روز چهارشنبه ۱۵ مرداد ۱۳۹۹ مجلس شورای اسلامی اصلاحیه ماده ۵۴ قانون مالیات‌های مستقیم را که مربوط به مالیات از خانه‌های خالی است به تصویب رساند. بر اساس این طرح اگر خانه‌ای در شهرهای بالای ۱۰۰ هزار نفر خالی بماند در سال اول شش برابر اجاره سالیانه، سال دوم ۱۲ برابر و سال سوم ۱۸ برابر مبلغ اجاره سالیانه مشمول مالیات می‌شود.
با وجود آنکه هنوز جزئیات و نحوه محاسبه مالیات خانه‌های خالی از سوی سازمان امور مالیاتی ارائه نشده، محاسبات سرانگشتی از جریمه‌های سنگین برای خانه‌های خالی از سکنه حکایت دارد.
مالیات یک میلیارد و ۹۴۴ میلیون تومانی خانه ۱۰۰ متری در سال سوم
به طور مثال نرخ رهن کامل یک واحد مسکونی ۱۰۰ متری نوساز در منطقه معمولی از شهر تهران حدود ۳ میلیون تومان در هر متر مربع است. اگر این عدد را به اجاره ماهیانه تبدیل کنیم اجاره بهای هر ماه ۹ میلیون تومان و اجاره هر سال ۱۰۸ میلیون تومان می‌شود و مالک واحد مسکونی مذکور به شرط خالی بودن باید در سال اول شش برابر این مبلغ یعنی ۶۴۸ میلیون تومان، سال دوم یک میلیارد و ۲۹۶ میلیون تومان و سال سوم یک میلیارد و ۹۴۴ میلیون تومان مالیات بپردازد.
بر اساس نرخ های روز بازار اجاره مسکن در شهر تهران، قیمت رهن کامل در محله تهرانپارس بین متری ۲ تا ۳.۵ میلیون تومان است. در غرب تهران نرخ رهن کامل حدود ۲.۵ تا ۴ میلیون تومان در هر متر و در مناطق شمالی بین متری ۳.۵ تا ۵ میلیون تومان و بیشتر است.
حال تصور کنیم یک آپارتمان ۲۰۰ متری در شمال تهران خالی مانده است. بر اساس این قانون واحد مذکور در سال اول مشمول ۲ میلیارد و ۱۶۰ میلیون، سال دوم مشمول ۴ میلیارد و ۳۲۰ میلیون و سال سوم مشمول ۶ میلیارد و ۴۸۰ میلیون تومان جریمه مالیاتی خواهد شد.
طرح مالیات بر خانه‌های خالی در واقع اصلاحیه ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم مصوب سوم اسفند سال ۱۳۶۶ با اصلاحات و الحاقات بعدی آن است؛ قانونی که به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم نه در سال ۱۳۶۶ و نه پس از اصلاح آن در سال ۱۳۹۴ اجرایی نشد. با این حال به دنبال رونمایی از سامانه املاک و اسکان در بهمن ماه ۱۳۹۸ از سوی وزارت راه و شهرسازی، دولت و مجلس مصمم شده‌اند تا اجرای مالیات خانه های خالی را عملیاتی کنند.
طبق آمار سال ۱۳۹۵ بالغ بر ۲.۵ میلیون خانه خالی در ایران وجود دارد. این در حالی است که قیمت مسکن از توان متقاضیان مصرفی خارج شده و کارشناسان از جمله دلایل آن را وجود ۴.۷ میلیون مسکن مازاد می‌دانند که ۲.۵ میلیون خالی و ۲.۱ میلیون نیمه خالی است.
اجرای قانون مالیات بر خانه‌های خالی در انتظار بارگذاری اطلاعات در سامانه املاک و اسکان است که باید با اتصال دستگاه‌های مرتبط تکمیل شود.
محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی گفته که اولین برگ‌های مالیاتی در تابستان جاری برای مالکان واحدهای خالی از سکنه صادر می‌شود.
راه فرار محتکران مسکن از مالیات خانه‌های خالی بسته می‌شود؟
یکی از نگرانی‌هایی که اخیراً در خصوص فرار از پرداخت مالیات واحدهای خالی از سکنه ایجاد شده، انعقاد قراردادهای صوری است که طبق صحبت نمایندگان مجلس و مسئولان دولتی، راه‌های فرار برای این گروه از مالکان بسته خواهد شد.
اسماعیلی، نماینده مجلس یازدهم با اشاره به ابراز نگرانی کارشناسان درباره شکل‌گیری قراردادهای صوری اجاره می گوید: خوشبختانه مجلس یازدهم به صورت کارشناسی تمام خلاءهای قانون مالیات بر خانه‌های خالی را شناسایی و برای رفع آن برنامه‌ریزی کرده است، از این رو به طور قطع در زمان تدوین و تصویب قانون مربوطه تمام این موارد مد نظر قرار خواهد گرفت.
هر مشاور املاک، سقف تعداد قرارداد دارد
در خصوص نگرانی از انعقاد قراردادهای صوری نیز اتحادیه املاک سقف تعداد قرارداد در سامانه املاک و مستغلات برای مشاوران تعیین کرده است.
رئیس اتحادیه مشاوران املاک با اشاره به این موضوع بیان می‌کند: اتحادیه مشاوران املاک با اداره آگاهی هماهنگ شده تا با مشاوران املاکی که در بازار مسکن اخلال ایجاد می‌کنند، مقابله کند.
خسروی تصریح کرد: برای هر دفتر مشاور املاک مشخص است که چه تعداد قرارداد می‌تواند منعقد کند. اگر زیاد نوشته باشد، او را به اداره آگاهی معرفی می‌کنیم؛ کما اینکه تا کنون اسامی تعدادی از مشاوران املاک را به پلیس آگاهی ارائه کرده‌ایم.
استفاده از تقاطع اطلاعاتی برای شناسایی خانه‌های خالی
یکی دیگر از ترفندهایی که ممکن است مالکان برای وانمود کردن اینکه خانه دارای سکنه است به کار بگیرند روشن کردن چراغ‌ها برای کار کردن کنتور است. در این زمینه پروانه اصلانی، مدیرکل دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی، پیش از این گفته بود: برای شناسایی خانه‌های خالی از یک تقاطع اطلاعاتی بین دستگاه‌های مختلف استفاده می‌کنیم.
مدیرکل دفتر اقتصاد مسکن در توضیح این برنامه گفت: ما از دیتاهای دستگاه‌های مختلف بهره می‌گیریم و یک خروجی بدست می‌آوریم. به طور مثال متوجه می‌شویم که فردی دارای دو پلاک ثبتی است اما مطمئن نیستیم. به همین دلیل به فرد پیامک می‌دهیم آیا قبول داری این دو پلاک به نام شما است یا خیر؟ در هر دو صورت باید به سامانه مراجعه و اطلاعات خود را تصحیح کند.
اصلانی افزود: اگر فرد قبول دارد که دارای دو واحد مسکونی است یکی را به عنوان محل استقرار خودش در نظر می‌گیریم و برای دومی، باز هم اطلاعات می‌خواهیم لذا پیامک دوم را می فرستیم. ممکن است فرد بگوید که این واحد دارای مستاجر است بنابراین از او می‌خواهیم اطلاعات مستاجر را بدهد. این رفت و برگشت‌های اطلاعاتی انجام و مشخص می‌شود این خانه خالی است یا خیر، لذا مکانیزم‌های تشخیصی برای راستی‌آزمایی داریم.
ایسنا