قانونگذار برای جلوگیری از این امر، هزینه‌های قابل قبول مالیاتی همچون مخارج سوخت، برق، روشنایی، آب، مخابرات و ارتباطات، هزینه‌های مربوط به حفظ و نگهداری محل موسسه در صورتی که ملکی باشد، مخارج حمل و نقل، هزینه‌های ایاب و ذهاب، پذیرایی و انبارداری، ضایعات متعارف تولید و... را برای آنها درنظر گرفته است.
از آنجا که بین درآمدها و هزینه‌های بنگاه‌های اقتصادی رابطه معکوسی وجود دارد، به این معنی که هر چه هزینه‌ها افزایش پیدا کند، درآمدها کاهش می‌یابد؛ بر همین اساس تعدادی از فعالان اقتصادی تلاش می‌کنند تا به منظور کاهش مالیات‌های خویش، هزینه‌های خود را بیشتر از واقعیت در دفاتر اسناد و مدارک نشان دهند.
شبنابراین قانونگذار برای حل و فصل این موضوع و آگاهی مودیان از هزینه‌های مورد قبول سازمان امور مالیاتی، فصل دوم از باب چهارم قانون مالیات‌ها را به هزینه‌های قابل قبول اختصاص داده که در ادامه با جزئیات بیشتر این موارد آشنا می‌شوید.
تعریف هزینه‌های قابل قبول
هزینه‌های قابل قبول در حدود متعارف متکی به مدارک بوده و منحصرا مربوط به تحصیل درآمد موسسه در دوره مالی مربوط با رعایت حد نصاب‌های مقرر باشد.
البته در مواردی که هزینه‌ای در قانون مالیات‌ها پیش بینی نشده یا بیش از نصاب‌های مقرر بوده ولی پرداخت آن به موجب قانون یا مصوبه هیئت وزیران صورت گرفته باشد قابل قابل قبول خواهد بود.
همچنین، هزینه‌های مربوط به درآمدهایی که به موجب قانون مالیات‌های مستقیم از پرداخت مالیات معاف یا مشمول مالیات با نرخ صفر بوده یا با نرخ مقطوع محاسبه می‌شود، به عنوان هزینه‌های قابل قبول مالیاتی شناخته نمی‌شوند.
لازم به ذکر است پذیرش هزینه‌های پرداختی قابل قبول مالیاتی موضوع قانون مالیات‌ها که به شیوه تهاتری انجام نشود از مبلغ ۵۰ میلیون ریال به بالا منوط به پرداخت یا تسویه وجه آن از طریق سیستم بانکی خواهد بود.
شرایط هزینه‌های قابل قبول مالیاتی
شرایط در نظر گرفته شده برای هزینه‌های قابل قبول مالیاتی به شرح زیر است:
۱) قیمت خرید کالای فروخته شده و یا قیمت خرید مواد مصرفی در کالا و خدمات فروخته شده.
هزینه‌های استخدامی قابل قبول مالیاتی به چه صورت است؟
۲) هزینه‌های استخدامی متناسب با خدمت کارکنان بر اساس مقررات موسسه به شرح زیر است:
الف) حقوق یا مزد اصلی و مزایای مستمر اعم از نقدی یا غیرنقدی (مزایای غیر نقدی به قیمت تمام شده برای کارفرما)
ب) مزایای غیرمستمر اعم از نقدی و غیرنقدی از قبیل خواربار، بهره وری، پاداش، عیدی، اضافه کار، هزینه سفر و فوق‌العاده مسافرت.
ج) هزینه‌های بهداشتی و درمانی و وجوه پرداختی بابت بیمه‌های بهداشتی و عمر و حوادث ناشی از کار کارکنان.
و) حقوق بازنشستگی، وظیفه، پایان خدمت طبق مقررات استخدامی موسسه و خسارت اخراج و باز خرید طبق قوانین موضوعه مازاد بر مانده حساب ذخیره مربوط.
د) وجوه پرداختی به سازمان تامین اجتماعی طبق مقررات مربوط و همچنین تا میزان سه درصد حقوق پرداختی سالانه بابت پس‌انداز کارکنان.
ه) معادل یک ماه آخرین حقوق و دستمزد و همچنین ما به‌التفاوت تعدیل حقوق سنوات قبل که به منظور تامین حقوق بازنشستگی و وظیفه و مزایای پایان خدمت، خسارت اخراج و بازخرید کارکنان موسسه ذخیره می‌شود.
ز) پرداختی به بازنشستگان موسسه حداکثر تا سقف یک دوازدهم معافیت موضوع ماده ۸۴ قانون مالیات‌های مستقیم
هزینه‌های قابل قبول مالیاتی کدامند؟
۳) کرایه محل موسسه در صورتی که اجاری باشد؛ مال‌الاجاره پرداختی طبق سند رسمی و در غیر اینصورت در حدود متعارف.
۴) اجاره بهای ماشین آلات و ادوات مربوط به موسسه در صورتی که اجاری باشد.
۵) مخارج سوخت، برق، روشنایی، آب و مخابرات و ارتباطات
۶) وجوه پرداختی بابت انواع بیمه مربوط به عملیات و دارایی موسسه.
۷) حق‌الامتیاز پرداختی و همچنین حقوق و عوارض و مالیات‌هایی که به سبب فعالیت موسسه به شهرداری‌ها و وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی و وابسته به آنها پرداخت می‌شود. (به استثنای مالیات بر درآمد و ملحقات آن و سایر مالیات‌هایی که موسسه به موجب مقررات قانون مالیات‌ها ملزم به کسر از دیگران و پرداخت آن است و همچنین جرایمی که به دولت و شهرداری‌ها پرداخت می‌شود)
۸)هزینه‌های تحقیقاتی، آزمایشی و آموزشی، خرید کتاب و نشریات و لوح‌های فشرده، هزینه‌های بازاریابی، تبلیغات و نمایشگاهی مربوط به فعالیت موسسه.
۹) هزینه‌های مربوط به جبران خسارت وارده مربوط به فعالیت و دارایی موسسه مشروط بر اینکه وجود خسارت محقق باشد، موضوع و میزان آن مشخص باشد و طبق مقررات قانون یا قراردادهای موجود جبران آن به عهده دیگری نبوده یا در هر صورت از طریق دیگر جبران نشده باشد.
۱۰) هزینه‌های فرهنگی، ورزشی و رفاهی کارگران پرداختی به وزارت کار و امور اجتماعی حداکثر معادل ده هزار ریال به ازای هر کارگر.
۱۱) ذخیره مطالباتی که وصول آن مشکوک باشد مشروط بر اینکه، مربوط به فعالیت موسسه باشد، احتمال غالب برای لاوصول ماندن آن موجود باشد و در دفاتر موسسه به حساب مخصوص منظور شده باشد تا زمانی که وصول شود یا لاوصول بودن آن محقق شود.
۱۲) زیان اشخاص حقیقی یا حقوقی که از طریق رسیدگی به دفاتر آنها و با توجه به مقررات احراز شود، از درآمد سال یا سال‌های بعد استهلاک‌پذیر است.
۱۳) هزینه‌های جزئی مربوط به محل موسسه که عرفا به عهده مستاجر است در صورتیکه اجاری باشد.
۱۴) هزینه‌های مربوط به حفظ و نگهداری محل موسسه در صورتی که ملکی باشد.
۱۵) مخارج حمل و نقل
۱۶) هزینه‌های ایاب و ذهاب، پذیرایی و انبارداری.
۱۷) حق‌الزحمه‌های پرداختی متناسب با کار انجام شده از قبیل حق‌العمل، دلالی، حق‌الوکاله، حق‌المشاوره، حق حضور، هزینه حسابرسی و خدمات مالی و اداری و بازرسی، هزینه نرم افزاری، طراحی و استقرار سیستم‌های مورد نیاز موسسه، سایر هزینه‌های کارشناسی در ارتباط به فعالیت موسسه و حق‌الزحمه بازرسی قانونی.
۱۸)سود، کارمزد و جریمه‌هایی که برای انجام عملیات موسسه به بانک‌ها، صندوق تعاون، صندوق‌های حمایت از توسعه بخش کشاورزی و همچنین موسسات اعتباری غیربانکی مجاز و شرکت‌های واسپاری (لیزینگ) دارای مجوز از بانک مرکزی پرداخت شده یا تخصیص یافته باشد.
۱۹) بهای ملزومات ادرای و الزامی که معمولا ظرف یک سال از بین می‌روند.
۲۰) مخارج تعمیر و نگهداری ماشین آلات و لوازم کار و تعویض قطعات یدکی که به عنوان تعمیر اساسی تلقی نشود.
۲۱) هزینه‌های اکتشاف معادن که منجر به بهره‌برداری نشده باشد.
۲۲) هزینه‌های مربوط به حق عضویت و اشتراک پرداختی مربوط به فعالیت موسسه.
۲۳) مطالبات لاوصول به شرط اثبات آن از طرف مودی مازاد بر مانده حساب ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول.
۲۴) زیان حاصل از تسعیر ارز براساس اصول متداول حسابداری مشروط بر اتخاذ یک روش یکنواخت طی سال‌های مختلف از طرف مودی.
۲۵) ضایعات متعارف تولید
۲۶) ذخیره مربوط به هزینه‌های پرداختی قابل قبول که به سال مورد رسیدگی ارتباط دارد.
۲۷) هزینه‌های قابل قبول مربوط به سال‌های قبل که پرداخت یا تخصیص آن در سال مالیاتی مورد رسیدگی تحقق می‌یابد.
۲۸) هزینه خرید کتاب و سایر کالاهای فرهنگی_هنری برای کارکنان و افراد تحت تکفل آنها تا میزان حداکثر ۵ درصد معافیت مالیاتی موضوع ماده ۸۴ قانون مالیات‌های مستقیم به ازای هر نفر.
۲۹) ذخیره مربوط به خدمات پس از فروش اشخاص حقوقی
لازم به ذکر است که هزینه‌های دیگری که مربوط به تحصیل درآمد موسسه تشخیص داده می‌شود و در این ماده پیش‌بینی نشده است به پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور و تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی جز هزینه‌های قابل قبول پذیرفته می‌شود.
همچنین، مدیران و صاحبان سرمایه اشخاص حقوقی در صورتی که دارای شغل موظف در موسسات مذکور باشند جز کارکنان موسسه محسوب خواهند شد.
اما در موسساتی که غیر اشخاص حقوقی باشند، حقوق و مزایای صاحب موسسه و اولاد تحت تکفل و همسر نامبرده به استثنای هزینه سفر و فوق العاده مسافرت مربوط به شغل که مشمول مقررات جز (ب) بند ۲ این ماده خواهد بود؛ جز هزینه‌های قابل قبول منظور نخواهد شد.
ایسنا