به دنبال ساماندهی خرید و فروش نقدی ارز به تصمیم شورای پول و اعتبار بازار متشکل ارزی تشکیل شد و حدود ۵ ماهی است که مسئولین و فعالان این حوزه هریک با اعلام خبر یا نظری از فرآیند تشکیل این بازار می‌گویند.
بازار متشکل ارزی که رییس کل بانک مرکزی تشکیل آن را یکی از اولویت‌های مهم این بانک در سال ۹۸ عنوان کرد و آغاز به کار این بازار را یکی از ۶ برنامه بانک مرکزی برای مقابله و خنثی کردن فشارهای آمریکا و تلاشی در جهت حفظ و تقویت ثبات نسبی بازار ارز، از طریق عملیاتی کردن این بازار دانست.
مسئولان و تصمیم گیران این حوزه برای جمع‌آوری بازار ارز از خیابان و کوچه و پس کوچه ها و جمع‌آوری بازار غیر متشکل تمام تلاش خود را به کار گرفتند تا معاملات نقدی ارز را به صورتی متشکل و یکپارچه به بازار متشکل ارزی منتقل کنند.
شفافیت در بازار
به گفته کوروش پرویزیان، رییس کانون بانک‌ها و موسسات اعتباری، تاسیس بازار متشکل ارزی گامی رو به جلو در جهت شفافیت است که امکان بیشتری برای خرید و فروش ارز توسط صرافی‌ها و عوامل موثر در بازار ایجاد خواهد کرد و خوشبختانه این شرکت مصوبه مجامع نظارتی عالی کشور و شورای پول و اعتبار را دارد.
وی همچنین آغاز به کار این بازار را عاملی برای شفافیت و افزایش دقت در خرید و فروش نقدی ارز نسبت به گذشته می‌داند و دراین باره گفت: در این بازار افرادی که نیاز به اسکناس ارز دارند راحت‌تر می‌توانند به بازار ورود کنند و با کارمزد پایینی برای رفع نیاز خود اقدام کنند.
همچنین رضا ترکاشوند، رییس سابق کانون صرافان ایرانیان نیز درباره تشکیل این بازار، اظهار داشت: برای از بین بردن مشکلات ارزی باید چنین بازار شفافی که در آن عرضه و تقاضا، خریدار و مشتری و محل تامین پول و محل انتقال آن مشخص باشد تشکیل شود، این اقدام آرزوی ٧٠ ساله سیستم ارزی کشور است.
ساز و کار معاملات در بازار متشکل ارزی
به گزارش ایبِنا، این بازار یک شرکت خصوصی و متشکل از کانون صرافان، کانون بانک‌های دولتی، کانون بانک‌های خصوصی و فرابورس و با نظارت بانک مرکزی است که این بانک با رصد فعالیت‌ها در صورت لزوم برای ایجاد تعادل در بازار دخالت می‌کند و نظارت بانک مرکزی بر این بازار به صورت سیستماتیک و غیر مستقیم خواهد بود.
مدل کلی بازار به نحوی طراحی شده است که در فاز اول، معاملات نقدی ارز (اسکناس) راه اندازی و سایر روش‌های معاملات ارزی در مراحل بعد گسترش می‌یابد. بازار کارگزار محور بوده و عملیات مدیریت بازار توسط تشکیل خود انتظام انجام شده و بر اساس دستور العمل‌های مصوب بانک مرکزی فعالیت خواهد کرد.
ضمناً سیستم سفارشات و معاملات مبتنی بر سفارش خواهد بود و یکی از پیش نیازهای حضور در این بازار ارائه یک حساب ارزی و حساب ریالی به بانک مرکزی و اعطای مجوز برای برداشت از این حساب‌ها به منظور انجام معاملات ارزی است. این بازار یک بازیگر بزرگ یعنی بانک مرکزی دارد که بر حسب وظایف سیاست‌گذاری خود می‌تواند موقعیت خرید و فروش بگیرد.
نرخ‌گذاری در این بازار به این صورت انجام می‌شود که سیستم، پیشنهادهای عرضه از سوی فروشندگان را از پایین‌ترین قیمت به بالاترین و پیشنهادهای خرید را از بالاترین قیمت به پایین‌ترین می‌چیند سپس مظنه‌ها توسط سیستم به یکدیگر مرتبط و با اولین معامله، قیمت ابتدای روز کشف خواهد شد. این روند معاملاتی دقیقا مشابه سایر معاملات بورسی انجام خواهد شد.
نحوه فعالیت این بازار به گونه‌ای است که افراد حقیقی نمی‌توانند در بازار متشکل ارزی خرید و فروش کنند، این افراد برای تامین نیاز ارزی خود باید مانند گذشته به صرافی‌ها مراجعه کنند. تنها بانک‌ها و صرافی‌های مجاز قادر به اخذ کد و خرید و فروش در این بازار هستند و قرار است در بازار متشکل ارزی برای معاملات اسکناس و نقد انجام شود بر این اساس صادرکنندگان و دارندگان ارز می‌توانند از طریق صرافی‌ها برای فروش، نرخ مورد نظر خود را در سامانه بازار متشکل به ثبت برسانند.
نحوه تعیین نرخ ارز
نرخ‌ها در بازار متشکل ارزی بر اساس عرضه و تقاضا تعیین خواهند شد و دستوری نخواهد بود. خریداران و فروشندگان با سازوکاری مانند بورس، پیش از آغاز معاملات، تقاضاهای خود را ثبت کرده و در نهایت بر اساس نزدیک ترین قیمت، معاملات انجام خواهد شد.
از بازار نقدی تا بازار آتی ارز
اخیرا نیز رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار درباره تشکیل این بازار و توافق با بانک مرکزی، گفت: با بانک مرکزی توافق داریم که بازار نقد که همان بازار متشکل ارزی است در بازار پول باشد و بازار آتی ارز در بازار سرمایه باشد.
شاپور محمدی با بیان اینکه بازار متشکل ارزی با همت بانک مرکزی و کمک بورس و فرابورس راه اندازی شد، افزود: بورس نرم افزار و دستورالعمل معاملات را در اختیار بانک مرکزی قرار داد و این بازار درحال جان گرفتن است و این بازار، بازار نقد خواهد بود. بازار متشکل ارزی بازار نقد است و بازاری که در بازار سرمایه راه اندازی می شود بازار آتی ارز خواهد بود.
تعریف نقش بازارگردانی برای بانک مرکزی، با تشکیل بازار متشکل ارزی
مدیرعامل بانک توسعه صادرات نیز در تازه‌ترین اظهارات خود با تاکید بر اینکه متاسفانه در حال حاضر در بازار ارزی سامانه منسجمی برای کشف قیمت نداریم، توضیح داد: مردم عادی برای تامین ارز مورد نیاز خود به صرافی ها مراجعه می‌کنند و ارز را (تا سقف ۲۰۰۰ دلار) با نرخی که در سامانه سنا هست تهیه می‌کنند؛ حتی با راه اندازی بازار متشکل، مردم در همان چارچوب کار خواهند کرد؛ در واقع بازار متشکل برای معاملات صرافی‌ها با یکدیگر، بانک ها با هم و یا صرافی ها با بانک‌ها و شرکت های عرضه کننده عمده ارز راه اندازی شده است.
علی صالح‌آبادی افزود: در واقع این بازار یک بازار عمده فروشی ارز است و نه خُرده فروشی. در این میان بانک مرکزی به عنوان بازار گردان در این بازار حضور دارد. مهم‌ترین دستاورد راه‌اندازی بازار متشکل، تعریف نقش بازارگردانی برای بانک مرکزی است. بازارگردانی بانک مرکزی مهم ترین نقشی است که بازار متشکل ارزی دارد و این ویژگی می‌تواند تاثیر مهمی در بازار ارز داشته باشد.
در هفته گذشته نیز کانون صرافان ایرانیان طی نامه‌ای لیست مدارک درخواستی از صرافی‌های عضو برای پیش‌ثبت‌نام بازار متشکل ارزی را ارسال کرد که براین اساس مهلت دارند تا ۱۱ خرداد برای پیش ثبت‌نام و ارائه مدارک اقدام کنند.
پایان خرداد، آغاز فعالیت بازار متشکل ارزی
در پایان نیز ذکر این نکته ضروری است که به گفته دست اندرکاران این بازار متشکل ارزی در حال حاضر فعالیت‌های این بازار در مرحله پایلوت قرار دارد که پس از اتمام این مرحله و تا پایان خردادماه فعالیت رسمی این بازار آغاز خواهد شد.
ایبنا