قیمت رقابتی یکی از شاخص‌های برنده شدن در بازار جهانی است. محصولات نهایی زمانی می‌توانند ارزش افزوده به همراه داشته باشند که مواد اولیه آنها با نرخ مناسب تأمین شود. تولید با مؤلفه‌های کیفی در کنار قیمت رقابتی کمک زیادی به توسعه بازارهای بین‌المللی می‌کند.
محصولات تکمیلی و تبدیلی در بخش کشاورزی می‌تواند آورده زیادی برای اقتصاد کشور داشته باشد اما به شرط اینکه بتواند در بین برندهای مطرح جهان قیمت رقابتی داشته باشد. آرمان خالقی یکی از کارشناسان حوزه صنایع غذایی با تاکید بر بهره‌وری در تولیدگفت: عدد بهره‌وری به تمام ارکان تولید از ابتدای زنجیره تا انتهای آن تأثیر مثبت و منفی دارد.ک
وی با تاکید بر اینکه سند راهبردی در حوزه کشاورزی وجود ندارد، افزود: وزارت جهاد کشاورزی نیاز به یک سلسله اقدامات دارد که یکی از آنها یکپارچه‌سازی یا حداقل متحدالکشت کردن محصولات است؛ علاوه بر اینکه برای ورود به بازارهای فرامرزی روی حوزه سلامت محصولات هم باید کار کرد.
وی ادامه داد: پسماند سموم در محصولات باید با استانداردهای بین‌المللی همخوانی داشته باشد تا در ادامه شاهد برگشت کالاهای صادراتی نباشیم.
این کارشناس حوزه صنایع غذایی با بیان اینکه برگشت محصولات فقط منحصر به میوه و سبزی جات نمی‌شود، عنوان کرد: آب میوه و کنسانتره صادر می‌شود پسماند می‌گیرند و نتایج نشان از پسماند بالای سم و کود مورد استفاده در محصولات کشاورزی ایران دارد بنابراین برگشت می‌شود. از تولیدکننده تا صادرکننده دچار زیان می‌شود. کسی هم پاسخگو نیست.
وی تصریح کرد: استفاده از کود و سموم بالا یا به دلیل ناآگاهی است یا برای سود بیشتر. البته نباید فراموش کرد میزان زایش خاک بسیار کم شده و کشاورزان تلاش دارند با استفاده از کود زمین‌های فقیر را بارور کنند.
خالقی تاکید کرد: اگر قطعات به درستی در کنار هم چیده شوند می‌توان به کارهای نکرده‌ای که باید انجام شود، رسید.
وزارتخانه مسؤولیت خود را گم کرده است
این کارشناس صنایع غذایی با بیان اینکه وزارت جهاد کشاورزی هنوز فکر می‌کند باید فقط سم توزیع کند، گفت: وزارت جهاد کشاورزی هنوز نمی‌داند وظیفه و مسؤولیت اصلی آن تولید برنامه متناسب با شرایط موجود است؛ باید برنامه تولید و آن را هم توزیع و ترویج کرد.
وی با تاکید بر اینکه تا امروز در حوزه محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ضعیف عمل شده است، گفت: مدیران این بخش تأمین و توزیع سم، کود، تراکتور و… را وظایف خود دانستند در حالی که آنها را می‌توانیم در قالب اتحادیه‌ها و تعاونی‌های واقعی کشاورزی تأمین و توزیع کرد.
کشاورزی در قالب تعاونی
خالقی با اشاره به کوچ کشاورزان به حاشیه شهرها عنوان کرد: امروز روستاهایی در کشور وجود دارد که مطرود شده‌اند. اراضی مالک دارد اما زمین کوچک بوده و کشت توجیه اقتصادی نداشته و مالک به شهر کوچ کرده است. اگر وزارت جهاد کشاورزی به این حوزه ورود کند که مثلاً اراضی کشاورزی به شکل تعاونی زیرکشت برود؛ اراضی در مجموع سهام تعاونی را در اختیار صاحبان زمین می‌گذارند دیگر زمین متعلق به تعاونی است و به آورده تعاونی تبدیل شده و در ادامه به دلیل فوت صاحب آن و وراثت خرد نمی‌شود.
وی تاکید کرد: مشکل حال حاضر کشور برای بهره‌وری پایین، خرد شدن اراضی است. زمین دیگر از حائز انتفاع می‌افتد. در این زمین کوچک فعالیت بهره ور نبوده در ادامه شاهد رشد ویلاسازی در زمین‌های کشاورزی هستیم. وزارت جهاد کشاورزی باید بتواند با سیاستگذاری درست به مدیریت این مساله بپردازد.
عضو هیأت مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه این خلأ بزرگ در وزارت جهاد کشاورزی وجود دارد، اظهار کرد: اراده‌ای برای حل مساله وجود ندارد علاوه بر اینکه توان مدیریتی که با این آمار مهندس فارغ تحصیل کشاورزی کار را جلو ببرد دیده نمی‌شود.
شرایط شکل‌گیری صنایع تبدیلی فراهم نیست
این کارشناس حوزه صنایع غذایی با بیان اینکه هنگامی صنایع تبدیلی کارآمد هستند که میوه با کیفیت و قیمت مناسب در اختیار داشته باشند و گفت: هزینه فرایند صنعتی از ماشین‌آلات و مواد اولیه تا تولید محصول تکمیلی برای تبدیل مثلاً میوه به آب میوه مشخص است هنگامی که قیمت تمام شده محصولات کشاورزی در کشور بالا باشد بنابراین محصول خروجی صنایع تبدیلی هم قدرت رقابت نخواهند داشت. در نتیجه ممکن است برای این محصولات صنایع تبدیلی شکل نگیرد.
وی اظهار کرد: در حال حاضر کارخانجات محصولات تبدیلی و تکمیلی که از قبل راه اندازی شده‌اند با مشکلات بسیاری رو به رو هستند. صنایع تبدیلی شکل نمی‌گیرند مگر محصول کشاورزی قیمت پایین و تبدیل آنها در زنجیره ارزش صرفه اقتصادی داشته باشد. به عنوان مثال نرخ سیب زمینی به شکل تازه خوری بین ۱۵ تا ۲۵ هزار تومان است. اگر این سیب زمینی تبدیل به چیپس شود مثلاً هر ۱۰۰ گرم ۱۰ هزار تومان باشد باید اعداد برای تولیدکننده و مصرف‌کننده همخوانی داشته باشد و قیمت‌ها به گونه‌ای باشد که قدرت خرید از هر سو وجود داشته باشد. ناهمخوانی نرخ‌ها قدرت رقابت را از بازار می‌گیرد.
وی اضافه کرد: اگر همچنان یک سال سیب زمینی مازاد داریم و کمبود پیاز و سال بعد برعکس می‌شود حکایت از این دارد که بدون برنامه در حال حرکت هستیم؛ نقشه راه که در این بستر محلی از اعراب نخواهد داشت.
این کارشناس حوزه صنایع غذایی با اشاره به واردات پیاز در سال گذشته ادامه داد: با کمبود پیاز در بازار افرادی تشویق به واردات شدند. اما کل سیستم از رأس تا ذیل یعنی از ثبت سفارش که باید وزارت جهاد کشاورزی اجازه دهد تا ترخیص کالاها که باید از سوی گمرک باشد موجب خسارت و خراب شدن بخشی از بارها شد. ساختار نهادهای متولی آنقدر چابک نیستند که بتوانند امنیت غذایی مدنظر را تأمین کنند. در این بخش هم نیاز به آسیب شناسی داریم.
خالقی در پایان گفت: در حوزه کشاورزی و دامپروری مشکل جدی وجود دارد و درآمد در این حوزه مزیت ندارد. اولویت وزارت جهاد کشاورزی تولید محصولات رقابتی و توسعه صنایع تبدیلی نیست.
مهر