«برایان هوک»، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران، بعد از ناکامی واشنگتن در ادامه توقیف ابرنفتکش «آدریان‌دریا» سه‌شنبه گفت که آمریکا حرکت این نفتکش و سایر نفتکش‌های ایران را رصد می‌کند.
هوک با اشاره به برگزاری یک نشست ضد ایرانی در «ورشو»، پایتخت لهستان گفت که نتیجه برگزاری این نشست، تشکیل هفت کارگروه بوده که به زودی در سطح دستیاران وزیر خارجه دیدار خواهند کرد. او گفت این کارگروه‌ها، «امنیت سایبری، حقوق بشر، امنیت دریانوردی و هوانوردی، امنیت انرژی، اشاعه موشکی، مسائل انسانی و پناهندگان و مبارزه با تروریسم را پوشش خواهند داد.
وی با بیان اینکه توافق هسته‌ای برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت نتوانسته‌اند برنامه موشکی ایران را مهار کنند، از رفع تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل متحد علیه ایران طبق این قطعنامه ابراز نگرانی کرد. و خواستار اقدام برای جلوگیری از آن شد.
مقام آمریکایی گفت: «قطعنامه ۲۲۳۱ می‌گوید که سال آینده-اکتبر ۲۰۲۱- تحریم تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران که از سال ۲۰۰۶-۲۰۰۷ برقرار بوده، سال آینده منقضی خواهد شد. این فقط بخشی از توافق هسته‌ای ایران است.»
وی اضافه کرد: «بنابراین، ما فاصله چندانی با رفع تحریم‌های تسلیحاتی و رفع تحریم از شخصیت‌های [ایرانی] نداریم. مهم است جامعه بین‌المللی درک کند که توافق هسته‌ای ایران از سال آینده رو به انقضا می‌رود.»
هوک یادآوری کرد که طبق مفاد برجام سال ۲۰۲۳، یعنی هشت سال بعد از حصول این توافق، ممنوعیت آزمایش‌های موشکی ایران نیز رفع خواهد شد. وی تأکید کرد: «ما معتقدیم شورای امنیت سازمان ملل برای اطمینان از ادامه تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران نقش مهمی دارد که باید ایفا کند.»
اعتراف هوک درباره مکانیسم ماشه
این مقام آمریکایی در پاسخ به سوال یک خبرنگار مبنی بر اینکه آیا آمریکا می‌تواند از بند موسوم به «مکانیسم ماشه» برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران استفاده کند یا خیر، اذعان کرد که واشنگتن قادر به استفاده از این بند نخواهد بود.
پیش از این، کارشناسان گفته‌اند آمریکا بعد از خروج از برجام به جهت آنکه جزئی از این توافق هسته‌ای نیست نمی‌تواند برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران به بند مکانیسم ماشه در برجام استناد کند.
او در پاسخ به سوال این خبرنگار گفت: «در خصوص مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها (مکانیسم ماشه) باید بگویم ما دیگر داخل آن توافق (برجام) نیستیم. طرف‌هایی که هنوز داخل توافق هستند باید تصمیم خودشان را بگیرند که می‌خواهند از مکانیسم حل اختلاف استفاده کنند یا خیر. تردیدی وجود ندارد که ایران در حال نقض توافق هسته‌ای است ولی این تصمیمی است که آنهایی که داخل توافق هستند باید بگیرند.»
مکانیسم ماشه چیست؟
منظور از مکانیسم ماشه همان «ساز و کار حل اختلافات» در بندهای ۳۶ و ۳۷ در توافق هسته‌ای برجام است که در آنها مسائل مربوط به حل و فصل اختلاف میان طرف‌های برجام، در صورت بروز مناقشه مفصلاً شرح داده شده‌اند. این دو بند از آنجا که رجوع به آنها می‌تواند به بازگشت خودکار تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران منجر شود به «مکانیسم ماشه» معروف شده‌اند.
طبق این دو بند، در صورتی که کشورهای اروپایی ایران را به عدم پایبندی به توافق هسته‌ای متهم کنند و تصمیم بگیرند مسئله را به کمیسیون مشترک برجام ارجاع دهند، ایران به عنوان طرف متشاکی ۳۰ روز فرصت خواهد داشت رضایت طرف شاکی (کشورهای اروپایی) را جلب کند. در صورتی که رضایت طرف شاکی جلب نشود، پرونده پس از چند روز به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع خواهد شد.
شورای امنیت ظرف یک ماه بعد از دریافت این شکایت بایستی درباره بازگشت تحریم‌های ایران رأی‌گیری کند، اما کشورهای غربی در مذاکرات برجام ساختار این رأی‌گیری را به گونه‌ای تغییر داده‌اند که امکان وتوی نظر کشورهای غربی درباره برگرداندن تحریم‌ها علیه ایران به کل از روسیه و چین سلب شده است.
در شورای امنیت به جای رأی‌گیری درباره «رفع تحریم‌های ایران» بر سر «ادامه رفع تحریم‌های ایران» رأی‌گیری می‌شود؛ این تغییر در عبارت‌پردازی ابتکار عمل استفاده از حق وتو را عملاً در اختیار طرف غربی قرار می‌دهد، به این صورت که این طرف‌ها می‌توانند از حق وتوی خود استفاده کرده و از تصویب «ادامه لغو تحریم‌ها» جلوگیری کنند. در این حالت، قطعنامه‌های تحریمی پیشین سازمان ملل متحد علیه ایران احیا خواهند شد.
انکار نقش سیا در کودتای ۲۸ مرداد
برایان هوک در پاسخ به خبرنگاری که یادآوری کرده بود دیروز شصت و ششمین سالگرد کودتایی به رهبری سیا علیه دولت «محمد مصدق» است نقش‌آفرینی سیا در این کودتا را رد کرد.
هوک گفت: «سال گذشته مجموعه‌ای از مقالات پژوهشی که مبنای آنها اطلاعات از رده محرمانه خارج‌شده آمریکا بود منتشر شدند. این مقالات به ترسیم شمای دقیق‌تر و کامل‌تری از آنچه در سال ۱۹۵۳ برای مصدق رخ داد کمک می‌کنند.»
وی اضافه کرد: «مصدق توسط سیا عزل نشد. او توسط نهادهای مذهبی، رهبران سیاسی و ارتش از قدرت عزل شد. سیا برای کودتای اول فراخوانده شد که شکست خورد و بعد از آن دیگر سیا دخالتی نداشت.»
هوک گفت که نقش سیا در کودتای ۲۸ مرداد را اغلب از زبان «محمد جواد ظریف»، وزیر خارجه ایران می‌شنود. او گفت این یکی دیگر از ادعاهای غلطی است که او همواره آن را مطرح کند.
پس از سخنان هوک ظریف با انتشار لینکی از مجموعه اسناد سیا، به ادعای او پاسخ داد.
وزیر امور خارجه ایران با انتشار لینکی از اسناد منتشر شده در موسسه «آرشیو امنیت ملی آمریکا»، وابسته به دانشگاه جورج واشنگتن، نوشت: «برای آنها که یا از تاریخ دخالت آمریکا در کودتای ۱۹۵۳ علیه دولت منتخب مردمی ایران مطلع نیستند یا به عمد آن را تحریف می‌کنند: https://nsarchive2.gwu.edu/NSAEBB/NSAEBB435/»
صفحه‌ای که آقای ظریف به آن ارجاع داده مجموعه اسنادی است که نقش‌آفرینی سیا در کودتای ۲۸ مرداد را تأیید می‌کنند.
غنی‌سازی ایران
برایان هوک در این سخنرانی همچنین خواستار ملزم کردن ایران به سیاست منع غنی‌سازی یا غنی‌سازی صفر شد.
هوک گفت: «وقتی که ما از توافق خارج شدیم پامپئو (وزیر خارجه آمریکا) یک سخنرانی ایراد کرد و گفت که ما باید معیار غنی‌سازی صفر را برای جمهوری اسلامی ایران احیا کنیم. بحثی سر اینکه ایران برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای داشته باشد نداریم. این کشور برای داشتن برنامه صلح‌آمیز نیازی به غنی‌سازی ندارد.»
مقام دولت ترامپ مدعی شد نیمی از کشورهای دنیا که برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز دارند اقدام به غنی‌سازی نمی‌کنند. او گفت که قبل از برجام در یکی از قطعنامه‌های شورای امنیت به عدم غنی‌سازی ملزم شده بود. هوک گفت: «سیاست صحیح این است. در برجام این سیاست کنار گذاشته شده که باید احیا شود.»
فارس