سالانه بخشی از منابع ارزی ناشی از فروش نفت و فرآورده های آن سهم صندوق توسعه ملی می شود که طبق قانون تعیین و دولت موظف به پرداخت است.
این منابع باید براساس آنچه در اساسنامه صندوق تعیین شده مورد استفاده قرار گیرد؛ به طوری که صندوق موظف به تامین مالی طرح های اقتصادی و سرمایه گذاری در قالب اعطای تسهیلات بانکی به بخش‌های غیردولتی و سرمایه گذاری در بازارهای پولی و مالی است و منابع آن در قالب تسهیلات عمدتا ارزی و در مواردی ریالی اختصاص پیدا می‌کند.
اما در رابطه با تسهیلاتی که صندوق به صورت ارزی پرداخت می‌کند قراردادهای عاملیت ارزی مورد توجه هستند. این قراردادها بین صندوق توسعه ملی و بانکهای عامل منعقد و بر مبنای درخواست بانک و تا سقف مبلغ تعیین شده توسط صندوق در قرارداد، به بانک اجازه تامین مالی ارزی طرح‌های مورد تائید داده می‌شود.
بررسی گزارش عملکرد صندوق توسعه ملی از ابتدای تاسیس تا پایان آذرماه سال گذشته نشان می‌دهد که بخش عمده تسهیلات اعطایی از محل صندوق توسعه ملی به صورت ارزی و براساس اساسنامه و با عاملیت بانکهای طرف قرارداد به متقاضیان پرداخت شده است.
جزئیات قرارداد ۱۱۶ میلیارد دلاری
کل قراردادهای عاملیت ارزی منعقده با بانکهای عامل ۱۱۶.۱ میلیارد دلار بوده که در ۹ ماهه سال گذشته براساس مصوبه هیات عامل صندوق، ۵.۸ میلیارد دلار سهمیه برای بانکهای عامل تصویب و قرارداد ۱۳ بانک به مبلع ۴.۲ میلیارد دلار منعقد شده است.
۳۴ میلیارد دلار تامین مالی شد
از محل قراردادهای عاملیت ارزی، ۳۱۸ طرح ارزی به مبلغ بیش از ۳۴ میلیارد دلار تامین مالی شده که از این میزان ۳۱۶ طرح با مسدودی بالغ بر ۳۳ میلیارد دلار فعال و دو طرح با ۱۳۶ میلیون دلار تسهیلات دریافتی خود را تسویه کرده‌اند.
از این تعداد طرح تامین مالی شده ۳۱۳ طرح تا پایان آذرماه سال گذشته موفق به گشایش اعتبار اسنادی به مبلغ بیش از ۳۰ میلیارد دلار شده و به ۳۰۷ طرح مبلغی معادل ۲۱.۹ میلیارد دلار با همکاری بانکهای عامل و بانک مرکزی پرداخت قطعی صورت گرفته است.
سهم حوزه نفت و صنعت و معدن چقدر است؟
اما بررسی جزییات بیشتر نشان می‌دهد که با توجه به منابع تخصیصی به ۳۱۶ طرح ارزی فعال تامین مالی شده، میزان پیشرفت مالی این طرح‌ها صرفا از محل منابع صندوق حدود ۶۴ درصد است.
همچنین از مجموع ۳۳.۹ میلیارد دلار منابع ارزی مسدود شده حدود ۶۲ درصد به طرح‌های حوزه نفت و گاز، پالایشگاه و پتروشیمی و حدود ۳۱ درصد به طرح‌های فعال در بخش صنعت و معدن اختصاص داده شده است.
از منابع ارزی مسدود شده صندوق ۵۳ درصد مربوط به طرح‌های بنگاه‌های اقتصادی متعلق به موسسات عمومی غیردولتی و حدود ۴۷ درصد مربوط به طرح‌های بخش خصوصی و تعاونی است.همچنین ۶۳ درصد در اختیار طرح‌های متقاضی در مناطق کمتر توسعه یافته قرار دارد.
ایسنا