همچنین در گروه‌های کالایی شیمیایی نیز آرامش نسبی حاکم بود و رقابت قیمتی چندانی به ثبت نرسید. از طرف دیگر ماندگاری قیمت‌های پایه اعلامی، بر مسیر صعود سبب شد که پیچیدگی‌هایی از نوع محافظه‌کارانه بر این بازار سایه بیندازد که به دنبال آن و در جهت بررسی بیشتر وضعیت بازار محصولات پتروشیمیایی و اینکه آیا از سوی نهادهای متولی سیاست خاصی برای مدیریت بهتر بازار در پیش گرفته شده یا خیر، به گفت‌وگو با مهندس مرضیه طهماسبی، مدیرکل دفتر صنایع تکمیلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی پرداخته‌ایم.
- شرایط بازار پتروشیمی‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
از ابتدای سال جاری تاکنون نسبت به دوره مشابه سال ۹۸، به‌رغم اینکه برخی شرکت‌های بزرگ پتروشیمی به دلیل تعمیرات با کاهش یا توقف تولید همراه بودند، میزان عرضه و معاملات محصولات پتروشیمی افزایش یافته است به‌طوری که طبق بررسی‌های شرکت ملی صنایع پتروشیمی ( NPC ) از ابتدای سال جاری تاکنون نسبت به دوره مشابه سال ۹۸، شاهد افزایش۹ درصدی عرضه‌ها و افزایش ۲۲ درصدی معاملات بودیم. همچنین از ابتدای سال جاری تاکنون ارزش معاملات حدود ۴۵ درصد افزایش یافت، اما به دلیل کاهش قیمت‌های جهانی، در بسیاری از محصولات تولیدی افزایش قیمت ناچیز و حتی در چند محصول کاهش قیمت را نیز تجربه کردیم و حداکثر افزایش بهای کالاهای تولیدی حدود ۱۰ درصد است که بخش عظیم آن مربوط به تکانه‌های افزایشی نرخ ارز است.
به دلیل تفاوت نرخ ارز نیمایی و آزاد، رقابت‌های بسیار شدیدی را در مقایسه با سال گذشته تجربه کردیم که به دلیل نوسان نزولی بهای جهانی محصولات، به‌رغم افزایش نرخ ارز، کاهش قیمت در برخی از محصولات پتروشیمی را شاهد بودیم. نمونه این مطلب کاهش قیمت پایانی مربوط به پلی‌اتیلن ترفتالات گرید بطری است که ۳۳ درصد نسبت به بهار ۹۸ کاهش قیمت را تجربه کرد. بنابراین چنانچه بر محصولات نهایی که به دست مصرف کننده می‌رسد نظارت هوشمندانه‌تری صورت گیرد تا حدودی می‌توان از افزایش قیمت جلوگیری کرد. به‌عنوان مثال در محصول بنزن که به‌عنوان ماده اولیه مواد شوینده به کار برده می‌شود، کاهش ۲۶ درصدی قیمت اتفاق افتاد. این موضع باید در محاسبات لحاظ شود. همچنین PET بطری در سال ۹۷ در مهرماه به قیمت ۱۸ هزار تومان رسید و ظرف‌های آب ۵۰۰ سی‌سی از ۵۰۰ به ۱۵۰۰ تومان افزایش قیمت یافت. با گذشت زمان قیمت پت بطری کاهش یافت به‌طوری که متوسط قیمت پایانی این محصول در بهار سال جاری ۱۰ هزار و ۵۰۰ تومان بود که کاهش حدود ۷۵۰۰ تومانی را نسبت به مهر سال ۹۷ داشته ولی ما کاهشی در قیمت آب معدنی مشاهده نکردیم.
افزایش تقاضا و به دنبال آن رقابت‌های قیمتی با هماهنگی، تعامل و همکاری خوب شرکت‌های پتروشیمی و با افزایش میزان عرضه هفتگی کنترل می‌شود. اما با وجود چنین هماهنگی و کنترل‌هایی که صورت می‌گیرد در برخی محصولات نظیر پلی‌وینیل‌کلراید(PVC)، پلی‌اتیلن‌ترفتلات(PET) و پلی‌پروپیلن(PP) که تولیدات آنها محدود و امکان افزایش عرضه برای این محصولات وجود ندارد و به‌صورت مقطعی تقاضا بیش از نیاز بازار پیشی می‌گیرد، چنین التهاب‌های قیمتی رخ می‌دهد.
نکته‌ای که در مورد PVC به تازگی اتفاق افتاده است، در مدار آمدن پتروشیمی آبادان است که حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ تن عرضه هفتگی این محصول را از این پتروشیمی شاهد خواهیم بود. در کنار این موارد کنترل و مدیریت تقاضا از سوی وزارت صمت در حال پیگیری است که با کاهش نسبی سهمیه‌های خرید به شناسایی تقاضای واقعی کمک بزرگی کرده است. همه این موارد در کنار هم سبب شده که برای این محصول بازار به شکل بهتری مدیریت شود و التهاب‌های گذشته و بسیار بالا رخ ندهد.
در سایر محصولات هم اگر تقاضا مشخص باشد طبق دستور موکد وزیر (نفت) مصوبه‌ای مبنی بر انجام واردات و تغذیه بازار داخلی از این راه وجود دارد. در برخی از محصولات پتروشیمی تقاضای فصلی داریم. در بعضی محصولات تولید داخلی ما با تقاضا فاصله نزدیکی دارد، برای تغذیه بازار داخلی در این فصول واردات در دستور کار قرار می‌گرفت که به منظور کاهش التهاب در بازار، براساس دستور وزیر نفت و دستورالعمل تنظیم بازار، از سوی برخی شرکت‌های پتروشیمی این کار انجام و نیاز ایجاد شده به دنبال تقاضای فصلی پاسخ داده می‌شد. این امر در سایر کشورهای دنیا هم یکی از مولفه‌های تنظیم بازار است.
- عرضه‌های سلف و نقدی پتروشیمی با هماهنگیNPC تعیین می‌شود یا برمبنای شرایط بازار، پتروشیمی‌ها اقدام به این کار می‌کنند؟
عرضه سلف به نوعی به تنظیم بازار و کاهش رقابت‌ها کمک می‌کند. شرکت‌های پتروشیمی به دلیل روند قابل پیش‌بینی صعود قیمت‌ها چندان تمایلی برای عرضه سلف نداشته و به دنبال آن هم نبودند. از آن جا که از آبان تا بهمن‌ماه ۹۸، با وجود افزایش عرضه‌ها همواره معاملات با رقابت‌های بالا انجام می‌گرفت و همچنین احتمال کاهش تقاضا به‌دلیل در پیش بودن فروردین ماه و ماه مبارک رمضان، کمیته تخصصی مصوب کرد که عرضه سلف سه ماهه برای PVC اتفاق بیفتد. در واقع طبق فرض اینکه در ابتدای سال جاری تقاضا کاهش می‌یابد، شرکت‌های پتروشیمی از طریق عرضه سلف در اسفندماه سال گذشته PVC تولیدی خود را پیش‌فروش کردند. اما این پیش‌بینی محقق نشد و شاهد افزایش تقاضا در این مدت بودیم.
دنیای اقتصاد