براساس گزارش تحلیلی گمرک ایران مجموع مبادلات تجاری ایران(مجموع صادرات غیرنفتی و واردات) با افغانستان طی سال 1401 بالغ بر 3405 هزار تن و به ارزش 1663 میلیون دلار بوده است. تراز تجاری با این کشور در سا 1401، به میزان 1605 میلیون دلار مثبت بوده است.
لازم به ذکر است، ایران و افغانستان دارای مرزی مشترک به طول 815 کیلومتر هستند کشور افغانستان همواره به دلیل موقعیت جغرافیایی و روابط دیپلماتیک یکی از مهمترین همسایگان ایران بوده است. از اینرو استانهایی که با این کشور مرز مشترک دارند نیز از لحاظ موقعیت جغرافیایی مناطق حائز اهمیت فراوان هستند. این استانها شامل استانهای خراسان رضوی خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان هستند.
جدول آمارهای مربوط به تجارت ایران و افغانستان در سال 1400 و 1401 به شرح زیر است:
مهمترین اقلام صادراتی به افغانستان/ بنزین در انتهای لیست
10 قلم از مهمترین کالاهای صادراتی ایران به افغانستان شامل روغن‌های سبک و فرآورده‌ها بجز بنزین، روغن و سایر محصولات که از تقطیر قطران ذغال سنگ در درجه حرارت زیاد بدست می‌آید، سایر فرآورده‌های غیرمذکور دارای 70 درصد وزنی یا بیشتر نفت یا روغن‌های معدنی قیری، سایر هیدروکربورهای حلقوی، گاز طبیعی مایع شده، کف پوش‌های غیرمخملی باف، سیب تازه، گوجه فرنگی، روغن پایه معدنی و بنزین است.
ده قلم کالای صادراتی در مجموع 36 درصد از وزن و 39 درصد از ارزش کل صادرات به افغانستان را از آن خود ساخته‌اند.آمارهای مربوط به کالاهای صدر شده نشان می‌دهد که عمده کالاهای صادر شده به کشور افغانستان را کالاهایی با پایه نفتی و پتروشیمی تشکیل می‌دهد.
گمرک مشهد مهمترین مبدا صادرات به افغانستان
تعداد کل گمرکات فعال در زمینه صادرات کالا به افغانستان طی سال 1401، 74 گمرک بوده که ده گمرک نخست در صادرات کالا به این کشور به لحاظ ارزشی طی سال 1401، گمرکات مشهد، دوغارون، اراک، غرب تهران، منطقه ویژه اقتصادی کاوه، شهید باهنر، اصفهان، قم، ماهیرود و قزوین بوده‌اند.
در مجموع 65 درصد از وزن و 66 درصد از ارزش کل کالاهای صادراتی به افغانستان طی سال 1401 از طریق این ده گمرک صورت گرفته است.
سرب؛ مهمترین کالای وارداتی از افغانستان
ده قلم از مهمترین کالاهای وارداتی از افغانستان در مجموع 53 درصد از وزن و 71 درصد از ارزش کل واردات از افغانستان را از آن خود ساخته است. سرب تصفیه شده بصورت کار نشده، سایر دانه آفتابگردان و سایر نباتات و اجزاء آنها مورد مصرف در عطر سازی و داروسازی سه کالای نخست وارداتی بوده‌اند که به تنهایی حدود 39 درصد از ارزش کل واردات از افغانستان را به خود اختصاص داده‌اند.
سایر این کالاها نیز شامل دانه کنجد به استثنای بذر آن، ماش سبز، لوبیا چیتی، نخ یک لا، فلفل خرد نشده، سایر پنبه حلاجی نشده و تخم رازیانه رومی و برخی گیاهان دیگر است.
گمرک دوغارون اصلی ترین مقصد واردات از افغانستان
براساس آمارهای گمرک ایران، مهمترین گمرکات مقصد واردات از افغانستان به ترتیب گمرکات منطقه ویژه دوغارون، منطقه ویژه اقتصادی شهید رجایی، مشهد، شهید باهنر، سرخس، میلک، منطقه ویژه اقتصادی سرخس، منطقه ویژه اقتصادی بیرجند، میرجاوه و ماهیرود بوده است.
تسنیم