اسید استاریک یا اسید استئاریک ( Stearic acid ) و یا یک اسید چرب اشباع شده با نام رسمی اسید اکتا دکانوئیک octadecanoic در طبقه بندی آیوپاک IUPAC میباشد.
این ترکیب مومی شکل و جامد بوده و فرمول شیمیایی آن C۱۸H۳۶O۲، یا CH۳ (CH۲) ۱۶COOH میباشد. نام آن برگرفته از کلمه یونانی استیر stéar(که در حالت مضاف الیهی : استئاتوز stéatos خوانده میشود) است، که به معنی چربی یا پیه نهنگ آمدهاست.
اسید در معنی ترش مزه است اسید ها ترش مزه اند و خاصیت خورندگی دارند و باز ها را خنثی میکند اسیدها در ساختار خود هیدروژن دارند که اگر با فلز ترکیب شوند یونهای فلزی جایگزین هیدروژن می شوند، اسید ها در ضمن حل شدن در آب یون هیدروژن آزاد می کنند اسید ها موادی هستند که در واکنش های شیمیایی پیوند داتیو می پذیرند اسید های چند پروتونی ترکیبهایی هستند که دارای بیش از یک هیدروژن اسیدی هستند این ترکیب در بسیاری از چربی ها و روغن های نباتی یافت می شوند البته در کره کاکائو نیز یافت می شوند.
نحوه تولید :
اسید استاریک از طریق افزودن اسید به چربی حیوانی به همراه آب در فشار و دمای بالا پدید میآید که این فرایند، منجر به هیدرولیز تری گلیسیریدها میگردد. اسید استاریک همچنین میتواند از طریق هیدروژنه کردن برخی از روغنهای گیاهی اشباع نشده به دست آمده باشد. به طور معمول اسید استاریک در واقع ترکیبی از اسید استاریک و اسید پالمیتیک palmitic میباشد، هرچند که اسید استاریک خالص نیز به صورت جداگانه در دسترس است.
کاربرد :
اسید استاریک به عنوان یک عنصر در ساخت شمع، پلاستیک، مکملهای غذایی، پاستیلهای روغنی و مواد آرایشی، و همین طور برای نرم کردن لاستیک، بسیار مفید و سودمند است . همچنین از اسید استئاریک جهت سخت کردن صابونها، و به خصوص صابونهایی که با روغن نباتی ساخته میشوند نیز، استفاده میشود.
اسید استئاریک همچنین به عنوان یک ترکیب جداکننده، در هنگام ساخت گچهای ریخته گری از یک قطعه قالب گچی و یا از آشغال و پسماندهٔ قالب استفاده میشود، و نیز در موقعی که قالبی با استفاده از یک خاک رس جلا داده شدهٔ اصلی ساخته میشود.
استرهای اسید استئاریک با اتیلن گلیکول، گلیکول استئارات و گلیکول دی استئارات، برای ایجاد یک تأثیر مروارید گونه در شامپوها، صابونها، و سایر محصولات آرایشی مورد استفاده قرار میگیرند. این مواد به محصولات مذکور در حالتی که به صورت مذاب هستند، افزوده میشوند و به آنها اجازه داده میشود که تحت شرایط کنترل شده کریستالیزه یا متبلور بشوند .
در آتشکاری یا کارهای مرتبط به آتش، اسید استاریک اغلب برای پوشاندن توسط پودرهای فلزی از قبیل آلومینیم و آهن مورد استفاده واقع میشود. این فرایند از طریق جلوگیری از اکسیداسیون، اجازه میدهد که ترکیب حاصل شده برای مدت زمان طولانی تری ذخیره بشود.
اسید استاریک همراه با قند (شکر) ساده یا به همراهی شربت ذرت به عنوان یک سخت کننده در آب نباتها استفاده میشود.
اسید استاریک به همراه روی و به عنوان استئارات روی، به صورت پودر باد زننده یا آهار زننده بر روی انواع کارت استفاده میشود، تا انتقال و جنبش کارتها به راحتی صورت بپذیرد.
اسید استاریک یکی از معمولترین و پرکاربردترین لوبریکانها یا روان کنندهها در طی تزریق به قالب و تحت فشار قرار دادن پودرهای سرامیکی میباشد.
اسید استئاریک به عنوان یک اپی لیم epilame (یا مانع یا سد روی فیلم) نیز آماده میشود .این ماده به سطح فیلم افزوده میشود تا دقت اجزای مکانیکی آن را بیافزاید و از تغییر خواص سطحی آن جلوگیری کند و گسترش (و یا خزش) آن را کاهش دهد . این قبیل فیلمهای حاوی روان کننده متعاقبا کاربردی خواهند شد.
اسید استئاریک به همراه روغن کرچک برای تهیه نرم کننده پارچه و اندازه بندی آن استفاده می شود
اسید استئاریک نیز در آووکادو و خاک شیر موجود است.