محمود خاقانی در ارزیابی توافق 25 ساله ایران-چین اظهار داشت: چین نفت و میعانات گازی ایران را با حدود 18 تا 20 درصد و شاید هم 25 درصد ارزان‌تر می‌خرید و باز هم خواهد خرید و به جای آن کالاهائی که نمی‌توانست به سایر کشورها از جمله آمریکا صادر کند به ایران صادر خواهد کرد! احتمالا چین روی فروش کالاها به ایران هم سودی حدود 12 درصد و بیشتر می‌برد و خواهد برد.
وی افزود: در سند همکاری‌های 25 ساله که بین چین و ایران امضاء شده است این ادعا مطرح است که چین حدود 400 میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری خواهد کرد. البته به ازای این سرمایه‌گذاری، چین از ایران نفت و گاز وارد خواهد کرد. بنابراین براساس برخی از گفته‌ها اینگونه ارزیابی می‌شود که قبل از سرمایه‌گذاری کلان چین در ایران در مدت پنج سال اول اجرای سند همکاری، حجم عمده‌ای از نفت ایران توسط چین برداشت خواهد شد.
این کارشناس بین‌الملل حوزه انرژی مدعی شد: در واقع چین بهای نفتی که قبلا از ایران خریده و یا در زمان حال و آینده از ایران می‌خرد، را در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند و به نظر نمی‌رسد از جیب چین دلاری در ایران سرمایه‌گذاری شود. در همین حال با راه‌اندازی کارخانجات چینی در ایران نظیر مشارکت‌هائی که چین با نظامیان میانماری و سایر کشورها دارد، بازار تازه‌ای برای کالاهای چینی در منطقه را در شرایطی که این کشور مشکل صادرات به اروپا و آمریکا دارد، ایجاد می‌کند.
وی ادامه داد: همزمان چینی‌ها سعی خواهند کرد که شمال‌غربی کشور خود را از طریق خطوط ریلی که در ایران احداث و راه‌اندازی می‌کنند به آسیای میانه و اروپا متصل کنند. نکته‌ای که باید مورد توجه قرار داد این واقعیت است که در چین نظام سوسیالیستی و یا کمونیستی حاکم نیست. بلکه نظیر کشورهای دیگر یک گروه الیگارشی (اصحاب ثروت و قدرت) قدرت اقتصاد و سیاسی را در دست دارند. این نظام الیگارشی چینی و نظام الیگاریشی روسی نظیر نظام الیگارشی غربی که در کشورهای مختلف اصحاب ثروت و قدرت را حمایت می‌کنند در ایران هم چنین رقابتی با هم دارند.
خاقانی گفت: اسنادی نظیر آنچه بین چین و ایران امضاء شد، فقط دربرگیرنده همکاری‌های اقتصادی نیست، هسته مرکزی سند همکاری 25 ساله بین چین و ایران همانطور که مطرح شده است همکاری‌های نظامی در زمینه‌های هوائی، دریائی، امنیتی، جاسوسی و غیره است که به‌گفته رئیس کمسیون امنیتی مجلس یازدهم امضاء سند مشابه با دولت روسیه را هم باید منتظر بود.
وی ادامه داد: چین و روسیه هر دو به ایران بعنوان یک دروازه طلائی برای توسعه و حفظ روابط اقتصادی، سیاسی و نظامی با کشورهائی نظیر عراق و سوریه همزمان با روابط پنهان و آشکاری که با اسرائیل دارند نگاه می‌کنند. بسیاری از صاحب‌نظران معتقدند که ادعای جو بایدن که گفته است برای حدود بیش از یک سال نگران امضاء سند همکاری بین چین و ایران بوده است، را نباید جدی گرفت، زیرا به احتمال بسیار قوی موضوع بین وزیر امور خارجه آمریکا و وزیر امور خارجه چین در اجلاس اخیر دو کشور در آلاسکا مطرح و مورد تبادل‌نظر قرار گرفته است.
ایلنا