با وجود اظهارات مکرر رئیس‌کل بانک مرکزی و کارشناسان حوزه ارزی مبنی‌بر ناپایداری بازار ارز و افزایش ریسک سرمایه‌گذاری در آن؛ بازار ارز مدتی است، تغییر جهت داده و نرخ دلار آمریکا تمایلی به ماندگاری در محدوده 32 هزار تومانی نشان نداد.
بررسی فعل و انفعالات بازار ارز در روزهای جاری نشان می‌دهد، روند کاهشی نرخ ارز همچنان بر بازار سایه افکنده و واسطه‌ها نیز نگران از کاهش بیشتر نرخ‌ها، در پی تبدیل بخشی از دارایی خود به ریال و به نوعی خروج نسبی از بازار ارز هستند. همچنین در پی تشدید رایزنی‌ها برای بازگرداندن اموال بلوکه شده ایران در سایر کشورها، خریداران با احتیاط و فاصله قیمتی بیشتری نسبت به قیمت فروش، اقدام به خرید ارز می‌کنند.
شواهد نشان می‌دهد، سیاست‌گذاری در راستای کاهش شکاف میان نرخ بازار نیمایی و آزاد روند بازگشت ارز صادراتی را شدت بخشیده و بی‌میلی متقاضیان ارزی به خرید دلار در نرخ‌های بیش از 30 هزار تومان، عقب‌نشینی نرخ ارز را تسریع کرد. همچنین افزایش صادرات محصولات نفتی و غیرنفتی ایران در بازارهای مختلف، بر کاهش نرخ ارز آزاد در روهای اخیر تأثیر داشته است.
روند فزاینده صادرات نفتی و غیرنفتی
در همین زمینه، عبدالناصر همتی رئیس‌کل بانک مرکزی اخیراً در صفحه مجازی خود با اشاره به تأمین 18.5 میلیارد دلار ارز برای واردات در 7 ماهه نخست امسال اظهار داشت: روند فزاینده صادرات نفت خام و فرآورده در کنار شتاب گرفتن صادرات غیر نفتی در ماه‌های اخیر شرایط بهتری برای تأمین ارز کالاهی وارداتی ایجاد کرده است.
همچنین زمزمه‌های آزادسازی بخش قابل‌توجهی از دارایی‌های بلوکه‌شده کشورمان در سایر کشورها و اقدامات مقابله‌ای دستگاه‌های نظارتی با نوسان‌گیران بازارهای شبانه و فردایی به لحاظ روانی بازار را تحت تأثیر انتظارات مثبت و کاهشی قرار داده است.
ناگفته نماند چسبندگی نرخ ارز در صرافی ملی به نرخ بازار آزاد، نه تنها از تشکیل صف‌های طولانی مقابل صرافی‌ها و هیجانات بازار کاسته، بلکه نگاه‌ها را به تحرکات بانک مرکزی در صرافی ملی دوخته است.
ترس دلالان از انتخابات آمریکا!
از طرفی تخلیه هیجانات ارزی ناشی از اثرپذیری اقتصاد ایران از انتخابات آمریکا نیز در این میان بر سرد شدن تنور دلالان ارزی بی‌تأثیر نبوده است. شواهد میدانی نشان می‌دهد، واسطه‌های ارزی نیم نگاهی به تخلیه هیجانات بازار ارز پس از اعلام نتایج انتخابات ایالات متحده آمریکا دارند و نسبت به ریزش بیشتر نرخ‌ها در هفته‌های آتی در انجام معاملات محتاط شده‌اند.
در همین زمینه، اخیراً کمال سیدعلی معاون اسبق ارزی بانک مرکزی آینده بازار ارز را کاهشی توصیف کرد و اظهار داشت: در صورت برنده شدن هر نامزدی در انتخابات پیش روی آمریکا، احتمال افزایش قیمت ارز کم خواهد بود و نگاه من به آینده بازار ارز کاهشی است.
برآیند این فعل‌وانفعالات منجر به ورود قیمت دلار آمریکا به کانال 27 هزار تومانی در روز چهارشنبه هفتم آبان‌ماه شد که به تبع آن قیمت‌ها در بازار طلا و سکه نیز روند ریزشی را تجربه کرد. فعالان بازار نیز با توجه به کاهش شدید حجم خرید ارز در ایام جولان دلار در کانال 30 هزار تومانی، چشم‌اندازی برای افزایش مجدد نرخ دلار متصور نیستند. جزییات تحولات اخیر بازار ارز در نمودار زیر آورده شده است.
نمودار1- نوسانات بازار ارز از 22 مهرماه تا 5 آبان‌ماه
بررسی تحلیل‌ها درباره آینده بازار ارز نیز حاکی است، کارشناسان و حتی مسئولان سابق بانک مرکزی از امکان ریزش نرخ‌ها در بازار ارز سخن به میان آورده‌اند و شکنندگی نرخ‌ها را در ازای هرگونه گشایش در منابع ارزی کشور پیش‌بینی کرده‌اند.
آنچه مسلم است، بازار ارز در روزهای پیش رو نیز دست‌خوش تغییراتی خواهد شد و روند پیش رو با توجه به رشد متوالی نرخ ارز در سال‌های اخیر، حاکی از کاهش قدرت ارز برای حرکت در مسیر صعودی است. حال باید منتظر ماند و دید، تجربه ریزش سنگین نرخ ارز در پاییز سال 97 در مدت مشابه سال جاری نیز تکرار می‌شود؟
ایلنا