لازمه‌های رشد پایدار اقتصادی

اولین همایش نیکوکاری و فعالان اقتصادی که با رویکرد احسان و رشد به میزبانی اتاق بازرگانی ایران برگزار شد با طرح مباحث مختلف دیگری همچون «لازمه‌های رشد پایدار» و «آفت انقلاب‌ها در حوزه اقتصاد» همراه شد که به گفته محمد نهاوندیان، رئیس دفتر رئیس‌جمهور حاصل تجربه 35 ساله‌ای است که راهکارهای آن در سیاست‌های کلی اصل 44 و اقتصاد مقاومتی بیشتر تجلی پیدا کرده است. براساس صحبت‌های رئیس دفتر رئیس‌جمهور «تضادگرایی»، «توزیع‌گرایی»، «انزواگرایی» و «دولت‌گرایی» از مهم‌ترین آفت‌هایی بوده‌اند که در بررسی انقلاب‌ها در حوزه اقتصاد شناسایی شده‌اند.
توضیح درباره عدم حضور رئیس‌جمهور
اولین همایش نیکوکاری و فعالان اقتصادی از سوی جامعه نیکوکاری ابرار وابسته به اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در دو پانل تخصصی «بررسی نیکوکاری در ادیان و جوامع، تعاملات بین‌المللی و مسوولیت اجتماعی» و «ابعاد روانشناختی، فرهنگی و اجتماعی در فعالیت‌های خیرخواهانه» با حضور رئیس دفتر رئیس‌جمهور، رئیس اتاق ایران و حضور جمعی از فعالان اقتصادی، استادان و خیرین برگزار شد. رئیس دفتر رئیس‌جمهور در ابتدای صحبت‌هایش در مقام پاسخ به گلایه رئیس اتاق ایران از عدم حضور رئیس‌جمهور در جمع فعالان نیکوکار اقتصادی با وجود دعوت قبلی، اظهار کرد: به‌دلیل عدم هماهنگی در تخصیص زمانی و مکانی، توفیق حضور رئیس‌جمهور در بین فعالان حاصل نشد که با توجه به ضرورت گفت‌وگو و همراهی امید است این دیدار به‌زودی انجام شود.  پیش از این غلامحسین شافعی، رئیس اتاق ایران با مزاح با اشاره به اینکه عدم حضور رئیس‌جمهور در بین فعالان اقتصادی بخش خصوصی اگر با بهره‌های بانکی محاسبه شود، بسیار سنگین شده است، از اینکه این دیدار صورت نگرفته، به صورت تلویحی گلایه کرد.
نهاده‌های لازم برای رشد پایدار
به گفته رئیس دفتر رئیس‌جمهور، یکی از مهم‌ترین نهاده‌های لازم برای رشد پایدار به «محیط سیاسی- اجتماعی مساعد» برمی‌گردد. وی در توضیح این عامل تصریح کرد: اینکه با این گزاره رو‌به‌رو شویم که «جامعه سرمایه‌دار خون مردم را در شیشه می‌کند» و دولت نیز احساس کند فعالان و کارآفرینان به دنبال تضاد طبقاتی هستند و در اولین فرصت با ایجاد موانع چوب لای چرخ فعالان اقتصادی بگذارند، نمی‌شود به رشد پایدار فکر کرد.
به اعتقاد نهاوندیان، اگر تصویری که جامعه از فعالان اقتصادی دارد این باشد که برای جوانان ما اشتغال ایجاد می‌کند و احساس از کارآفرین «خیر جمعی» باشد نه خودخواهی فردی، آن وقت می‌توان به لازمه‌های رشد پایدار امیدوار بود.
وی حل‌و‌فصل مسائل قضایی و برداشتن موانع حقوقی برای مساعدشدن فضای جامعه در قالب «محیط قضایی و حقوقی مساعد» را از دیگر عوامل مربوط به لازمه‌های رشد پایدار دانست. این در حالی بود که براساس صحبت‌های نهاوندیان، رشدی که محیط‌زیست را تخریب کند و رویکردی که در بخش تولید مبتنی بر حرص و خودخواهی تخریب را به دنبال داشته باشد، نمی‌تواند رشد پایدار را تکمیل کند و می‌توان در پارامتری به نام «محیط‌زیست پایدار» آن را تعریف کرد.  عامل «نیروی انسانی خلاق و مبتکر» از دیگر موضوعاتی بود که به نظر نهاوندیان می‌تواند در رشد پایدار تاثیرگذار باشد؛ زیرا به گفته وی، زمانی می‌توان کارآفرین واقعی بود که کارکنان فرد کارآفرین با انگیزه دائما در پی خلق ایده‌های نو باشند و به جای احساس آویزان بودن به مالک، احساس آفرینندگی به وجود آید، آن‌وقت است که باید امیدوار به رشد پایدار بود.
رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور در بخش دیگری از صحبت‌هایش، با اشاره به رشد پایدار و نسبت آن با فرهنگ احسان و رشد، معتقد بود فرآیندهای تولید باید اسراف گریز و مبتنی بر ارزش افزوده باشد که با توجه به هزینه‌های بالا و اسراف در حوزه‌های مختلف در شرایط فعلی، همیشه مجبوریم به‌طور مداوم به دیگران یارانه دهیم. از نظر نهاوندیان، باید با تعریف شاخص عزتمندی و یاری نیازمندان واقعی، به سمتی حرکت کنیم که جامعه یاری‌گیرندگان کمتر و یاری‌دهندگان بیشتر شود. به گفته وی، لازمه عزت توانمندسازی است نه متکی بودن و عزت جامعه وقتی افزایش پیدا می‌کند که هر ایرانی هر کجا برود، حضور او مبتنی با احترام باشد و با نام ایران، فرهنگ توانمندی را در جامعه ترویج کند.
بنیان‌گذار جامعه نیکوکاری ابرار با اشاره به اینکه «رویکرد احسان و رشد» ترکیب بهینه‌ای است که عمل اقتصادی را عمل صالح می‌کند، بر این باور است که رویکرد توانمندسازی و هم‌‌افزایی نیاز به پشتیبانی دارد و در نگاه اقتصادی،لازمه تداوم چنین فعالیت‌های خیرخواهانه‌ای «تشکل‌ها» هستند.
البته رئیس‌دفتر رئیس‌جمهوری در بخش جداگانه‌ای از صحبت‌هایش به آفت انقلاب‌ها در حوزه اقتصاد اشاره کرد که اولین موضوع را به آفت «تضادگرایی» مربوط دانست. تضاد طبقاتی در انقلاب کمونیستی که حاصل آن فلج شدن اقتصاد و تورم بود، تناقض‌هایی است که در این بند جای می‌گیرد و این در حالی است که رشد با ارتقا و هم افزایی حاصل می‌شود.
«توزیع گرایی» با توجه به این موضوع که توزیع مجدد صورت گیرد و با غفلت از تولید مانع ایجاد کرد، از دیگر آفت‌هایی است که به گفته نهاوندیان در بررسی انقلاب‌ها شناسایی شده است. به‌دلیل تعرض به حقوق ملت و نگاه بدبینانه‌ای که بعد از انقلاب‌ها ایجاد می‌شود، دولت‌ها حالت «انزواگرایی» به خود می‌گیرند که عاملی در جهت آفت و آسیب در حوزه اقتصاد است. «دولت‌گرایی» آخرین آفتی است که به اعتقاد نهاوندیان، با بدبینی حکومت به مردم شکل گرفته و البته غفلت از مردم، فلج شدن اقتصاد و دولت‌گرایی، فساد و انحصار را به دنبال دارد.
به گفته وی، شکل‌گیری دیپلماسی فعال و سازنده با جهان، اهمیت به تولید ملی و تعامل در همه سطوح بین دولت و بخش خصوصی که در سیاست‌های کلی اصل 44 و سیاست‌های اقتصاد مقاومتی بیشتر تجلی پیدا کرده است، می‌تواند چاره اساسی این آفت‌ها باشد که حاصل تجربه 35 ساله ما است.  
حضور نیکوکاران تغییر ایجاد می‌کند
غلامحسین شافعی، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران نیز با اشاره به اینکه «نیکوکاری» از فعالیت‌های مهم اجتماعی بوده است، پایه گذاری «جامعه ابرار» توسط فعالان اقتصادی اتاق ایران با رویکرد احسان و رشد را به گذشته مربوط دانست.
به گفته شافعی، برای این منظور با مطالعاتی که صورت گرفت، یکی از روستاها انتخاب شد تا با برنامه‌ریزی اصولی و اهداف اولیه الگوی توانمندسازی روستایی اجرایی شود. این در حالی است که این روستا در حال حاضر، محصولات خود را به شهرهای اطراف عرضه می‌کند و این اقدامات با صرف هزینه‌های کم صورت گرفت که به عنوان مثال، فردی با هزینه 7 میلیون تومان صادرکننده تخم‌مرغ به شهرهای اطراف شد.
شافعی در این باره تاکید کرد: حضور نیکوکاران در این روستا تغییر معناداری در زندگی افراد ایجاد کرد، به طوری که انسجام مردان روستا بیشتر و برای زنان آن روستا نیز تعاونی تشکیل شد که با برنامه‌ریزی و صرف هزینه‌های پایین، نتیجه مطلوبی دریافت شد.

پتروشیمی در اولویت صندوق توسعه ملی
  گروه بازرگانی - تصمیمات اجرای فاز دوم هدفمندی را سخنگوی دولت اعلام می‌کند. رئیس دفتر رئیس‌جمهور در جمع خبرنگاران با اشاره به اینکه در حال حاضر مقدمات اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها در حال انجام است، اظهار کرد: مصارف حاصل از منابع درباره هدفمندی یارانه‌ها و جمع‌بندی تصمیمات در این خصوص را سخنگوی دولت شرح خواهد داد.
محمد نهاوندیان با اشاره به اینکه از ویژگی‌های مورد تاکید در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی درون‌زا و برون‌‌گرا بودن اقتصاد ایران است، گفت: برون‌گرا بودن اقتصاد ایران در صادرات تجلی می‌یابد، اما برای اینکه یک صادرات رو به رشد قابل اتکا داشته باشیم، اولین شرط و لازمه‌اش این است که یک سیاست ارزی قابل اتکا داشته باشیم. نهاوندیان تصریح کرد: تشویق تولید صادرات‌گرا یعنی منابع تشویقی و تسهیلاتی موجود را به تولید صادرات‌گرا اولویت دهیم، اتکا به ارز نفت کمتر شود و این شرایط را از بین ببریم که دیگران با تهدید به منع فروش نفت ایران، روی اقتصاد ما اثرگذار باشند.
تحقق این موضوع از نظر نهاوندیان مستلزم آن است که ما برای تولید صادرات‌گرا و صادرات غیرنفتی و همچنین تبدیل نفت خام به فرآورده ترجیح قائل شویم.
به اعتقاد رئیس‌جمهور، در تخصیص منابع صندوق توسعه ملی، ترجیح را به صنعت پتروشیمی و توسعه محور سواحل جنوب که در شکوفایی سواحل جنوب تاثیرگذار است، می‌دهیم. توجه به این دو موضوع هم امکان صادرات ما را تقویت می‌کند و هم به‌طور خاص در صنعت فولاد که یکی از امکان‌های جدی ما برای صادرات است، را فراهم می کند. وی گفت: توجه به مواصلات ریلی ما در جنوب و مسیر ریلی جنوب به شمال در اولویت‌های دولت قرار گرفته که البته لازمه همه این توجهات این است که از رکودی که اقتصاد به آن مبتلا شده است، خارج شویم.

روزنامه دنیای اقتصاد