پس از حمله نظامی روسیه به اوکراین در فوریه سال ۲۰۲۲ که باعث شد کشورهای اروپایی بخش عمده واردات نفت و گاز روسیه را متوقف کنند، ترکیه به بزرگترین واردکننده انرژی روسیه در نیمکره غربی تبدیل شد. چین و هند در مقایسه با ترکیه، حجم بیشتری نفت و گاز از روسیه وارد کرده‌اند، اما نزدیکی آنکارا به بنادر روسیه به معنای آن است که به مدد حمل ارزان‌تر، این کشور بیشتر از خریداران دیگر، صرفه‌جویی می‌کند.
بر اساس داده‌های شرکت LSEG و محاسبات رویترز، واردات محموله‌های نفت اورال روسیه به ترکیه در نوامبر سال ۲۰۲۳، به ۴۰۰ هزار بشکه در روز رسید که بالاترین حد همه زمان‌ها بود و حدود ۱۴ درصد از کل صادرات نفت دریابرد روسیه در ماه میلادی گذشته را تشکیل داد.
به گفته منابع بازرگانی، پس از امضای قرارداد شرکت لوک اویل با شرکت سوکار جمهوری آذربایجان برای پالایش ۲۰۰ هزار بشکه در روز نفت در پالایشگاه استار ترکیه، انتظار می‌رود صادرات نفت روسیه به ترکیه در ماه‌های آینده، افزایش بیشتری پیدا کند.
علاوه بر رشد واردات نفت، واردات دیزل، نفت کوره، سوخت جت و سوخت دریایی از روسیه به ترکیه در فاصله ژانویه تا نوامبر سال ۲۰۲۳، با جهش ۲۰۰ درصدی، به ۰.۲۹ میلیون بشکه در روز رسید.
داده‌های شرکت LSEG نشان دادند که روسیه در فاصله ژانویه تا نوامبر، ۱۳ میلیون تن سوخت شامل ۸.۶ میلیون تن دیزل حاوی گوگرد اندک در مقایسه با ۴.۳ میلیون تن سوخت شامل ۳.۲ میلیون تن دیزل حاوی گوگرد اندک در مدت مشابه سال ۲۰۲۲، به ترکیه صادر کرد.
به گفته معامله‌گران، ترکیه امسال بین ۲۵ تا ۱۵۰ دلار برای هر تن دیزل روسیه (۳.۳ تا ۲۰ دلار در هر بشکه) در مقایسه با قیمت گریدهای مشابه در مدیترانه، پول کمتری پرداخت کرده است. برای نفت خام، این تخفیف بین پنج تا ۲۰ دلار در هر بشکه بوده است. واردات ارزان‌تر انرژی، به آنکارا کمک کرده است که کسری تجاری خود را کاهش داده و از فشار نزولی بر ارز این کشور که امسال ۳۰ درصد افت داشته، کاسته است.
طبق داده‌های LSEG، ترکیه همچنین صادرات دیزل را در همین مدت ۱۲۰ درصد افزایش داده و به ۶.۰۳ میلیون تن رسانده است.
فعالان و حامیان متعدد اوکراین، ترکیه را متهم کرده‌اند که به روسیه کمک می‌کند تا دور زدن تحریم‌ها، محصولات خود را به اروپا ارسال کند. این کشور این اتهامات را رد و اعلام کرده که سوخت پالایش شده از انواع گریدهای نفتی را صادر می‌کند.
شیرین‌ترین نفت
ترکیه تنها کشوری نیست که با خرید نفت روسیه، صرفه جویی بالایی در هزینه واردات انرژی داشته است. هند که حاضر نشده است به تحریم‌ها علیه مسکو ملحق شود، از ابتدای سال ۲۰۲۳ تاکنون، واردات نفت روسیه را ۷۷ درصد افزایش داده است. طبق محاسبات مبتنی بر آمار دولتی، این کشور حدود ۲.۷ میلیارد دلار از واردات نفت روسیه در ۹ ماهه سال ۲۰۲۳ صرفه جویی کرده است اما هند حجم بسیار بیشتری از نفت روسیه را به میزان ۱.۷ میلیون بشکه در روز وارد کرده است و وارداتش در مقایسه با میزان واردات ترکیه، بسیار بیشتر بود.
به گفته معامله‌گران، این صرفه جویی می‌تواند از محل کرایه حمل نفت حاصل شود. برآورد می‌شود ارسال یک نفتکش حامل نفت روسیه به ترکیه، در حال حاضر، شش میلیون دلار هزینه دارد و همین هزینه برای هند ۹ میلیون دلار است.
ویکتور کاتونا، تحلیلگر شرکت کپلر گفت: پالایشگاه‌های ترکیه از زمان تحریم‌های روسیه در فوریه سال ۲۰۲۲، به یکی از سودآورترین پالایشگاه‌ها در مدیترانه تبدیل شده‌اند.
به گفته کاتونا، حاشیه سود ناخالص توپراس که بزرگترین پالایشگر نفت ترکیه است، طی سال میلادی گذشته، ۳۰ دلار در هر بشکه بود که شش دلار در هر بشکه بالاتر از میانگین حاشیه سود یک مجتمع پالایشگاهی در مدیترانه بود.
بر اساس گزارش رویترز، مسکو و آنکارا پس از کاهش شدید خرید گاز روسیه از سوی اتحادیه اروپا، همچنان در خصوص راه اندازی هاب گاز روسیه در ترکیه بحث می‌کنند. این طرح به تمایل دیرینه آنکارا برای تبدیل شدن به قطب اصلی توزیع انرژی برای اروپای جنوبی، کمک می‌کند. روسیه این هاب گازی را راهی برای تغییر مسیر صادرات گاز خود از اروپا یا فروش غیرمستقیم مقداری گاز به اتحادیه اروپا می‌داند.
ایسنا