متفاوت شده است. برای مثال، فروش اوراق قرضه یا اعطای وام به شبکه بانکی و راههایی از این قبیل در پیش گرفته میشود که سرچشمه تورم است. درحقیقت، تورم یک پدیده پولی است که از به اصطلاح افزایش حجم پول نسبت به میزان تولید کالا یا خدمات حاصل میشود. راه مهار تورم نیز پوشاندن عللی است که در بالا توضیح داده شد. یعنی دولت در زمان تدوین بودجه، باید بهگونهای عمل کند که در طول سال و طی سالیان متعدد کسری بودجه نداشته باشد. کسری بودجه طی سالیان مختلف روی هم انباشته شده است و امروز به نظر میرسد بعد از اینکه ما توانستیم نرخ تورم را به زیر 10 درصد برسانیم، دوباره راه پرشتابشدن نرخ تورم را باز کردیم. درمورد اینکه یکی از اهداف عملیات بازار باز، مهار تورم اعلام شده و بهتازگی خبرهایی در این زمینه منتشر شده است، باید بر این نکته تاکید داشته باشم که موفقیت عملیات بازار باز در مهار تورم به این بستگی دارد که این ابزار با چه میزان کارآمدی مورد استفاده قرار گیرد. به این معنا که اقتصاد از متغیرهای بههم پیوسته و بازارهایی که بههم متصل هستند، تشکیل میشود، اما سیاستمداران معمولا این پیوندهای ظریف و دقیق را نمیبینند و سر آنها به یک بازار مثلا بازار ارز یا بازار سرمایه گرم میشود. این موضوع نیازمند تدوین بستهای از سیاستهاست تا عملیات بازار ارز در زمینه مهار تورم با موفقیت همراه شود. البته ذکر این نکته نیز ضروری است که ما در این زمینه تجربه کافی نداریم و باید منتظر ماند و دید که بانک مرکزی و هیات مدیرهای که به این منظور انتخاب شده است، با چه میزان کارآمدی عمل خواهد کرد. به نظر میرسد، نفس کار درست است، منتهی موفقیت آن را در مهار تورم، باید در عمل و در مرحله اجرا مشاهده کرد.