تأثیر کمبود برق بر تولید مواد پتروشیمی
قطعی‌های مکرر برق در سال‌های اخیر، زیان‌های قابل‌توجهی به صنایع بزرگی مانند فولاد، پتروشیمی و سیمان وارد کرده است. بر اساس گزارش‌ها، تا پایان مرداد سال ۱۴۰۳، این صنایع به‌طور کلی بین ۴ تا ۵ میلیارد دلار عدم‌النفع داشته‌اند.
در صنعت پتروشیمی، برخی واحدها که دارای یوتیلیتی متمرکز نیستند و برق خود را از شبکه تأمین می‌کنند، با مشکلات جدی مواجه شده‌اند. به‌عنوان مثال، پتروشیمی‌های لرستان، کردستان، مهاباد، میاندوآب و کرمانشاه از برق سراسری استفاده می‌کنند که قطع برق تولید این واحدها را با مشکل مواجه کرده است.
________________________________________
پیامدهای اقتصادی کمبود برق در صنعت پتروشیمی
1. کاهش تولید و افزایش هزینه‌های عملیاتی:
• یکی از نخستین پیامدهای کمبود برق در واحدهای پتروشیمی، کاهش تولید است. واحدهای پتروشیمی به دلیل نیاز بالای فرآیندهای تولیدی خود به انرژی پایدار، در صورت قطع برق یا محدودیت در تأمین آن، مجبور به کاهش ظرفیت تولید یا حتی توقف کامل فعالیت می‌شوند. این کاهش تولید به معنای کاهش بهره‌وری خطوط تولید، افت درآمد شرکت‌ها، و افزایش هزینه‌های ثابت به ازای هر واحد محصول است.
• در این میان، هزینه‌های عملیاتی به طور قابل‌توجهی افزایش می‌یابد. قطعی برق منجر به آسیب به تجهیزات حساس، تأخیر در فرآیندهای تولیدی، و افزایش هزینه‌های تعمیر و نگهداری می‌شود. علاوه بر این، تأمین انرژی از منابع جایگزین مانند دیزل‌ژنراتورها هزینه‌بر است و به قیمت تمام‌شده محصولات می‌افزاید.
2. تأثیر بر قیمت نهایی محصولات:
• با کاهش تولید و افزایش هزینه‌ها، قیمت نهایی محصولات پتروشیمی در بازار افزایش می‌یابد. این افزایش قیمت مستقیماً بر صنایع پایین‌دستی تأثیر گذاشته و هزینه تولید در صنایعی مانند پلاستیک، رنگ، رزین و سایر محصولات وابسته به مواد پتروشیمی را بالا می‌برد. در نتیجه، زنجیره تأمین تحت فشار قرار گرفته و مصرف‌کنندگان نهایی نیز مجبور به پرداخت هزینه‌های بیشتری می‌شوند.
3. تهدید رقابت‌پذیری در بازارهای جهانی:
• یکی از مهم‌ترین پیامدهای اقتصادی کمبود برق، تأثیر آن بر رقابت‌پذیری محصولات پتروشیمی ایران در بازارهای بین‌المللی است. صنعت پتروشیمی ایران به دلیل مزیت‌های جغرافیایی و منابع غنی گاز طبیعی، از پتانسیل بالایی برای صادرات برخوردار است. با این حال، افزایش قیمت تمام‌شده ناشی از بحران برق، می‌تواند این مزیت را تضعیف کند.
• رقبا در بازارهای جهانی، به ویژه کشورهای حوزه خلیج فارس، با بهره‌گیری از زیرساخت‌های انرژی پایدارتر و سیاست‌های حمایتی، توانسته‌اند هزینه تولید خود را در سطح رقابتی نگه دارند. در مقابل، افزایش قیمت محصولات پتروشیمی ایرانی می‌تواند تقاضای بین‌المللی برای این محصولات را کاهش دهد و سهم ایران را در بازارهای جهانی تهدید کند.
4. کاهش سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی:
• از دیگر پیامدهای کمبود برق، کاهش جذابیت سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی است. بی‌ثباتی در تأمین انرژی و عدم اطمینان از استمرار تولید، سرمایه‌گذاران را نسبت به ورود به این بخش دلسرد می‌کند. این وضعیت می‌تواند منجر به کاهش رشد اقتصادی در بخش پتروشیمی و افت تولید ناخالص داخلی شود.
________________________________________
تعطیلی پتروشیمی‌ها در آذرماه ۱۴۰۳
در آذرماه ۱۴۰۳، برخی از پتروشیمی‌های کشور به دلیل محدودیت‌های مصرف گاز و برق با کاهش تولید یا تعطیلی مواجه شدند. در ادامه، فهرستی از این پتروشیمی‌ها و وضعیت آنها ارائه می‌شود:
1. پتروشیمی شیراز: تولید در تمامی واحدهای این شرکت به دلیل ابلاغ محدودیت در مصرف گاز از سوی شرکت گاز استان فارس متوقف و تمامی واحدهای تولیدی از مدار خارج شدند.
2. پتروشیمی اصفهان: این پتروشیمی با کاهش ۳۹ درصدی تولید مواجه شده است که نشان‌دهنده تأثیرات منفی محدودیت‌های انرژی بر فعالیت‌های آن است.
3. پتروشیمی آرتا: به دلیل محدودیت گاز و برق با کاهش ظرفیت تولید مواجه است و میزان عرضه اش در بورس نیز کمتر از قبل بوده است.
4. پتروشیمی کاوه: در حال حاضر فعالیت آن با ظرفیت محدود است و در بورس نیز به‌صورت محدود عرضه انجام می‌دهد.
5. پتروشیمی بوشهر: کمترین میزان تاثیر از محدودیت‌های گاز و برق را داشته است و با ظرفیت کامل به تولید میپردازد. میزان عرضه اش در بورس نیز پایدار و بدون کاهش محسوس بوده است.
6. پتروشیمی زاگرس: با کاهش ظرفیت تولید و عرضه محدودتر از هفته‌های عادی مواجه بوده است.
7. پتروشیمی فن‌آوران: با ظرفیت محدود فعالیت می‌کند و در عرضه محصولات در بورس حضور دارد ولی با کاهش حجم نسبت به قبل.
جمع‌بندی:
اطلاعات معاملات هفته گذشته نشان می‌دهد که پتروشیمی‌ها به دلیل محدودیت انرژی در آذرماه ۱۴۰۳ نتوانسته‌اند به حجم عرضه‌های قبلی دست یابند.
• از میان پتروشیمی‌های نام‌برده، بوشهر همچنان تولید پایدار داشته است.
• پتروشیمی‌های آرتا، اصفهان، کاوه، زاگرس، شازند و مارون با کاهش تولید مواجه بوده‌اند.
• شیراز تعطیلی کامل داشته است.
________________________________________
اقدامات حمایتی شرکت مهراد تجارت میلان در شرایط کنونی:
• در این شرایط بحرانی ناشی از کمبود برق و گاز، شرکت بازرگانی مهراد تجارت میلان، با بهره‌گیری از سال‌ها تجربه و تعهد حرفه‌ای، در این مقطع حساس نیز ثابت کرده است که همراهی با مشتریان، حتی در دشوارترین شرایط، اولویت اصلی آن‌هاست.
• این شرکت، با وجود چالش‌های جدی در تأمین مواد اولیه به دلیل کاهش تولید در واحدهای پتروشیمی، تمام تلاش خود را برای پشتیبانی از فعالیت‌های مشتریان به کار گرفته است و حتی در مواقعی که کمبود مواد اولیه و نوسانات شدید قیمت به اوج خود رسید، با استفاده از شبکه تأمین گسترده و استراتژی‌های مؤثر، به تأمین مواد موردنیاز مشتریان ادامه داد و نشان داد که مشتریانش می‌توانند حتی در سخت‌ترین لحظات نیز روی آن حساب کنند.
________________________________________
نتیجه‌گیری: بحران طاقت‌فرسا و سردرگمی فعالان صنعت
• همان طور که گفته شد، کمبود برق و گاز در آذرماه ۱۴۰۳ به شکلی ویرانگر تولید واحدهای پتروشیمی را تحت تأثیر قرار داده و چرخه تأمین مواد اولیه را به شدت مختل کرده است. تعطیلی کامل برخی پتروشیمی‌ها مانند شیراز و کاهش ظرفیت تولید در واحدهایی نظیر کاوه، آرتا، و زاگرس نه‌تنها به تولیدکنندگان خسارت‌های سنگینی وارد کرده، بلکه صنایع پایین‌دستی را نیز در تأمین مواد اولیه با بحران مواجه کرده است.
• در شرایطی که بازار به دلیل عرضه محدود و افزایش قیمت‌ها تحت فشار بی‌سابقه‌ای قرار دارد، فعالان این حوزه همچنان در بی‌خبری و سردرگمی به سر می‌برند. تا به امروز، ۳۰ آذر ۱۴۰۳، هیچ برنامه مشخصی از سوی نهادهای مسئول برای حل این بحران ارائه نشده و آینده نیز همچنان مبهم است.
• با ادامه این روند، بسیاری از صنایع وابسته به محصولات پتروشیمی در آستانه توقف تولید قرار گرفته و زنجیره تأمین به شدت آسیب دیده است. این وضعیت نشان‌دهنده ناکارآمدی در برنامه‌ریزی تأمین انرژی و عدم توانایی در مدیریت بحران است.
• امید است که با اقداماتی سریع و کارآمد، این شرایط نابسامان پایان یابد و تولیدکنندگان بتوانند با اطمینان بیشتری به فعالیت‌های خود ادامه دهند. تا آن زمان، صنعت پتروشیمی و تمامی بخش‌های وابسته، در انتظاری پراضطراب به سر می‌برند.