البته این قانون از ابتدا به صورت آزمایشی اجرا و مقرر شد تا ابلاغ قانون نهایی، قانون فعلی ادامه داشته باشد که در بودجه سال آینده هم اجرا می‌شود و مشمولان مکلف به پرداخت هستند.
مالیات بر ارزش افزوده که از ابتدای مهر ۱۳۸۷ اجرا شد، در مرحله اول مشمولان ثبت‌نام مالیات بر ارزش افزوده کلیه واردکنندگان، صادرکنندگان و فعالان اقتصادی بودند که مجموع فروش کالاها و ارائه خدمات آنها در سال ۱۳۸۶ معادل سه میلیارد ریال یا بیشتر بود. همچنین کلیه فعالان اقتصادی که مجموع فروش کالاها و ارائه خدمات آنها در پنج ماهه نخست سال ۱۳۸۷ معادل یک میلیارد و ۲۵۰ میلیون ریال یا بیشتر بود، نیز مشمول می‌شدند.
در مرحله دوم که از ابتدای مهر ۱۳۸۸ آغاز شد، مشمولان ثبت‌نام مالیات بر ارزش افزوده کلیه اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی صرف نظر از میزان فعالیت که مشمول مرحله اول ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده نشده بودند، شاغل به فعالیت در هر یک از موضوعات مندرج در بند (الف) ماده (۹۶) قانون مالیات‌های مستقیم (به جز فعالیت‌های معاف موضوع ماده (۱۲) قانون مالیات بر ارزش افزوده) به شرح زیر مشمول مرحله دوم ثبت‌نام و اجرای این نظام مالیاتی شدند.
مشمولان مرحله دوم مالیات بر ارزش افزوده
کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی که برای آنها جواز تاسیس و پروانه بهره‌برداری از وزارتخانه مربوط صادر شده یا می‌شود، بهره برداران معادن، ارائه دهندگان خدمات حسابرسی، حسابداری، دفترداری و همچنین خدمات مالی، حسابداران رسمی شاغل و موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران، ارائه دهندگان خدمات مدیریتی و مشاوره، ارائه دهندگان انواع خدمات انفورماتیک رایانه‌ای اعم از سخت افزاری، نرم افزاری و طراحی سیستم متل‌ها و هتل‌های سه ستاره و بالاتر، بنکداران، عمده فروش‌ها، فروشگاه‌های بزرگ، واسطه‌های مالی نمایندگان توزیع کالاهای داخلی و وارداتی و صاحبان انبارها، نمایندگان موسسه‌های تجاری و صنعتی اعم از داخلی و خارجی، موسسات حمل و نقل موتوری و باربری دارای مجوز از مراجع مربوط زمینی، دریایی، هوایی و باربری (به استثنا واحدهایی که صرفاً به همراه حمل و نقل مسافر اشتغال دارند)، موسسات مهندسی و مهندسی مشاور و موسسات تبلیغاتی و بازاریابی از جمله مشمولان مالیات بر ارزش افزوده در دومین فراخوان سازمان نظام مالیاتی بودند.
مشمولان مرحله سوم مالیات بر ارزش افزوده
در مرحله سوم ثبت نام مالیات بر ارزش افزوده که از ابتدای فروردین ۱۳۸۹ آغاز شد، ثبت نام مالیات شامل کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که بر اساس شرایط مراحل اول و دوم ثبت نام، مشمول اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده نشده بودند؛ در صورتی که در سال ۱۳۸۷ یا ۱۳۸۸ مجموعه فروش کالاها و ارائه خدمات (غیر معاف یا معاف و غیر معاف) آنها معادل سه میلیارد ریال و بالاتر باشد مشمول مرحله سوم ثبت نام و اجرای قانون شدند.
گفتنی است؛ اشخاصی که شاغل به فعالیت‌های صرفاً معاف موضوع ماده ۱۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده هستند و همچنین اشخاص حقیقی مشمولین بندهای (ب) و ماده ۹۶ قانون مالیات‌های مستقیم که به صورت صنفی فعالیت و تابع شورای اصناف کشور هستند، از ثبت‌نام در این مرحله مستثنی خواهند بود.
این اشخاص مکلفند هنگام خرید کالا و خدمات از مدعیان مشمول و ثبت‌نام شده در این نظام مالیاتی زمان دریافت صورتحساب مالیات و عوارض متعلقه را به آنها پرداخت کنند.
مشمولان مرحله چهارم مالیات بر ارزش افزوده
همچنین در مرحله چهارم ثبت نام مالیات بر ارزش افزوده، کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که بر اساس شرایط مراحل اول، دوم و سوم ثبت نام مشمول اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده نشده بودند، مشمول شدند. در صورتی که شاغل به فعالیت‌های زیر باشند با هر میزان فروش یا درآمد مشمول مرحله چهارم ثبت نام آموزش و اجرای قانون خواهند بود.
صاحبان کارگاه‌های صنعتی اعم از صنفی و غیر صنفی که دارای حداقل برق سه فاز ۵۰ آمپر باشد، فروشندگان طلا و جواهر، فروشندگان آهن آلات، صاحبان تالارهای پذیرایی و رستوران‌ها، صاحبان متل و هتل‌های دو و سه ستاره و هتل آپارتمان، صاحبان نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌های خودرو و بنگاه معاملات املاک، صاحبان تعمیرگاه‌های مجاز خودرو، چایخانه داران، صاحبان دفاتر اسناد رسمی، صاحبان مراکز ارتباطات رایانه‌ای، دفاتر خدمات ارتباطی، دفتر خدمات مشترکین تلفن همراه و آژانس‌های پستی و دفاتر خدمات دولت الکترونیک (پلیس+ ۱۰) و دفاتر خدمات الکترونیک شهر، صاحبان دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی، خانه‌ها و مکان‌های تفریحی و ورزشی از جمله مشمولین مرحله چهارم فراخوان ثبت نام مالیات بر ارزش افزوده هستند.
لازم به ذکر است؛ افرادی که شاغل به فعالیت‌های صرفاً معاف موضوع ماده ۱۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده هستند و همچنین اشخاص حقیقی مشمولین بند ج ماده ۹۶ قانون مالیات‌های مستقیم که به صورت سنتی فعالیت و تابع شورای اصناف کشور هستند، از ثبت‌نام در این مرحله مستثنی بودند.
مشمولان مرحله پنجم مالیات بر ارزش افزوده
در مرحله پنجم ثبت‌نام مالیات بر ارزش افزوده که از اول مهر ۱۳۹۰ آغاز شد، کلیه اشخاص حقوقی که تاکنون و بر اساس شرایط مراحل اول، دوم، سوم و چهارم ثبت نام مشمول اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده نشده بودند، مشمول شدند و در صورتی که در هر یک از سال‌های ۱۳۸۷، ۱۳۸۸ و یا ۱۳۸۹ مجموعه فروش کالاها و ارائه خدمات (غیر معاف یا معاف و غیر معاف) آنها یک میلیارد و یا بیشتر باشد مشمول مرحله پنجم ثبت نام و اجرای قانون شدند.
کلیه اشخاص حقوقی که قبل یا بعد از سال ۱۳۹۰ ایجاد، تاسیس و به ثبت رسیده یا می‌رسند و حائز شرایط مذکور نبودند، در صورتی که مجموعه فروش کالا و ارائه خدمات (غیر معاف یا معاف و غیر معاف) آنها در سال ۱۳۹۰ یا سال‌های بعد به یک میلیارد ریال و یا بیشتر برسد؛ از اولین دوره مالیاتی بعد از رسیدن به آستانه مذکور مشمول مرحله پنجم ثبت نام و اجرای قانون خواهند شد.
البته اشخاص حقوقی که صرفاً به فعالیت عرضه کالا و ارائه خدمات معاف موضوع ماده (۱۲) قانون مالیات بر ارزش افزوده اشتغال دارند از ثبت نام و اجرای قانون در این مرحله مستثنی هستند.
مشمولان مرحله ششم مالیات بر ارزش افزوده
همچنین، مشمولان مرحله ششم ثبت نام مالیات بر ارزش افزوده که از اول فروردین ۱۳۹۴ آغاز شد نیز اشخاص حقوقی و حقیقی (صرف‌نظر از مبلغ فروش سالانه) موضوع ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم بودند که به فعالیت‌های زیر اشتغال دارند:
چلوکبابی‌ها، سالن‌های غذاخوری و سفره خانه‌های سنتی، اغذیه فروشی‌های زنجیره‌ای با مالکیت واحد یا نام و نشان و عنوان تجاری واحد فارغ از مساحت محل کسب و کار و نوع مجوز.
لازم به ذکر است؛ فعالان اقتصادی که واجد شرایط مراحل اول تا پنجم ثبت نام و اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده بودند حتی در صورت انطباق با شرایط مشمولیت مرحله ششم ثبت نام این نظام مالیاتی جزو مؤدیان مشمول مراحل قبلی ثبت نام و اجرای قانون محسوب و مکلف به اجرای مقررات از تاریخ شمول فراخوان مربوط خواهند بود.
مشمولان مرحله هفتم مالیات بر ارزش افزوده
در مرحله هفتم فراخوان مالیات بر ارزش افزوده نیز که از اول مهر ۱۳۹۵ آغاز شده است، کلیه اشخاص حقوقی فعال با هر حجمی از فروش یا درآمد (کالا و خدمت) (به استثنای اشخاص حقوقی با فعالیت‌های صرفا معاف موضوع ماده (۱۲) قانون مالیات بر ارزش افزوده) به موجب فراخوان‌های قبلی تاکنون برای اجرای قانون فراخوان نشده‌اند، مشمول اجرای قانون شدند.
علاوه بر این، اشخاص حقوقی که بعد از تاریخ اجرای فراخوان نیز ایجاد، تاسیس و به ثبت می‌رسند یا شروع به انجام فعالیت می‌کنند، در صورت فعالیت با هر جمعی از فروش یا درآمد (کالا و خدمات) از اولین دوره مالیاتی بعد از شروع فعالیت مشمول اجرای قانون هستند.
نکته بسیار مهم در این زمینه این است که فعالان اقتصادی که واجد شرایط مراحل اول تا ششم ثبت نام و اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده بوده‌اند؛ حتی در صورت انطباق با شرایط مشمولیت مرحله هفتم ثبت‌نام این نظام مالیاتی جزو مؤدیان مشمول مراحل قبلی ثبت نام و اجرای قانون محسوب و مکلف به اجرای مقررات از تاریخ شمول فراخوان مربوط، خواهند بود.
اکنون نیز قانون مالیات بر ارزش افزوده که به صورت آزمایشی طی این سال‌ها اجرا شده همچنان ادامه دارد و در بودجه سال آینده نیز به همین شکل و به مبلغ ۹ درصد تمدید شده تا قانون نهایی آن ابلاغ شود.
ایسنا