موضوع احیای معادن کوچک مقیاس که در واقع مربوط به معادنی است که تعطیل شده‌اند، در اردیبهشت ۹۷ توسط وزیر وقت صنعت (محمد شریعتمداری) به استان‌ها و شرکت تهیه و تولید مواد معدنی (تابعه سازمان ایمیدرو) به عنوان مجری معرفی شد.
پس از اینکه تفاهمنامه های جدید بین متولی و دستگاه مجری امضا شد،شرکت یاد شده به نمایندگی از سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) وارد مرحله اجرایی قرار گرفت.
ضمن اینکه در سال ۹۸ این طرح به عنوان یکی از برنامه های اصلی وزارت صنعت به عنوان طرح اقتصاد مقاومتی به تصویب رسید.
اهداف طرح احیای معادن
استفاده از سرمایه‌های موجود در بخش خصوصی برای فعال‌سازی معادن کوچک مقیاس، استفاده از توانمندی معادن کوچک در افزایش تولیدات معدنی و تامین نیازهای صنایع معدنی در حجم بالا، تسهیل تامین سرمایه برای معادن و شناسایی فرصت‌های کوچک معدنی برای سرمایه‌گذاران در بخش‌های مختلف کشور، توسعه و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق کمتر توسعه یافته، استفاده از فناوری‌های جدید برای فرآوری مواد معدنی با عیار پایین‌تر و استفاده بهینه و به کارگیری از ظرفیت و توانایی‌های علمی – اجرایی موجود ،منابع مالی ،داده‌ها، اطلاعات و نیروی انسانی به عنوان اهداف این طرح ترسیم شده است.
آمار معادن کشور به روایت وزارت صنعت
تازه‌ترین آمارهای منتشر شده توسط وزارت صنعت، معدن وتجارت حاکی از آن است که تعداد معادن دارای پروانه بهره‌برداری در سطح کشور بالغ بر ۱۰ هزار و ۴۰۴ معدن است که در اردیبهشت ماه جاری خبر فعال بودن بیش از پنج هزار و ۶۰۰ معدن اعلام شد.
بنابراین به استناد آمار مزبور حداقل چهار هزار معدن راکد یا غیر فعال وجود دارد و بقیه شرایطی از قبیل درحال تجهیز و یا نوسازی و بهسازی را احتمالا دارند.
روش‌های توسعه معادن کوچک مقیاس
سازمان ایمیدرو در چارچوب طرح مزبور، روش‌های مختلفی را تدوین کرده تا زمینه‌ساز توسعه اینگونه معادن شود، خرید تضمینی محصول کل معادن و محصولات معدنی و ایجاد واحد های فرآوری، کمک به زیرساخت در قالب مشارکت با سرمایه‌گذاران و مصرف‌کنندگان مواد معدنی، توسعه واحد‌های فراوری سیار کوچک با استفاده از توان سرمایه‌گذاری با تعریف بسته‌های معدنی در قالب معادن کوچک، حمایت مالی و اعطای تسهیلات که از فاکتورهای مهم برای راه‌اندازی این معادن است و ایجاد یا توسعه بازار محصولات معدنی در حوزه داخلی یا بین المللی، انجام عملیات اکتشاف تکمیلی و افزایش ذخیره، به اشتراک گذاری تجهیزات مازاد معدنکاری و کمک به انجام پژوهش و اجرایی‌‌سازی نتایج آن، برند‌سازی هدفمند محصولات معدنی هم مجموعه روش‌هایی است که برای توسعه معادن مزبور در دستور کار قرار دارد.
اختیارات شورای عالی معادن ابزار حمایتی
رییس خانه معدن ایران در این ارتباط توضیح داد: امروز باید از اختیارات شورای عالی معادن ایران بهره گرفت تا در روند احیای معادن کوچک مقیاس تسریع شود و اکنون شورای یاد شده، بخشی از وظایف خود را در این ارتباط به ایمیدرو (شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران) تفویض کرده تا موضوع سرعت گیرد و زیر ساخت‌ها مهیا شده و تیم نظارتی (مرکب از خانه معدن، اتاق ایران، معاونت امور معادن وزارت صنعت و مدیریت شرکت تهیه و تولید مواد معدنی) هم تشکیل می‌شود.
وی گفت: بنابراین احیای معادن کوچک مقیاس در حوزه عملکردی شرکت تهیه و تولید مواد معدنی قرار گرفته و از طرح‌های اقتصاد مقاومتی محسوب می‌شود و انتظار می‌رود علاوه بر افزایش میزان استخراج مواد معدنی، نقش موثر در تامین خوراک صنایع معدنی به دنبال داشته باشد.
محمد رضابهرامن خاطرنشان ساخت: براساس ارزیابی از معادن تعطیل شده توسط تیم احیای معادن، اکنون با سه رویکرد این موضوع دنبال می شود، نخست اینکه بهره بردار صلاحیت ندارد، دوم بهره بردار از توان مالی لازم برخوردار نیست و سوم اینکه ذخایر معادن به پایان رسیده است.
فعال سازی معادن راکد با مشارکت همگانی
به گفته بهرامن، اکنون تیم احیای معادن در سطح کشور این فاکتورها را مورد توجه قرار می‌دهد و در واقع کمک بزرگی است به متولی بخش معدن (معاونت معدنی وزارت صنعت) که این چرخه فعال شود.
وی خاطرنشان ساخـت: امروز برای احیای معادن کوچک مقیاس و روان سازی آن باید از توانمندی همه بخش‌ها استفاده شود و عملکرد در این ارتباط یکسویه معنا پیدا نمی‌کند.
وزارت صنعت پارسال اعلام کرد: تمام استان‌های کشور تا سال ۱۴۰۰ زیر پوشش طرح احیا، فعال‌سازی و توسعه معادن کوچک مقیاس قرار می‌گیرند.
سال ۹۸ تعداد ۱۲ استان کشور زیر پوشش طرح فعال‌سازی معادن کوچک مقیاس قرار گرفتند و برآورد شده بود که تا پایان ۱۳۹۸ در مجموع ۵۰ معدن کوچک احیا شوند، اما سرانجام از فعال شدن تعداد ۱۴۶ معدن در پایان ۹۸ خبر دادند.
معادن کوچک مقیاس و اشتغال
چنانچه به ازای فعال سازی هر معدن ۱۵ نفر مشغول بکار شوند، ایجاد اشتغال برای ۷۵۰ نفر در شکل ۵۰ معدن فراهم می شود، اما پارسال اخبار منتشر شده از سوی سازمان ایمیدرو در زمینه اشتغال آمار حدود سه هزار نفر انتشار یافت.
بهرامن افزود: براساس مطالعات انجام شده اولیه بر روی یکهزار و ۸۰۰ معدن در کشور، برنامه احیای معادن مورد بررسی قرار گرفته و این حرکت نو در دولت دوازدهم محسوب می‌شود و نسخه‌ای که ضمن انجام سرمایه‌گذاری جدید، رونق تولید را به همراه دارد و پیامد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم حدود ۴۲۵ هزار نفر را به دنبال خواهد داشت.
براساس طرح احیای معادن کوچک مقیاس، فعال سازی ۵۰۰ معدن با میزان اشتغال ۲۵ هزار نفر پیش‌بینی شد، اما اکنون شیوع بیماری کرونا همه بخش‌های اقتصادی کشور، علاوه بر اجتماعی، فرهنگی و ...راتحت تاثیر قرار داده است
رییس خانه معدن ایران تاکید کرد: فاکتور مهم در ارتباط با طرح احیای معادن کوچک مقیاس، تکیه بر نقش صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی است که می‌تواند زمینه عینیت آن را فراهم سازد، بویژه برای ورود ماشین آلات نو و دست دوم معدنی که بدون آنها رونق فعالیت در بخش معدن محقق نخواهد شد.
ایران از نظر اکتشاف ۶۸ نوع ماده معدنی به لحاظ تنوع در جایگاه دهم جهانی قرار دارد و با شناسایی حدود ۶۰ میلیارد تن ذخیره اکتشافی که از این رقم بالغ بر ۴۰ میلیارد تن قطعی وبقیه احتمالی است.
وزارت صنعت و برنامه امسال
معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت در تازه‌ترین اطلاع رسانی انجام شده در اردیبهشت ماه جاری ضمن تایید احیا و فعال سازی ۱۴۶ معدن در سطح کشور در سال گذشته، گفت: برنامه این وزارتخانه برای امسال هدف‌گذاری دستیابی به بیش از یکهزار معدن است.
پیش از این وجیه الله جعفری مدیرعامل شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران گفته بود، تا سوم اسفند ۹۸ در بخش فعال سازی معادن کوچک مقیاس، حدود ۱۴۵ معدن در مسیر فعال سازی قرار گرفته و ۳۲ معدن فعال شده است.
وی افزود: تعداد ۸۸۱ معدن هم بررسی های کلینکی از قبیل شناخت مشکلات موجود در معدن و عارضه یابی صورت گرفته است.
ایرنا