روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال در گزارشی نوشته است که سیاست اعمال مجازات علیه دیگر کشورها از سوی آمریکا، موجب شده است نه تنها مخالفان، بلکه بسیاری از کشورها از جمله متحدان آمریکا نیز به دنبال کنار گذاشتن دلار آمریکا از مبادلات تجاری و بین المللی خود باشند.
در گزارش وال‌استریت ژورنال آمده است: کشورهای متحد آمریکا و مخالفان به دنبال جایگزین مناسب برای دلار در مبادلات تجاری خود هستند. این موضوع برای اتحادیه اروپا و هند امری ضروری است تا بتوانند با ایران به تجارت بپردازند. همچنین چین و روسیه نیز در تلاش برای فرار از کنترل آمریکا هستند.
متحدان و مخالفان آمریکا تلاش می‌کنند تا با جایگزینی سیستم هایی که به دلار آمریکا وابسته نباشند، از کنترل این کشور بر تجارت بین المللی خود جلوگیری کنند. تصمیم دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا در خروج از توافق هسته ای با ایران و اعمال مجازات های اقتصادی علیه این کشور موجب شد تا این روند سرعت بگیرد.
انگلیس، آلمان و فرانسه از این قبیل مجازات ها که به طور ویژه هرگونه داد و ستد دلاری با بانک های ایرانی را ممنوع می‌کند، پشتیبانی نکردند. هند نیز مراتب نارضایتی و ناخرسندی خود را اعلام کرده است. در کنار این که هندی ها به نفت ایران نیاز دارند، ایران یکی از شرکای طولانی مدت هند محسوب می شود. به همین دلیل از ماه نوامبر گذشته، یک سیستم جایگزین بین دو کشور به اجرا در آمده است.
چین و روسیه نیز تمایل دارند از کنترل آمریکا خارج شده و سیستم‌های غیرقابل کنترل توسط آمریکا را استفاده نمایند. به علاوه، این دو کشور تفاهم نامه هایی به روبل و یوآن به امضاء رسانده اند و دلار را از معاملات خود حذف کرده اند.
با توجه به اهمیت این موضوع خبرگزاری فارس گفتگویی با پروفسور «ریچارد کوپر» اقتصاددان برجسته معاصر و کسی که در دوران جیمی کارتر برای مدتی بسیار کوتاه سرپرست وزارت امور خارجه آمریکا بوده، انجام داده است.
وی استاد اقتصاد بین الملل در دانشگاه هاروارد و عضو کمیته سه جانبه در شورای روابط خارجی آمریکاست. وی همچنین عضو موسسه بروکینگز است و سابقه کار به عنوان رئیس شورای اطلاعات ملی از سال 1995 تا 1997 میلادی، معاون ویر اقتصاد امریکا از 1965 تا 1966 و رئیس شورای مشاوران اقتصادی دولت امریکا را دارد. او از دانشگاه هاروارد دکتری اقتصاد گرفته است.
روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال در گزارشی با بررسی روند حذف دلار از تجارت بین المللی، بیان کرده است که مجازات های آمریکا علیه دیگر کشورها موجب شده حتی متحدان آمریکا نیز به فکر کنار گذاشتن دلار از مبادلات باشند. به نظر شما حذف دلار از مبادلات بین المللی چقدر شدنی است؟
کوپر: در کوتاه مدت و میان مدت حذف دلار امریکا از تجارت بین الملل ممکن و میسر نیست. اما تلاشهایی که برای مبادلات تجاری میان طرفهای غیر آمریکایی بر اساس ارزهای دیگر صورت می گیرد می تواند دلار از مبادلات حذف کند و این امکانپذیر است.
مطابق گزارش وال استریت ژورنال سیستم پرداخت یوآنی CIPS که توسط چین راه اندازی شده است می تواند در آینده به عنوان جایگزینی برای سیستم سوئیفت باشد. آیا این سیستم می تواند سوئیفت را کنار بزند؟
کوپر: درباره سیستم پرداخت یوآنی CIPS که توسط چین راه اندازی شده است اطلاعات کافی ندارم. اما اگر این سیستم پرداختی برای تجارت میان چین، روسیه و تعدادی دیگر از کشورهاست این سیستم می تواند «سوئیفت» را کنار بزند و تجارت میان آن اعضا را ممکن سازد.
اما روسیه در این صورت ناگزیر خواهد بود که نفت و گاز خود را بفروشد و ارز دیگری غیر از دلار دریافت کند. این موضوع درباره فروش برخی منابع معدنی این کشور نیز مصداق دارد.
تجارت بین الملل بر اساس دلار بنا شده است و این موضوع برای آمریکا این امکان را فراهم می آورد تا بر جریان واردات و صادرات نظارت و کنترل داشته باشد. لذا حتی اگر دلار در تجارت جهانی به عنوان ارز مسلط باقی بماند، راه اندازی سیستم های جدید، فرصت های آمریکا برای تحمیل سیاست های خود و استفاده مجدد از مجازات را کاهش می دهد. ارزیابی شما چیست؟
کوپر: بله اگر دلار در تجارت بین المللی از سوی برخی کشورها(طرفهای ثالث) کنار گذاشته شود در این صورت برای آمریکا سخت و دشوار است که بتواند سیاستهای خود را بر آن کشورها اعمال کند.
در این صورت به نظر می رسد آمریکا ابزارهای دیگری را برای اعمال سیاستهای خود دنبال خواهد کرد.
حذف دلار از مبادلات بین المللی می تواند چه آثاری بر تجارت بین الملل داشته باشد؟
کوپر: اشاره کردم در کوتاه مدت و میان مدت حذف دلار از تجارت بین الملل کار سخت و دشواری است. اما تجارت بین طرفهای ثالث(غیر آمریکایی) با ارزی غیر دلار ممکن و میسر است.
فارس