نتیجه این بوده که در شرایط کنونی تولید داخلی در وضعیت خوبی قرار ندارد و از آن طرف مصرف‌کنندگان باید گوشت را گران بخرند. این در حالی است که کشور عمان با شرایط اقلیمی مشابه در تولید گوشت در آستانه خودکفایی است؛ اما ما هنوز نتوانسته‌ایم به این نقطه برسیم. احمد مقدسی، رئیس هیات‌مدیره انجمن صنفی گاوداران و هژیر ضیایی، فعال بخش توزیع گوشت در میزگرد برنامه ایران فود به این سوالات پاسخ داده‌اند که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
ارزیابی شما از مصوبه «صفر کردن سود بازرگانی انواع گوشت» چیست؟
مقدسی: این مصوبه به تولید داخلی ضربه زیادی وارد کرده است. یعنی دولت با این مصوبه به نوعی به مبارزه و جنگ با تولیدکننده رفت. ما در کشور توان تولید داریم و می‌توانیم نیاز کشور را تامین کنیم؛ همان‌طور که در سنوات گذشته این توانمندی را نشان داده‌ایم و حتی صادرکننده دام به کشورهای همسایه بوده‌ایم؛ حال سوال این است که چطور امروز به واردکننده تبدیل شده‌ایم و هر کاری می‌کنند، نمی‌توانند قیمت گوشت را کنترل کنند؟ حتی به واردات گوشت ارز ترجیحی اختصاص دادند و سود بازرگانی انواع گوشت را به صفر کاهش دادند، اما همچنان راهی از پیش نبردند و صرفا نوعی جنگ با تولیدکنندگان داخلی بود. عملکرد ما نشان می‌دهد که ما خودکفا شده‌ایم و برای کشور ارزآوری هم داشتیم؛ اما همه عوامل دست به دست هم داده که تولیدکنندگان داخلی را نابود کنند و ریشه آنها را بخشکانند.
آیا هم‌اکنون گوشت با ارز ترجیحی وارد کشور می‌شود؟
مقدسی: واقعیت آن است که اعلام می‌کنند تخصیص ارز ترجیحی برای واردات گوشت یخ‌زده را متوقف کرده‌اند که البته از صحت این خبر اطلاع ندارم؛ اما برای واردات گوشت گرم، همچنان ارز ترجیحی تخصیص می‌یابد و همچنان گوشت گرم وارد کشور می‌شود. یعنی دولت عملا به تولیدکننده خارجی و علیه تولیدکننده داخلی یارانه پرداخت می‌کند.
جناب ضیایی، شما در رابطه با این مصوبه چه نظری دارید؟ آیا آن را به ضرر تولیدکننده داخلی می‌دانید؟
تمام تصمیماتی که تاکنون گرفته شده سود چندانی برای تولیدکنندگان داخلی و مردم نداشته است. یعنی نتیجه این بوده که امروز ما گوشت گوسفندی را تقریبا به قیمت ۶۴۰هزار تومان به مردم عرضه می‌کنیم. در حالی که همین امروز اگر به مغولستان بروید و با ارز آزاد ۶۰هزار تومانی گوشت گوسفندی بخرید، معادل ۲۴۰هزار تومان خواهد بود. یعنی قیمت تمام‌شده ما حدود سه، چهار برابر نرم دنیا شده است و مردم هم گوشت را گران می‌خرند و از سوی دیگر تولیدکننده هم هر روز اذیت می‌شود. چون سیاست‌های ما این است که به دامداران روسیه، مغولستان و استرالیا سوبسید می‌دهیم و از آنها هم به خوبی حمایت می‌کنیم که بیشتر تولید کنند. در حالی که کشاورزان و دامداران داخلی هر روز از بین می‌روند و در این بین برای مردم هم اتفاق خوبی رخ نداده است. درمجموع، سیاست‌هایی که دولت تاکنون اتخاذ کرده نتوانسته قیمت گوشت را تنظیم کند. قیمت گوشت هر روز بالاتر رفته و گران‌تر شده و این نشان می‌دهد که اقدامات اشتباهی صورت می‌گیرد. بدیهی است که ادامه این مسیر همین نتیجه را در پی خواهد داشت.
جناب مقدسی، آیا شما هم بر این باور هستید که هر سیاستی که تاکنون اتخاذ شده منفعتی برای تولیدکنندگان و دامداران نداشته است؟
مقدسی: به طور قطع این سیاست‌ها نه‌تنها برای تولیدکننده بلکه برای مصرف‌کننده هم نفعی نداشته و ندارد. چون ما به ازای هر یک لاشه گوساله که وارد کشور می‌شود؛ دو گوساله و ۱۰ گوسفند زنده را در کشور نابود کرده‌ایم و تولیدکننده از بین می‌رود. مگر ما چند درصد از نیاز کشور را می‌توانیم با واردات تامین کنیم؟
آیا تصمیم‌گیرندگان در این حوزه متوجه این نکات که به آنها اشاره کردید، نبودند؟ پس چرا همچنان این گونه تصمیمات گرفته می‌شود که حتی به نفع مصرف‌کنندگان نیست؟
مقدسی: تصمیمات خلق‌الساعه و احساسی باعث این اتفاقات می‌شود. امروز تولیدکننده ما ضرر می‌کند، مصرف‌کننده ما گران می‌خرد. در این میان صرفا واسطه‌ها هستند که سود می‌کنند. به خاطر ارز چندنرخی و خصوصا ارز ترجیحی که اختلاف نرخ آن با ارز آزاد بسیار زیاد است. بارها این موضوع را گوشزد کرده‌ایم، اما گوش شنوایی نبوده است. در تصمیم‌گیری‌های نهایی تشکل‌های بخش تولید، توزیع و تبدیل را دخالت نمی‌دهند و با آنها مشورت نمی‌کنند. حدود ۸ ماه قبل طرح خودکفایی گوشت را به دولت ارائه کردم و حتی اکنون اگر بخواهیم نیاز کشور به گوشت را تامین کنیم؛ این پتانسیل وجود دارد و می‌توانیم علاوه بر تولید نیاز داخلی به صادرکننده تبدیل شویم و این را به دولت ثابت کرده‌ایم، اما متاسفانه توجهی نمی‌کنند.
در این بین چه کسانی از ادامه واردات گوشت نفع می‌برند و چه موانعی در خودکفایی تولید گوشت وجود دارد؟
مقدسی: ما نمی‌دانیم آنها چه کسانی هستند و اگر بدانیم قطعا اسم آنها را فاش خواهیم کرد. می‌توانیم اسم آنها را مافیای گوشت بگذاریم. ما نمی‌توانیم ۸۵ میلیون نفر جمعیت ایران را کنترل کنیم، راهکار این است که ارز ترجیحی را متوقف کنند و این ما‌به‌التفاوتی که دولت بابت ارز واردات گوشت یا دام زنده پرداخت می‌کند، آن را به قشر آسیب‌پذیر جامعه بدهد. چرا دولت به همه اقشار دارا و ندار یارانه پرداخت می‌کند؟ پیشنهاد می‌کنم دولت کارت اعتباری در اختیار قشر آسیب‌پذیر قرار دهد که بتوانند گوشت ارزان خریداری کنند و تولیدکننده هم بتواند به تولید بپردازد؛ نه اینکه اجرای چنین سیاست‌هایی را در پیش بگیرد. بدون تردید حذف سود بازرگانی نوبر بود و تیشه به ریشه دامداران می‌زند. از آن بدتر، به دنبال واردات دام پایه پروار هستند، یعنی هزاران دام را در واحدهای خالی پرواربندی بریزند که درواقع با این اقدام آلودگی را به کشور وارد می‌کنند؛ ازجمله تب برفکی که هم‌اکنون تولیدکنندگان ما را گرفتار کرده است. این هم تصمیم جدیدی است که اصلا تبعات ناشی از آن را نسنجیده‌اند.
درمجموع ما قیمت تمام‌شده گوشت برای تولیدکننده را اعلام کرده‌ایم و اگر بتوانیم زنجیره‌های تولید را به هم متصل کنیم و واسطه‌ها حذف شوند تا بتوانیم گوشت را بدون دخالت واسطه‌ها توزیع و عرضه کنیم که هم منافع تولیدکننده و هم مصرف‌کننده حفظ شود، قیمت گوشت گوساله بیش از ۵۵هزار تومان نخواهد بود. در حالی که امروز قیمت گوشت گوساله در کشور بالای ۷۰۰هزار تومان است.
اگر سرانه مصرف گوشت در کشور را از ابتدای سال‌جاری تاکنون، نسبت به ۶ ماه دوم سال گذشته بررسی کنیم، وضعیت به چه صورت است؟
ضیایی: آمار ۶ ماهه امسال هنوز در این زمینه منتشر نشده که بخواهم با استناد به آن صحبت کنم. اما آنچه در واقعیت می‌بینیم و با مردم سروکار داریم؛ به جای مسوولان، ما هر روز از مردم خجالت می‌کشیم. چون می‌بینیم که مردم توان خرید گوشت را ندارند. یک خانواده چهار‌نفره اگر بخواهد ۴ کیلوگرم گوشت گوسفندی برای مصرف یک‌ماهه خود تهیه کند؛ باید نزدیک ۳ میلیون تومان هزینه کند که این مبلغ معادل حدود ۳۰درصد حقوق یک کارگر است. در هیچ جای دنیا و حتی در کشورهای اطراف، چنین نسبتی در هیچ کشوری وجود ندارد که برای تهیه فقط یک ماده غذایی در سبد خانوار؛ فرد باید ۳۰درصد حقوق ماهانه خود را بپردازد! طبیعتا گوشت گوسفندی از سبد بسیاری از خانوارها حذف شده و گوشت گوساله هم هرچند مقداری ارزان‌تر است، اما آن هم قیمت مناسبی ندارد. آنچه هر روز به عنوان یک فعال در بخش توزیع گوشت لمس می‌کنم، این است که هر روز قدرت خرید مردم پایین‌تر می‌آید و مردم سختی می‌کشند و مسوولان هم به دنبال این مسائل نیستند. اگر لیست واردکنندگان گوشت را نگاه کنید، می‌بینید شرکت‌هایی در حوزه‌های مختلف؛ گوشت وارد کشور می‌کنند!
یعنی اگر قرار باشد ردپای این واسطه‌ها را پیدا کنند، این امکان وجود دارد؟
ضیایی: قطعا همین طور است، چون مشخص است. اصلا تصمیمات توسط اینها گرفته می‌شود. یعنی آنها نه در تولید و نه در توزیع سرمایه‌گذاری نکرده‌اند و تولیدکننده و توزیع‌کننده نیستند؛ بلکه کسانی هستند که سرمایه زیادی دارند و وام ارزی می‌گیرند؛ یعنی باز هم از دولت پول می‌گیرند و با پول دولت اقدام به واردات می‌کنند و در این بخش هم سود می‌کنند و هر روز هم بزرگ‌تر می‌شوند. سرریز این پول‌ها هم در ورزش، فوتبال و بخش‌های دیگری می‌شود که هر روز یکی پس از دیگری پرونده‌های آنها نمایان می‌شود. اینها برمی‌گردد به اینکه ما به دنبال این نیستیم که بخشی از مشکلات را حل کنیم. بلکه نگاه به این است که در کجا می‌توان بیشتر سود کرد.
با توجه به افزایش قیمت گوشت و کاهش قدرت خرید مردم، سیاستی تحت عنوان «سیاست تنظیم بازار گوشت» اتخاذ شده و در حال اجراست. آیا این سیاست موثر بوده است؟
قدسی: این سیاست اصلا اثرگذار نبوده است. چون اولا گوشتی را وارد کرده‌اند که کیفیت خوبی نداشته و مردم استقبال نمی‌کنند. امروز اگر قدرت خرید مردم پایین آمده و توان خرید ندارند، اما در عین حال به دنبال خرید کالاهای بی‌کیفیت نیستند.
گوشتی که با هدف تنظیم بازار وارد کشور می‌شود، از کدام کشورها وارد می‌شود؟
قدسی: گفته می‌شود که گوشت‌های وارداتی از کشورهایی مانند پاکستان، هند، کشورهای آسیای میانه، نیوزیلند و استرالیا و با هواپیما وارد کشور می‌شود که البته کیفیت بالایی هم ندارند. فرضا وقتی گوشت پاکستانی کیفیت ندارد و سن دام بالا بوده و دیرپز است، مردم برای بار دوم این گوشت را نمی‌خرند. اگر دولت واقعا دلش به حال این مملکت می‌سوزد، ابتدا باید به فکر تولیدکننده خود باشد و طبیعتا اگر بتواند تولید را حفظ کند، منفعت آن به مردم خواهد رسید. ما سال ۱۴۰۱ به راحتی این را در عمل به دولت ثابت کردیم و ۴۶هزار تن گوشت لخت به دولت دادیم و ۶۳هزار تن گپ بین تولید تا مصرف را از بین بردیم و همین الان به راحتی می‌توانیم حدود ۲۰۰ تا ۳۵۰هزار تومان گپ بین تولید تا مصرف را از بین ببریم که نفع آن به مردم برسد و تولیدکننده هم بتواند ادامه دهد و حتی به صادرات گوشت و ارزآوری برای کشور دست پیدا کنیم؛ اما گوش شنوایی برای راهکارهای ما نیست. امروز اگر دولت گوشت را با ارز ترجیحی وارد کرد، یک مسکن موقت بود، اما جوابگو نبوده است؛ یعنی درنهایت سود بازرگانی آن را هم صفر کردند و این نشان می‌دهد که تصمیم دولت در این بخش اشتباه است.
دنیای اقتصاد