جامعه چندصدایی؛ اصطلاحی برای تبیین و توجیه بسیاری از مخالف‌خوانی‌های چندماهه اخیر است که نوک پیکانش مذاکرات هستهای را نشانه رفته. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در سفر به امارات به «رویترز» گفته «در مذاکرات هستهای ترسی از تندروهای داخلی ندارم.» او می‌گوید در صورتی‌که طرف‌ها به توافقی خوب برسند «مخاطبان داخلی راضی خواهند بود… البته برخی از مردم هرگز راضی نخواهند بود، ولی آن‌هم پیش می‌آید. چون ما جامعه‌ای چندصدایی داریم.»
با این وجود چند ماهی است که «صدای» برخی آنقدر «بلند» است که صدا به صدا نمی‌رسد؛ اتفاقی که می‌توان گفت، سابقه ندارد. مذاکره‌کنندگان هستهای در دولت جدید، عملا در دو حالت قرار دارند؛ یا در مذاکره‌اند یا بعد از پایان مذاکره، در داخل کشور در حال پاسخ به انتقادها، گلایه‌ها و گاهی اتهام‌ها هستند.
انتقادهای بی‌سابقه
بیش از 10سال است که مذاکرات هستهای ایران با طرف غربی در حال انجام است. اما در همه این سال‌ها یکی از تنها انتقادهایی که به مذاکرات در دوره‌های پیش انجام شد، انتقاد علی‌اکبر ولایتی، مشاور بین‌الملل مقام‌معظم‌رهبری در جلسه مناظره انتخاباتی بود که از آنچه در مذاکرات آلماتی به مذاکره‌کنندگان ایرانی پیشنهاد شده‌بود و آنها رد کرده‌بودند، انتقاد می‌کرد؛ انتقادی که نشان می‌داد مشتی است از خروار، اما خرواری که به دلیل رعایت منافع ملی گفته نمی‌شود.
حسن روحانی، رییس دولت یازدهم که تجربه دبیری شورایعالی امنیت ملی و مذاکرات هستهای را هم در تجارب پیشین خود داشت، مذاکرات هستهای را برعهده وزارت‌خارجه گذاشت. شاید همین نقطه شروعی بود برای رسانه‌های پرشمار و طیف‌های مخالفی که به هر بهانه‌ای حمله به مذاکرات هستهای و مذاکره‌کنندگان هستهای را پیشه خود کردند. روزی به بهانه گفت‌وگوی تلفنی روحانی با اوباما، روز دیگر به دلیل محرمانه‌خواندن مذاکرات و بعد از آن‌هم به دلیل مفاد توافق ژنو.
عمده‌ترین مساله مورد سوال و ابهام مخالفان توافق هستهای، پذیرش حق غنی‌سازی ایران در متن توافق بود. این سوال و مشکل هنوز هم وجود دارد، چون مخالفان توافق، مصادیق موضع‌گیری خود را از اظهارات مقامات آمریکایی و آنچه آنها بعد از توافق ژنو، با عنوان «فکت شیت» منتشر کرده‌اند، می‌گیرند. بی‌آنکه به توضیح‌ها و تاکیدهای رییس‌جمهوری، مذاکره‌کنندگان هستهای و متنی که آنها به‌عنوان توافق ژنو، منتشر کردند، استناد یا حتی توجه کنند. ظریف در یکی از سخنرانی‌های خود به‌طور واضح از مطالب منتشر‌شده در برخی رسانه‌ها درخصوص توافق ژنو انتقاد کرد و گفت: «برخی در داخل، فکت شیت کاخ سفید را مبنای توافق هستهای قرار می‌دهند ولی به برنامه اقدام مشترک اعلام‌شده از طریق سایت رسمی کشور اهمیت نمی‌دهند. چرا سایت‌های ما که ادعای ملی می‌کنند از سایت دبکای اسراییلی که عامل پخش اطلاعات غلط است نقل قول می‌کنند اما وزیر خارجه را باور نمی‌کنند؟» اما گویا همه توضیح‌ها و حرف‌ها نقش «میخ آهنی» را داشت که الی‌الابد «نرود در سنگ».
بیلبورد و بولتن؛ همه برای تخریب
در 10 سال اخیر مورد مشابهی وجود ندارد که علیه مذاکرات، بیلبوردهای توهین‌آمیز نصب شود؛ بیلبوردهایی که در حین مذاکرات هستهای با‌عنوان «صداقت آمریکایی» در معابر نصب شد. عباس عراقچی، همان زمان در واکنش به بیلبوردها با لحنی انتقادی گفت: «زمان جنگ هیچ‌کس در خیابان‌ها علیه رزمندگان پوستر نصب نمی‌کرد.»
حکایت به همین بیلبوردها هم ختم نشد، در حاشیه نمازجمعه، بولتن‌های سیاسی در تخریب توافق ژنو، منتشر شد و توافق ژنو، در برخی رسانه‌ها و تریبون‌ها، قرارداد «ترکمانچای» و «هولوکاست هستهای» نامیده شد.
اعضای تیم هستهای نیز بارها برای ادای توضیحات به کمیسیون امنیت ملی فراخوانده شدند. روزهای گذشته چند نماینده مجلس، اتهامات شوکه‌کننده‌ای به مذاکره‌کنندگان وارد کردند، مثل اینکه «ظریف، اشتون را به نام کوچک صدا می‌کند» و «ظریف و وندی شرمن با هم از مسایل خصوصی حرف می‌زنند» موضوعاتی که به نظر می‌رسد توجیهات دیپلماتیکی دارد که می‌توان در جلسات خصوصی با مذاکره‌کنندگان در مورد آن پرسش مطرح کرد نه در سطح رسانه‌های عمومی. اما این حرف در حال دهان به دهان چرخیدن است. روز گذشته حجت‌الاسلام محمد محمدیان، مسوول نهاد نمایندگی مقام‌معظم‌رهبری در دانشگاه‌ها نیز گفت که «خانم شرمن گفته ما در مذاکرات یکدیگر را به اسم کوچک صدا می‌کنیم که اگر صحیح باشد بسیار مساله نگران‌کننده‌ای است.»
هر دم از این باغ بری می‌رسد
روز گذشته نیز مورد جدیدی از تخریب مذاکره‌کنندگان هستهای روی پیشخوان مطبوعات خودنمایی می‌کرد. روزنامه «وطن امروز» که در غیبت «9دی» رسانه اختصاصی «جبهه پایداری» محسوب می‌شود عکس و تیتر اول خود را به عباس عراقچی اختصاص داد، با روتیتر «اعتراف معاون ظریف در رد اظهارات روحانی درباره به‌رسمیت شناخته‌شدن حق غنی‌سازی در توافق ژنو» و تیتر «عراقچی: رییس‌جمهور اشتباه کرد».
وطن امروز پیش از این با تیتر «هولوکاست هستهای» به استقبال توافق ژنو رفته بود. عباس عراقچی، نفر دوم تیم مذاکره‌کننده هستهای ایران، روز گذشته در واکنش به تیتر و عکس روزنامه وطن امروز و فایل صوتی منتسب به او که در سایت‌های اینترنتی منتشر شده بود، پاسخی گلایه‌آمیز به خبرگزاری‌ها داد. او با ابراز تعجب از پخش ناقص و تحریف‌شده سخنانش در یک جلسه خصوصی گفت: «نگرانم که این‌طور بازی با منافع ملی تا کجا می‌خواهد پیش برود!» عراقچی به رسانه‌ها توصیه کرد «منافع ملی کشور و احقاق حقوق هستهای ملت بزرگ ایران را قربانی اهداف کوتاه‌مدت سیاسی خود نکنند.» او در عین حال تاکید کرد «همان‌طور که رییس‌جمهوری محترم در نامه خود به مقام‌معظم‌رهبری نیز اشاره فرموده‌اند توافق ژنو صراحتا حقوق هستهای کشورمان را به رسمیت شناخته و با پذیرش ادامه غنی‌سازی در ایران، حق غنی‌سازی جمهوری اسلامی ایران را تثبیت کرده است.»
فضای رسانه‌ای علیه مذاکره‌کنندگان هستهای به طرز شگفت‌انگیزی پرحاشیه و غیراخلاقی پیش می‌رود.
روزنامه شرق