علیرضا پیمان‌پاک امروز در نشست «هم‌اندیشی با اعضای اتاق تعاون ایران» با بیان اینکه من خودم سابقه کار صادراتی دارم، گفت: باید برای صادرات برنامه مدونی طراحی شود که با هماهنگی بخش خصوصی و تعاونی باشد وگرنه هر برنامه‌ای بدون حضور بخش خصوصی در نظر گرفته شود، مانند همین برنامه‌هایی که در ۴۰ سال گذشته بوده، خواهد شد.
وی افزود: ما در هفت ماه گذشته نقشه راه در حوزه توسعه تجارت تدوین کردیم و پس از انتخاب حجت‌الاسلام رئیسی به ریاست‌جمهوری و سپس سید رضا فاطمی‌امین به وزارت صمت، این برنامه تقویت شد و در حال حاضر عملیاتی شده است. در این برنامه آمده که چگونه منابع محدود را به کار بگیریم و از سوی دیگر هم با نهادهای حاکمیتی و بخش خصوصی همکاری کنیم.
رئیس سازمان توسعه تجارت ایران ادامه داد: در افق چهار ساله، افزایش دو برابری صادرات را داریم که دور از دسترس نیست. افزایش صادرات هم رونق تولید در پی دارد و هم افزایش درآمدهای ارزی که به مدیریت نرخ ارز می‌پردازد. همچنین در این نقشه راه، مناسبات سیاسی کشور لحاظ شده است.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به تأکید فاطمی‌امین وزیر صمت مبنی بر بهبود تراز ارزش کالاهای صادراتی گفت: وقتی صادرکننده نمونه را یک صادرکننده هندوانه انتخاب می‌کنیم، اگرچه در جای خود ارزشمند است اما نمی‌توان آن را یک ارزش دانست چون آب کشور ارزان صادر می‌شود یا صادرات محصولات پتروشیمی نیز چنین است؛ ما باید از صادرات کالاهای فناورانه، دانش‌بنیان و اشتغالزا حمایت کنیم.
پیمان‌پاک یادآور شد: رویکرد وزیر صمت این است که سیاست‌های تجاری بر سیاست‌های ارزی تفوق داشته باشد. همچنین بحث افزایش رقابت‌پذیری و زنجیره‌های ارزش باید با همکاری بخش خصوصی پیگیری شود.
وی تأکید کرد: کشورهای هدف صادراتی را به دو دسته اولویت‌های اول و دوم تقسیم کرده‌ایم که در اولویت اول ۲۳ کشور از جمله جنوب شرق آسیا، چین، هند، آسیای میانه، همسایگان، کنیا به عنوان دروازه ورود آفریقا و … لحاظ شده است.
رئیس سازمان توسعه تجارت ایران گفت: ما پتانسیل صادرات ۱۰۰ میلیارد دلاری به همسایگان داریم؛ کار سختی نیست، اگر همین فرآیندهای موجود اصلاح شده و موانع را از پیش پای صادرکنندگان برداریم، می‌توانیم به این رقم دست یابیم. کشور به کشور، مقاصد صادراتی را مطالعه کرده‌ایم. مثلاً در هند ظرفیت ۲۸ میلیارد دلاری صادرات داریم که اگرچه در برابر واردات ۱۲۰۰ میلیارد دلاری این کشور رقمی نیست، اما برای ما اثرگذار است یا ظرفیت صادرات ۲۶ میلیارد دلاری به چین داریم.
وی ادامه داد: پس از تعیین اولویت کشورهای هدف صادراتی و تعیین کالاهایی که باید به هر کشور صادر شود، به سراغ چالش‌های صادراتی این کشورها به صورت جداگانه رفتیم چون موانع صادراتی به چین، هند یا کنیا متفاوت است.
پیمان‌پاک افزود: مثلاً در کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا با روحیه‌ای که از رئیس دولت و وزیر صمت سراغ داریم، این اراده وجود دارد که در چند ماه موانع صادراتی برداشته شود. اگر پیمان تجاری با روسیه محقق شود، در کوتاه‌مدت ظرفیت صادرات ۱۰ میلیارد دلاری ایجاد خواهد شد اما آیا ما در کشور ۱۰ میلیارد دلار کالای با استاندارد مورد تقاضای روس‌ها داریم؟ آن هم قرار است با ترکیه‌ای رقابت کنیم که قیمت‌ها در طول سال ثابت یا قابل پیش‌بینی است اما قیمت تره‌بار ما شب تا صبح تغییر می‌کند و قابل پیش‌بینی نیست.
رئیس سازمان توسعه تجارت ایران اظهار داشت: وقتی به اتحادیه اوراسیا ملحق شدیم، چون سیستم حمل و نقل مناسب طراحی نشده بود، خود به یک مشکل تبدیل شد اما وقتی این مشکل زیرساختی برطرف شد، توانستیم بازار ۸۰ میلیارد دلاری در اوراسیا ایجاد کنیم.
وی خاطرنشان کرد: قرار است به زودی پیمان دوجانبه و ترجیحی با سوریه و پاکستان فعال شود که ۸ آذر وزیر صمت سفری به سوریه خواهد داشت تا تجارت آزاد با سوریه را فعال کنیم؛ تعرفه‌های ترجیحی با ونزوئلا و اندونزی نیز امضا خواهد شد.
پیمان‌پاک با انتقاد از ممنوعیت وزارت جهاد کشاورزی برای واردات ۴۰ هزار تن نارنگی از پاکستان گفت: با این کار جلوی صادرات ۵۰۰ هزار تن سیب گرفته شده است. آیا ممنوعیت واردات نارنگی آنقدر مهم است که اجازه صادرات در این حجم بالای سیب نمی‌دهیم؟ وزارت جهاد کشاورزی جلوی تعرفه‌های ترجیحی ما را گرفته این درحالی است که نارنگی به راحتی قاچاق شده و در بازار می‌توان آن را یافت.
وی در خصوص تمهیدات لجستیکی سازمان توسعه تجارت گفت: اتفاقات جمهوری آذربایجان کمک کرد تا هفت خط دریایی از خزر و بنادر آستارا، انزلی و امیرآباد به بنادر ماخاچ قلعه روسیه که برخلاف آستاراخان دچار یخ‌زدگی نمی‌شود و آکتائوی ترکمنستان ایجاد کنیم؛ مجوز خرید کشتی «رو رو» (شناور کامیون‌بر) دست دوم صادر شده است. همچنین مسیر ارمنستان گرجستان روسیه را با همکاری نمایندگی‌های ایران در این کشورها راه‌اندازی کرده‌ایم که به زودی فعال خواهد شد.
رئیس سازمان توسعه تجارت ایران گفت: راه‌اندازی این مسیرها کمک به سبک کردن بارهایی که از آذربایجان حمل می‌شود، خواهد شد؛ بخصوص که این کشور مشکل زیرساخت حمل و نقلی دارد و معطلی زیاد رانندگان در مرز آستارا به دلیل نبود زیرساخت‌ها در آذربایجان بود.
پیمان‌پاک با اشاره به وجود مشکلاتی برای صادرات مستقیم دریایی به سوریه و ونزوئلا گفت: گاهی یا بار است، کشتی نیست یا کشتی وجود دارد ولی بار نیست. وظیفه اتاق تعاون، حمایت از بنگاه‌های خرد و متوسط است تا با هماهنگی سازمان توسعه تجارت، کنسرسیوم‌های صادراتی برای بنگاه‌های کوچک و متوسط ایجاد کنیم تا با مشکل کمبود بار مواجه نشویم.
وی با تأکید بر اینکه جهش ۳۵ میلیارد دلاری صادرات را نمی‌توان با بنگاه‌های کوچک و متوسط انجام داد، گفت: از سوی دیگر، فضای رقابت منفی میان تجار خرد ایرانی وجود دارد که با تشکیل چنین کنسرسیوم‌هایی، از این فضاها دور می‌شویم بخصوص اینکه صادرکننده خرد توان انجام صادرات به سایر کشورها به دلیل آشنایی با مبانی حقوقی صادرات را ندارد. همچنین اول ژانویه هر سال هزینه کانتینرها و خودروهای حامل کانتینر دو برابر می‌شود که تاجر خرد از پس آنها برنمی‌آید اما اگر کنسرسیوم تشکیل شود، این زنجیره تأمین کالا تکمیل شده و توانایی مالی برای صادرکنندگان خرد کالا فراهم خواهد شد.
رئیس سازمان توسعه تجارت ایران به همکاری این سازمان با یک بانک خصوصی اشاره و اظهار کرد: این بانک ۱۵ هزار میلیارد تومان در قالب مشارکت در ایجاد مجموعه‌های بین‌المللی صادراتی سرمایه‌گذاری کرده است. مثلاً از کشاورز گوجه‌فرنگی خریداری شده و به کارخانجات تولید رب داده شده است. همچنین با کارخانه‌های تولید ورق با قیمت‌های پایین‌تر برای تولید قوطی رب همکاری داشته و سپس با ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای در آذربایجان، اقدام به راه‌اندازی شبکه فروش این محصول کرده است. هیچیک از اعضای این زنجیره وابسته به این بانک نیستند و همگی بخش خصوصی‌اند.
وی ادامه داد: مجموعه‌های دیگری نیز در حوزه تولید سنگ ساختمان، مصالح ساختمانی و صادرات میلگرد ورود کرده‌اند که فقط زنجیره تأمین و فروش را ایجاد می‌کنند ولی همه تولیدکننده‌ها بخش خصوصی هستند.
پیمان‌پاک به موضوع ایجاد زنجیره بین‌المللی اشاره کرد و گفت: اقدام دیگر ما در سازمان توسعه تجارت ایران، راه‌اندازی زنجیره‌هایی بود که کالایی را از کشوری که پول‌هایمان را بلوکه کرده به کشور ثالث، صادر و ما پول خود را از کشور سوم دریافت می‌کنیم. مثلاً سریلانکا سال‌هاست که ۲۵۰ میلیون دلار ما را پس نمی‌دهد و می‌گوید به جای آن چای بردارید. مگر ما چقدر ظرفیت خرید چای داریم؟ این کشور سالانه ۱.۵ میلیارد دلار پوشاک یا کائوچو تولید می‌کند ولی واردات این کالاها به ایران ممنوع است و ما نمی‌توانیم آن را وارد کنیم.
رئیس سازمان توسعه تجارت ایران ادامه داد: بنابراین می‌گوئیم زنجیره بین‌المللی ایجاد شود و این پوشاک از سریلانکا به سوریه و عراق برود و ما پول خود را از کشور ثالث دریافت کنیم.
وی تأکید کرد: یکی دیگر از اقداماتی که در گذشته می‌شد، تخصیص ارز نیمایی به صورت دیرهنگام بود. مثلاً صنایع پوشاک ما مشکل تأمین پنبه داشتند؛ به پنبه ارز نیمایی تعلق می‌گیرد ولی زمانی پول به ازبکستان می‌رسید که فصل پنبه نبود. برای حل این مشکل پیشنهاد دادیم که سَلف‌خَری شود یا کشت فراسرزمینی در این کشورها ایجاد کنیم که ۳۰ درصد از هزینه‌های ارزی ما می‌کاهد. یا مثلاً قرار شد به جای دریافت ارز صادرات تراکتور به کنیا، کشت فراسرزمینی کرده و محصول را وارد کنیم.
معاون وزیر صمت به فعال شدن صندوق ضمانت صادرات برای کالاهای دانش‌بنیان و خدمات فنی مهندسی اشاره کرد و گفت: مدت‌ها بود که مپنا مشکل ضمانتنامه صادراتی داشت که ما بلافاصله از صندوق ضمانت صادرات، ضمانتنامه ۳۰۰ میلیون دلاری صادرات خدمات فنی مهندسی احداث نیروگاه در لاذقیه را صادر کردیم؛ این در حالی است که کل صادرات خدمات فنی مهندسی ما در سال قبل ۴۰۰ میلیون دلار نشده بود.
وی درباره اولویت تجاری نخست گفت: از ۲۳ کشور اولویت اول صادراتی، ۱۲ دالان تجاری در نظر گرفته‌ایم که شامل ایران روسیه، ایران عراق، ایران پاکستان، ایران هند، ایران چین، ایران افغانستان، ایران عمان، ایران آسیای میانه، ایران ونزوئلا، ایران ترکیه و ایران ارمنستان می‌شود. همچنین کانال بانکی با یکی از این کشورها ایجاد کرده‌ایم که امکان گشایش LC را فراهم کرده و صادرات ماهی و میگو را از محل این کانال بانکی آغاز کرده‌ایم.
پیمان‌پاک از صادرات خودرو و لوازم خانگی به ونزوئلا خبر داد.
مهر