چین راهی برای واردات نفت از کشورهای تحت تحریم ایجاد کرده و در عین حال سیستم مالی غرب و خدمات کشتیرانی را دور می‌زند. این کشور با خرید نفت از ایران و روسیه، حدود 10 میلیارد دلار در سال جاری پس‌انداز کرده است.
این کشورها نفت را با استفاده از تانکرهای ناوگان تیره به چین می‌فرستند و از طریق بانک‌های کوچک چینی پرداخت‌ها را به رنمینبی(پول رایج در چین) دریافت می‌کنند. تانکرهای ناوگان تاریک برای جلوگیری از شناسایی بدون فرستنده کار می‌کنند.
هنگامی که محموله‌های نفت به چین می‌رسند، به نفت مالزی یا خاورمیانه تغییر نام می‌دهند. از زمانی که پالایشگاه‌های دولتی چین به دلیل ترس از تحریم‌ها معامله با کشورهای تحریم‌شده را متوقف کردند، 90 درصد کل صادرات نفت این کشورها توسط پالایشگاه‌های مستقل کوچک جذب می‌شود.
اعتقاد بر این است که با استفاده از موسسات مالی کوچک‌تر تحت‌تحریم ایالات متحده مانند بانک کونلون به کشورهای تحت‌تحریم پول پرداخت می‌شود. این استراتژی به چین اجازه می‌دهد تا از قرار دادن بانک‌های بزرگ بین‌المللی خود در معرض خطر تحریم‌های مالی ایالات متحده اجتناب کند.
جدول زیر در رابطه با صرفه‌جویی چین در خرید نفت از کشورهای تحریم‌شده بر اساس داده‌های بازرگانان و ردیاب‌های کشتی توسط رویترز انجام شده است. در این جدول این مقایسه صورت گرفته که واردکنندگان چینی اگر همین مقدار نفت را از تولید‌کنندگان تحریم‌نشده خریداری می‌کردند، چه مبلغی باید می‌پرداختند؟
در جدول زیر جزئیات پس‌انداز چین از ژانویه تا سپتامبر 2023 آمده است:
طبق مقایسه انجام‌شده توسط رویترز، چین خرید نفت را با تخفیف از کشورهای ایران، ونزوئلا، روسیه و سیبری شرقی انجام داده و توانسته حدود 10 میلیارد دلار را از این طریق پس‌انداز کند.
طبق این گزارش، ایران هر بشکه نفت خام را با 15 دلار تخفیف نسبت به نفت عمان به چین فروخته که باعث پس‌انداز 4.22 میلیارد دلاری چین شده است. این در حالی است که عمان وابستگی نفتی به کشور چین دارد و بخش بزرگی از صادراتش وابسته به چین است. اما طبق این گزارش، کشور چین با خرید نفت از کشورهای تحریم‌شده توانسته نفت را به قیمت ارزان‌تری خریداری کند و پس‌انداز 10 میلیارد دلاری را از این طریق برای خود رقم بزند. ایران در بین کشورهای دیگر بزرگ‌ترین تخفیف را به چین داده است.
آمارهای صندوق بین‌المللی پول عنوان می‌کند که ایران در سال ۲۰۲۳ روزانه یک میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه صادر کرده است. طبق این گزارش اگر هر بشکه نفت با تخفیف 15 دلاری فروخته شود، سال گذشته ایران هفت میلیارد و 665 میلیون دلار به چین تخفیف داده است.
چین قصدی برای کاهش خرید نفت دارد؟
شورای ارتقای تجارت بین‌المللی چین (CCPIT) یک‌شنبه، 9 اردیبهشت، به جهت همکاری با اتحادیه اروپا در زمینه تغییرات آب و هوایی اعلام آمادگی کرد.
این شورا عنوان کرد: «چین مایل به همکاری با اتحادیه اروپا برای تعمیق برنامه‌ریزی و همکاری در مذاکرات بین‌المللی آب و هوا، سازگاری بازار کربن با تغییرات اقلیمی، سرمایه گذاری و تامین مالی آب و هوا است.»
بر اساس برنامه منتشرشده از سوی اتحادیه اروپا، از ابتدای سال ۲۰۲۶ میلادی، بر اساس میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای کالاها در فرآیند تولید، مشمول پرداخت «مالیات کربن» خواهند شد. این مالیات در راستای برنامه اروپا برای کاهش ۵۵ درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای تا سال ۲۰۳۰ میلادی در مقایسه با سال ۱۹۹۰ در دستورکار قرار گرفته است.
مالیات کربن بر انتشار کربن مورد نیاز برای تولید کالاها و خدمات اخذ می‌شود. این مالیات ابتدا به جهت کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی وضع شد تا اثرات جانبی بنگاه‌ها را درونی کند. اما این سیاست با انتقاد کشورهایی چون آمریکا، چین، هند، برزیل و آفریقای جنوبی مواجه شده‌است زیرا وضع مالیات کربن، تجارت آنها با اتحادیه اروپا را به طور جدی تحت تاثیر قرار خواهد داد.
مالیات کربن، صادرات چین را با بحران‌های متعددی مواجه می‌کند و گفته می‌شود چین تا سال‌های آینده مجبور به پذیرش مالیات کربن می‌شود.
بر اساس اطلاعات جمع‌آوری‌شده از آلاینده‌های تولیدات وارد شده به اروپا، در سال 2026 سیاست وضع مالیات کربن بر آنها پی گرفته خواهد شد، اما پایبندی چین به تعهدات هم‌چنان موضوعی مناقشه‌برانگیز است. با وجود وضع مالیات کربن و تحت الشعاع قرار گرفتن صادرات چین به اتحادیه اروپا، هم‌چنان اثری از کاهش انتشار کربن در فرایند تولید کالاها و خدمات دیده نمی‌شود.
روند خرید نفت خام از کشورهایی چون ایران و روسیه نشان می‌دهد چین تصمیمی برای کاهش انتشار آلاینده‌های تولیدات خود ندارد. در شرایط تحریم، این کشورها نفت خود را با تخفیف‌های ویژه به چین صادر می‌کنند و چین با تامین سوخت و انرژی خود از خلال کاسبی از کشورهای تحریم‌شده، کاهش هزینه صنایع خود را رقم زده است. با این وجود به نظر نمی‌رسد که چین قصدی برای قدم برداشتن به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی داشته باشد.
لازم به ذکر است در صورت پایبندی چین به تعهدات و کاهش استفاده از کربن، کشورهایی مثل ایران که بخش عمده صادراتشان را نفت و مشتقات آن تشکیل می‌دهد، با مشکل مواجه خواهند شد. چین در حال حاضر بزرگ‌ترین واردکننده نفت از ایران است و این تصمیم ممکن است ایران را وادار کند تا در راه رشد و صادرات غیرنفتی قدم بردارد.
تجارت نیوز