بعد از رفتن دولت‌های نهم و دهم، حجم قابل توجهی از واحدهای مسکن مهر بدون متقاضی روی دست دولت بعد ماند و سال ۱۳۹۵ این تعداد از سوی قائم‌مقام وزیر در طرح مسکن مهر ۱۱۰ هزار واحد اعلام شد که البته با توجه به برداشتن محدودیت و شرایط فروش مسکن مهر این تعداد احتمالا کاهش یافته است.
با یک محاسبه سرانگشتی ارزش این تعداد واحد خالی بیش از ۸۰۰۰ میلیارد تومان برآورد می‌شود. کارشناسان، بی‌توجهی به تقاضای واقعی را مهم‌ترین علت هدررفت سرمایه‌ها در مسکن مهر می‌دانند. در شرایطی که ۷۰۰۰ واحد در پرند، ۱۰ هزار در هشتگرد، ۱۱ هزار در خراسان رضوی، ۷۰۰۰ در خوزستان و تعداد بسیار دیگری واحد مسکن مهر بدون مشتری در دیگر مناطق کشور وجود داشت، به دلیل دوری از شهرهای مادر و نبود زیرساخت‌های مناسب در سایت‌های مسکن مهر، عمده متقاضیان واقعی مسکن، اجاره‌نشینی در شهرهای بزرگ را به مالکیت مسکن مهر ترجیح می‌دادند.
از سوی دیگر در سال‌های اجرای مسکن مهر، حجم سرمایه‌گذاری توسط بخش خصوصی به شدت افزایش پیدا کرد. بین سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۱ میانگین ساخت و ساز سالیانه حدود ۸۰۰ هزار واحد بود که البته آن هم به دلیل آدرس اشتباهی که به انبوه‌سازان داده شد عمدتا در بخش لوکس و بزرگ متراژ صورت گرفت و به ایجاد ۴.۷ میلیون مسکن خالی و نیمه خالی در کشور انجامید.
دیدار عرضه با تقاضا
حسن روحانی، طرح اقدام ملی تولید و عرضه ۴۰۰ هزار واحد مسکونی تا سال ۱۴۰۰ را رسما از روز ۵ شهریورماه ۱۳۹۸ کلید زد. البته این طرح از اواخر سال گذشته در شهرهای جدید آغاز شده بود. با وجودی که برخی منتقدان، این برنامه را ادامه‌ی طرح مسکن مهر می‌دانند، مسوولان دولتی می‌گویند تمرکز بر تقاضای واقعی و ایجاد خدمات زیربنایی و روبنایی، مهم‌ترین تفاوت طرح اقدام ملی با طرح مسکن مهر است. قراردادهای طرح اقدام ملی بین دولت و سازندگان منعقد می‌شود و بعد از پایان پروژه هریک از طرفین سهم خود را برمی‌دارند. طبیعی است که در این فرآیند، انبوه‌سازان پیش از کلنگ‌زنی، نیاز بازار را در نظر می‌گیرند. حال آن‌که در مسکن مهر، سازندگان بر اساس دستور دولت صرفا واحدها را احداث می‌کردند و فرآیند فروش بر عهده دولت بود.
دولت‌ها به طور معمول توانایی اجرای پروژه‌های ساخت و ساز را ندارند. تجربه مسکن مهر که هنوز پس از گذشت ۱۳ سال به اتمام نرسیده، بهترین مثال برای اثبات این فرضیه است. دولت صرفا باید شرایط را برای آوردن بخش خصوصی به پای کار فراهم کند. هدف غایی تنظیم‌کنندگان برنامه اقدام ملی این است که بخش مسکن را از رکود خارج کنند و به همین دلیل حجم هدف‌گذاری شده برای این طرح را یک پنجم مسکن مهر قرار دادند.
ساخت ۵۷ هزار واحد کلید خورده است
قبل از آغاز رسمی عملیات طرح اقدام ملی، ساخت ۵۷ هزار واحد مسکونی در قالب این طرح در شهرهای جدید آغاز شده بود و به گفته حبیب‌اله طاهرخانی، مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید، برخی از آنها به مرحله فوندانسیون و حتی اسکلت رسیده است. او به ایسنا گفت: با توجه به شروع پروژه ها از سال ١٣٩٧ در شهرهای جدید متوسط پیشرفت پروژه‌ها در بخش ساخت و آماده‌سازی ۱۵ درصد است.
روز ۵ شهریورماه نیز عملیات اجرایی ساخت ۱۱۰ هزار واحد مسکونی به دستور رئیس جمهوری آغاز شد. قرار است با اجرای کامل این طرح تا پایان سال ۱۴۰۰، ۴۰۰ هزار مسکن برای تامین مسکن اقشار ضعیف احداث شود؛ از این تعداد ۲۰۰ هزار واحد در شهرهای جدید و ۱۰۰ هزار واحد در بافت فرسوده ساخته خواهد شد. بنیاد مسکن انقلاب اسلامی نیز ساخت ۱۰۰ هزار واحد مسکونی را بر عهده گرفته است.
طرح اقدام ملی تولید مسکن براساس دستور رییس جمهور به همه دستگاه های کشور مبنی بر اینکه باید همه زمین های مازاد در اختیار وزارت راه و شهرسازی برای تولید مسکن واگذار شود، با هدف بسترسازی و فراهم آوردن زمینه رونق تولید در حوزه مسکن و ساختمان و جبران تولید عقب ماندگی سال های گذشته برنامه ریزی و اجرا شده است.
وزیر راه و شهرسازی که همواره تاکید کرده مسکن با پسوند را قبول ندارد درباره این برنامه می‌گوید: از روز رونمایی (زمستان سال ۱۳۹۷) سعی کردیم نقاطی را انتخاب کنیم که هم از سرانه‌های خدماتی و زیرساخت‌های مناسبی برخوردار باشد و هم شاهد تقاضا در این مناطق باشیم.
اسلامی با بیان اینکه انتقال تسهیلات صندوق پس‌انداز یکم به طرح اقدام ملی امکان‌پذیر شده است، گفت: بانک مسکن طرح صندوق مسکن یکم را به اقدام ملی متصل کرده تا کسانی که با توجه به افزایش قیمت مسکن نمی‌توانند در شهرهای بزرگ اقدام به خرید مسکن کنند از طرح اقدام ملی بهره‌مند شوند.
ایسنا