محمد رضوانی‌فر -رئیس کل گمرک- در نشست دوازدهم اعضای هیات نمایندگان اتاق تهران، ضمن ارائه گزارشی از نحوه تعیین ارزش کالاهای صادراتی و وارداتی، اظهار کرد: آمار صادرات برق، خدمات فنی و مهندسی و نفت از ماه گذشته به آمار صادرات افزوده شده است. عوامل مختلفی از قبیل سیاست تجاری، ارزی، قیمت‌های جهانی، توان رقابتی و تحریم در افزایش و کاهش حجم مبادلات اثرگذار است. در عین حال، نوعی بیش‌اظهاری و کم‌اظهاری در واردات و صادرات مشاهده می‌شود. تلاش گمرک آن است که با بهره‌گیری از ظرفیت بخش خصوصی به سمت واقعی‌سازی ارزش‌ها حرکت کند. کلیه رسیدگی‌های گمرک در ارتباط با صحت و درستی ارزش اظهاری بر طبق اسناد تسلیمی صاحبان کالاها (پیش‌فاکتور و سیاهه خرید) در مراحل ترخیص و پس از ترخیص در گمرکات اجرایی و دفاتر ستاد انجام می‌شود.
رضوانی‌فر در ادامه با بیان اینکه در ۱۰ ماهه امسال ارزش صادرات معادل ۴۰.۵ میلیارد دلار و ارزش واردات ۵۴.۳ میلیارد دلار برآورد شده، تصریح کرد: رسیدگی به ارزش کالاهای صادراتی با استناد به ماده ۱۶ قانون امور گمرکی، ماده ۲۲ آیین‌نامه اجرایی، از طریق استعلام ارزش از نهادهای دولتی ذیربط، انجمن‌ها و اتحادیه‌های غیردولتی ذیربط و طرح در کارگروه ارزش کالاهای صادراتی و ثبت در سامانه صورت می‌گیرد. اعضای کارگروه ارزش کالاهای صادراتی متشکل از نمایندگانی از وزارتخانه‌های نفت، بهداشت، صمت و جهاد کشاورزی، اتاق بازرگانی، انجمن‌ها و تشکل‌های ذیربط، سازمان توسعه تجارت و گمرک است.
دلایل تمایل به کم‌اظهاری و پیش‌اظهاری در ارزش کالاهای صادراتی
وی درباره دلایل تمایل به کم‌اظهاری احتمالی در ارزش کالاهای صادراتی نیز گفت: تعهد برگشت ارز (پیمان‌سپاری ارزی) که با هدف صیانت از منابع ارزی کشور اجرا می‌شود و همچنین مواردی که عوارض صادرات بر اساس ارزش صادراتی کالا محاسبه و اعمال می‌شود از جمله این دلایل است. همچنین استفاده از مجوزهای واردات در مقابل صادرات (فروش پروانه صادرات در مقابل واردات به غیر) و استفاده از تسهیلات بانکی، جوایز صادراتی به عنوان دلایل تمایل به بیش‌اظهاری احتمالی در صادرات شناخته می‌شود.
رئیس‌کل گمرک، دلایل نزول ارزش کالاهای وارداتی را ماخذ بالای تعرفه‌های گمرک، مالیات بر ارزش افزوده و سایر عوارض متعلقه عنوان کرد و گفت: دلایل بیش‌اظهاری کالاهای وارداتی نیز به مواردی چون ماخذهای تعرفه پایین گمرکی، معافیت از مالیات بر ارزش افزوده، کاهش مالیات بر ارزش افزوده، کاهش ماخذ حقوق ورودی برخی از اقلام از ۴ به یک درصد پس از اعمال نرخ ETS، تفاوت فاحش بین قیمت ارز تخصیصی و ارز بازار آزاد و تحریم‌های اقتصادی و عدم دسترسی به فروشندگان اصلی و خرید از واسطه‌ها باز می‌گردد.
او عمده کالاهای وارداتی به کشور را شامل کالاهای اساسی، دارو و مواد اولیه، قطعات منفصله خودرو، خودرو و شمش طلا عنوان کرد و گفت: ارزش بیش از ۴۰.۶ درصد از کالاهای وارد شده به کشور توسط نهادهای دولتی به گمرک ایران ابلاغ می‌شود و ارزش سایر موارد نیز با رعایت مواد ۱۴ و ۱۵ قانون امور گمرکی و آیین‌نامه اجرایی آن و در صورت لزوم استعلام از دیگر نهادهای دولتی و غیردولتی بررسی و تعیین می‌شود که نشان‌دهنده میزان تاثیرگذاری ارزش‌های ابلاغی به گمرک ایران از سوی نهادهای دولتی در کل ارزش کالاهای وارداتی است.
در بخش دیگری از این جلسه رئیس‌کل گمرک ایران در پاسخ به مسائل مطرح شده از سوی فعالان اقتصادی، ابتدا به مصوبه اخیر هیات وزیران اشاره کرد که بر اساس آن، برای تعیین ارزش کالاهای وارداتی، مبنا روز اظهار کالا قرار داده شده و به این ترتیب، مشکلات مربوط به ثبت‌سفارش‌های منقضی شده، حل شده است.
رضوانی‌فر در رابطه با امکان دسترسی فعالان اقتصادی به اطلاعات گمرکی نیز تصریح کرد که در این‌باره منعی وجود ندارد و طبق کارنامه عملکردی که به صورت شش ماهه در اختیار فعالان اقتصادی قرار می‌گیرد، تمامی اقدامات هر شرکت و فعال اقتصادی در حوزه گمرک برای صاحب کالا، قابل رویت شده است. اما در خصوص مبدا واردات کالاها، با توجه به حساسیت‌های مربوط به تحریم‌ها، امکان دسترسی آزاد به اطلاعات وجود ندارد.
۱۲۰ میلیون دلار خودرو ساخته شده وارد کشور شد
رئیس‌کل گمرک با بیان اینکه طی مدت ۱۰ ماه گذشته، ۱۲۰ میلیون دلار خودرو ساخته شده وارد کشور شده، در رابطه با امکان راه‌اندازی مسیر آبی در گمرک نیز، تصریح کرد: این مسیر برای گمرک‌های تخصصی قابل اجراست و در حال حاضر نیز، ایجاد مسیر آبی برای شرکت فولاد مبارکه اصفهان آغاز شده‌است.
حملات شبانه‌روزی سایبری به سامانه گمرک
رئیس‌کل گمرک همچنین در رابطه با قطعی سامانه گمرک، با اشاره به اینکه طی چند هفته اخیر، میزان حمله‌های سایبری به این سامانه افزایش چشمگیری داشته‌است، گفت: به صورت شبانه‌روز و عمدتاً از مبادی کالاها، مورد حمله‌های سایبری هستیم و میزان و شدت آن باورنکردنی است.
وی همچنین در خصوص خدمات پشتیبانی در گمرکات و به ویژه آزمایشگاه‌های مرجع در گمرکات نیز گفت: گمرک ایران آماده دریافت طرح‌های سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی از اتاق تهران برای تجهیز آزمایشگاه‌ها است.
رضوانی‌فر در رابطه با میزان رسوب کالاها در بنادر و گمرکات کشور، از کاهش ماندگاری کالاها در بنادر خبر داد و تصریح کرد: طی مدت ۱۱ ماه سال گذشته، میزان ماندگاری کالاها در بنادر کشور حدود ۱۳ میلیون تن بود که این میزان برای مدت امسال به کمتر از ۱۱ میلیون تن رسیده است. همچنین زمان پاسخگویی دستگاه‌های همجوار نیز به کمتر از ۵۰ درصد کاهش یافته است.
افت قیمت جهانی محصولات پتروشیمی
رئیس‌کل گمرک در ادامه با اشاره به تراز منفی تجاری بدون احتساب صادرات نفت، برق و خدمات فنی و مهندسی، اشاره کرد و دلیل کاهش ارزش صادرات غیرنفتی کشور را افت قیمت جهانی فرآورده‌های پتروشیمی دانست و گفت: صادرات ۴۲ میلیون تن فرآورده‌های پتروشیمی کشور با افت ارزش نزدیک به ۳۲ درصد مواجه شد که بر کاهش ارزش کل صادرات غیرنفتی کشور اثرگذار بوده است.
به گفته وی، آمار مربوط به صادرات نفت طی ۱۰ ماه امسال، ارزش ۳۰ میلیارد دلاری، صادرات برق ۳۰۰ میلیون دلار و تجارت چمدانی نیز حدود ۲۰۰ میلیون دلار بوده و به این ترتیب، با احتساب صادرات این سه حوزه، تراز تجاری کشور طی ۱۰ ماه امسال ۱۷ میلیارد دلار مثبت و بدون احتساب صادرات نفت، برق و تجارت چمدانی و خدمات فنی و مهندسی، تراز تجاری منفی ۱۴ میلیارد دلار است.
ایسنا